De meeste mensen met ernstige coronaziekte overlijden niet in het ziekenhuis, maar thuis of in het verpleegtehuis. Wat kan de huisarts allemaal doen, om pijn en ongemak te verlichten in de laatste fase?
Mensen met een zwakkere gezondheid en een corona-infectie, hebben vaak weinig aan een ziekenhuisopname, zo geven artsen aan. Zeker als de kansen op herstel er eigenlijk niet meer zijn. Zij blijven daarom meestal thuis. Het grootste voordeel van thuis blijven, is dat de patiënt samen kan blijven met de partner of huisgenoot. In het ziekenhuis mag dat meestal niet. Als het slechter gaat met de gezondheid, en de laatste fase aanbreekt, kan de huisarts samen met de thuisarts ‘palliatieve zorg’ geven. Dat is zorg rond het sterfbed, die erop is gericht zoveel mogelijk pijn en ongemak weg te nemen. Dit zijn voorbeelden daarvan, beschreven in de richtlijn van de huisartsen.
Benauwdheid
Het coronavirus tast de longen aan, waardoor patiënten vaak erg benauwd zijn. Het gekke is – niet alle patiënten voelen zich benauwd, ook al is het zuurstofgehalte in het bloed laag. Als iemand wel veel last heeft van benauwdheid, is extra zuurstof of vernevelen thuis niet mogelijk bij coronabesmetting. Tenzij de patiënt al zuurstof kreeg, maar ook dan wordt aangeraden om dit af te bouwen. Huisartsen kunnen wel morfine voorschrijven tegen de benauwdheid. Dit heeft geen invloed op de snelheid van ademen, maar kan het benauwdheidsgevoel verminderen.
Pijn
Behandeling van pijn gaat eigenlijk zoals normaal bij de palliatieve zorg. De behandeling bij pijn begint met paracetamol, die je ook zelf kunt halen bij de drogist of apotheek. Dan volgt een wat zwaardere NSAID-pijnstiller zoals naproxen of diclofenac en ten slotte een zwaardere pijnstiller zoals morfine of fentanyl. Als de patiënt deze zware pijnstillers al gebruikt, kan hij daarmee doorgaan. De pijnstillers kunnen op het laatst in een pomp met een slangetje worden gegeven. Hier kan door de coronacrisis een tekort aan komen. Ook kunnen sommige soorten pijnstillers tijdelijk niet leverbaar zijn. De richtlijn heeft daarvoor veel alternatieven genoemd. Er zijn veel soorten zware pijnstillers (morfine, fentanyl, oxycodon) en ze kunnen ook op veel manieren gegeven worden (spuiten, pillen, smelttabletten, zetpillen etc).
Hoesten
Patiënten met coronaziekte hebben vaak veel last van hoesten. In de apotheek of drogist kan iemand dextromorfan ophalen als drankje of in langwerkende capsules. De huisarts kan als dat onvoldoende werkt codeïne of morfine voorschrijven tegen de hoest.
Angst
Angst is echt iets om aan te kaarten, want de dokter kan medicijnen voorschrijven die de angst verminderen. Als het slikken van een tablet niet goed gaat, zijn er allerlei oplossingen. Er zijn injecties, middeltjes die je rectaal inbrengt, druppels voor in de wang of tabletten die in de mond uit elkaar vallen.
Delier
Een groot voordeel van thuis sterven is dat er minder risico is op een delier dan in het ziekenhuis. Maar ook thuis kan het gebeuren dat iemand ernstig verward of onrustig raakt. De huisarts kan hier haloperidol voor geven, of een ander middel.
Sedatie
Als de benauwdheid te erg wordt, of als de andere klachten ondraaglijk worden, kan de huisarts de patiënt in slaap brengen, waarna hij langzaam overlijdt. Dit heet ‘palliatieve sedatie’ en gebeurt meestal met het medicijn midazolam (Dormicum).
Bescherming partner
Het RIVM werkt aan een richtlijn voor naasten van een stervende patiënt met corona, deze is nog niet klaar. In de tussentijd is op deze website meer informatie te vinden over omgaan met een besmette naast.
Meer lezen
Algemene informatie over zorg in de stervensfase staat op deze website van de overheid: www.overpalliatievezorg.nl/
Ook deze website voor zorgverleners over zorg in de stervensfase heeft veel informatie voor patienten.
De website Thuisarts heeft ook praktische uitleg over thuis blijven met ernstige coronaziekte.
