10 vragen over long covid

1. Wat doet stichting C-support precies?

"De organisatie komt voort uit Q-koorts. De groep mensen die deze ziekte heeft gehad is relatief klein, maar hier is wel een groot maatschappelijk gezondheidsprobleem ontstaan. Het team coördineerde de zorgbehoeften van die groep. Bij covid bleek die behoefte er ook te zijn. Stichting Q-support kreeg toen de opdracht (vanuit het ministerie, red.) ook daar op een geïntegreerde manier de zorgbehoeften van mensen met langetermijneffecten van covid te coördineren."

2. Waar lopen mensen met long covid tegenaan?

"Bij dit soort gezondheidsproblemen met langetermijneffect zit behoorlijk veel problematiek. Naast gezondheidsklachten, hebben deze mensen ook te maken met bijvoorbeeld maatschappelijke problemen en financiële problemen. Zeker bij covid waar ook jongere mensen last van hebben, net als bij Q-koorts. Bij oudere mensen zie je dat ze vaak problemen hebben met dagelijkse activiteiten, bij jongere mensen is dat meestal op sociaal-economisch gebied."

3. Waarom kampt de ene persoon nog lang met restklachten van covid-19 en de andere niet?

"Dat zien we bij heel veel ziekten. Alle chronische aandoeningen hebben effect op een persoon, niet alleen maar op het orgaan. Het gaat ook om iemands voorgeschiedenis, hoe hij in het leven staat en hoe weerbaar iemand is. Er zijn mensen – en nu kijk ik terug in mijn functie als huisarts – die de meest vreselijke aandoeningen hebben en nog in staat zijn om wat van hun leven te maken. En er zijn mensen die met zoiets geconfronteerd worden en tot helemaal niets kunnen komen. Dat heeft vooral met de weerbaarheid van mensen te maken, niet alleen met de ziekte.

Daarom moet de zorg zich richten op de problemen van het individu, niet vanuit een ziektebeeld op basis van een aantal interventies. Dat is waar Q- en C-support zich op richten. Er zitten natuurlijk ook medische kanten aan - die moeten goed worden onderzocht - maar tegelijkertijd moet er ook gekeken worden naar de sociaal-maatschappelijke kanten, als dat aan de orde is."

4. Hoeveel mensen hebben op het moment long covid?

Op advies van de heer Van Weel is er navraag gedaan naar de (geschatte) cijfers. Bij C-support hebben inmiddels ongeveer achtduizend mensen zich aangemeld. Er is alleen ook nog een grote groep die zich niet meldt. Van Weel: "Cijfers kunnen tot misverstanden leiden. Daarom heeft C-support als een van de prioriteiten om betrouwbare cijfers hierover te verzamelen."

5. Wat voor klachten hebben zij?

"Dat verschilt per persoon. Er zijn mensen die vooral longklachten hebben en anderen hebben bijvoorbeeld concentratiestoornissen. Dat medische gedeelte is alleen niet de focus van het geheel. Het gaat vooral om de gezondheid, wat je met je leven en je lichaam kan doen. Het is heel erg afhankelijk van de persoonlijke situatie.

In de traditionele gezondheidszorg worden klachten als longklachten altijd samengebracht tot dat ene probleem, terwijl iemand die last van zijn longen heeft, misschien ook andere problemen heeft. Maar of longproblemen doorslaggevend zijn, of dat werkloosheid doorslaggevend is, dat kun je aan het ziektebeeld niet afleiden. Dat moet individu- en zorgbehoeftegericht aangepakt worden. Een wezenlijk andere benadering dan een hele tijd in de gespecialiseerde gezondheidszorg het geval is geweest."

6. Hoe lang kunnen deze klachten aanhouden?

"Dat weten we op het moment nog niet. De acute fase komt geleidelijk aan meer onder controle maar hamvragen als deze, zijn nog voor in de toekomst."

7. Kun je weer herstellen van long covid?

"Dat is de hoop en de verwachting, maar het is nog te vroeg om dat te beantwoorden. We weten dat griep en andere virusinfecties ook maandenlang klachten kunnen geven, zoals kortademigheid en vermoeidheid. En dat zal ook zeker bij het coronavirus het geval kunnen zijn."

8. Zou het coronavaccin kunnen helpen bij het verminderen van de klachten?

"Daar zijn theorieën over, dat iets waartegen je vaccineert terwijl je het al hebt in tweede instantie effect zou hebben. Maar daar heb ik verder geen praktijk gebonden kennis van. Omgekeerde richting weten we wel dat het vaccin enorm helpt tegen de ernst en de duur van de ziekte."

9. Het blijkt dat zangles mogelijk kan helpen bij ademhalingsproblemen en vermoeidheid. Hoe komt dat?

"Zangles is een soort ademhalingsoefening. Zingen helpt bij een heleboel aspecten. Of dat nu een medische interventie is, of dat het iets te maken heeft met mensen weer tot activiteit brengen of zelfontplooiing, dat weet ik niet. Maar als het helpt, helpt het."

10. Heeft u zelf nog tips voor mensen met long covid?

"Het is een hele brede problematiek die breed moet worden aangesneden. Voor mensen die klachten en belemmeringen hebben, zorg dat je zoekt naar ondersteuning in brede zin van het woord. Een zorgverlener die helpt om het psychische, lichamelijke en sociaal-economische als een samenhangend probleem te zien. Dat is heel erg afhankelijk van wat bij het individu de boventoon voert. De eerste lijn gezondheidszorg kijkt breed naar ziekte en gezondheid in het hele persoonlijke perspectief en die zijn ook goed in staat om zorg te coördineren. In dat opzicht is C-support ook een punt om bij te rade te gaan, voor wie daar niet op eigen kracht uitkomt."

Prof. dr. Chris van Weel is als emeritus hoogleraar Huisartsgeneeskunde en hoogleraar Primary Health Care Research aan de Australian National University, lid van de Raad van Toezicht bij stichting Q- en C-support.

C-support werkt in opdracht van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). De stichting ondersteunt en adviseert mensen met langdurige coronaklachten in heel Nederland. Daarnaast delen zij hun kennis met andere (zorg)professionals.