De feiten over de kandidaat-coronavaccins
Zes op de tien mensen wil het coronavaccin krijgen, als het er eenmaal is. De rest heeft twijfels, zo blijkt uit een onderzoek van Eenvandaag onder 35.000 mensen. Zij vrezen voor haastwerk en te experimentele vaccins. Wat zijn de feiten?
Feit: Twee kandidaat-vaccins zijn al heel ver
De WHO meldt 6 juli dat er 21 kandidaat-vaccins zijn, die in de ‘klinische fase’ zitten. Deze zijn dus al ver. Klinisch onderzoek kent 3 fasen tot registratie. Daarna kan het middel een registratie krijgen en (bij goedkeuring) op de markt komen. Er zijn nu twee kandidaat-vaccins in die laatste derde fase beland. Volgens positieve schattingen zou het eerste vaccin binnen een jaar op de markt kunnen komen.
Feit: Mogelijk komt het eerste vaccin uit China
Op de lijs van 21 kandidaat-vaccins in de klinische fase staan veel Chinese bedrijven, dus het kan best zijn dat een Chinees vaccin als eerste geregistreerd wordt. Eén van de twee vaccins die aan kop gaan in de race voor de eerste registratie is van Chinese makelij. Het is het vaccin CoronaVac van het bedrijf Sinovac. Dit is een vaccin met een ‘verzwakt coronavirus’, een bekend soort type vaccin dus, dat bij bijna 9000 mensen getest wordt. In de eerdere fasen bleek 90% van de mensen na toedienen van CoronaVac een goede immuunrespons te hebben.
Feit:De overheid heeft het Oxford vaccin-ingekocht
De andere koploper in de race voor de eerste registratie is het Oxford- vaccin. Dit wordt gemaakt in samenwerking met het Brits-Zweedse bedrijf AstraZeneca. Het Oxford-vaccin is een onschadelijk gemaakt verkoudheidsvirus met de stekels van het coronavirus op de buitenkant. De hoop is dat het immuunsysteem antilichamen maakt tegen die stekels. Dit is het vaccin dat de Nederlandse overheid heeft ingekocht met drie andere landen. Daar kwam veel kritiek op, dus de verdere inkoop van vaccins is toch doorgeschoven naar Europa.
Feit: Sommige soorten vaccins zijn nieuw, maar we zijn geen proefkonijn
Wat betreft de proefkonijnen - die zijn er wel, maar dan in de onderzoeksfase. Als een vaccin is geregistreerd is er al veel bekend over de werking en veilgheid. Genoeg om het aan grote groepen gezonde mensen te geven, volgens de registratie-autoriteit. Echt proefkonijn zijn we dus niet, ook al blijft het spannend met een nieuw vaccin. De eerste periode op de markt wordt daarom ook wel 'fase 4' genoemd, waarin echt blijkt hoe werkzaam en veilig het nieuwe vaccin is.
Waarschijnlijk verschijnen er meerdere coronavaccins op de markt de komende jaren. Daar zitten nieuwe typen tussen, waar weinig of geen ervaring mee is. Dat is spannend, want we weten nog niet alles hierover, maar tegelijk kan het voor medische doorbraken zorgen op vaccingebied. Het betekent ook dat er wat te kiezen valt. Naast de nieuwe mechanismen, komen er ook meer beproefde typen vaccins.
Feit: De griepprik en het pneumokokkenvaccin werken niet tegen het coronavirus
Net als bij het coronavirus, kun je bij griep of pneumokokkenziekte ook een flinke longontsteking krijgen. Deze vaccins beschermen niet tegen covid, maar ze zijn zeker aan te raden als je kwetsbaar bent voor een flinke longontsteking, aldus de WHO.
Feit: Er zitten GEEN stukjes foetus in het vaccin
Volgens berichten op Facebook zouden er stukjes menselijke foetus in het Oxford-vaccin zitten, meldt Nu.nl. De nieuwssite heeft het gecheckt en het blijkt anders te zitten. Voor het vaccin wordt gebruik gemaakt van laboratorium-cellijnen. Dit zijn cellen die ooit zijn gekweekt uit (toch) een menselijke foetus, maar dat is inmiddels alweer bijna vijftig jaar geleden. De cellen zijn in de tientallen jaren daarna sterk veranderd. Ze lijken niet meer op de cellen van de foetus waar de oorspronkelijke cellen ooit vandaan kwamen, aldus de nieuwssite.
Feit: Het gaat inderdaad snel, maar niet onbezonnen
Een andere zorg van de Eenvandaag panelleden was of het vaccin niet te snel wordt gemaakt. Normaal kost het jaren, en nu hebben we in veel kortere tijd al een vaccin. Haastige spoed is zelden goed? Een terechte vraag, Een belangrijke garantie op de werkzaamheid en veiligheid van een nieuw vaccin is de keuring door de EMA, de Europese geneesmiddelautoriteit, voor het op de markt komt. Daar wordt het kaf van het koren gescheiden. Er kan na registratie altijd alsnog wat mis zijn met een vaccin of een geneesmiddel, er zijn voorbeelden van geneesmiddelen die weer van de markt zijn gehaald, maar gelukkig zijn dat uitzonderingen.
Normaal gesproken duurt een beoordeling anderhalf jaar. Nu de wereld zo uitkijkt naar een coronavaccin, gaat de registratieautoriteit dit flink versnellen naar 2-3 maanden. Dubbel haast dus, bij het maken en het beoordelen. Is het dan nog wel zo grondig, als we gewend zijn? Ton de Boer, voorzitter van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen, gaf antwoord in een uitzending van Nieuwsuur: ‘Bedrijven zullen alles moeten doen, wat ze normaal ook moeten doen. Er kunnen geen essentiële stappen worden overgeslagen. Als het aan miljoenen gezonde mensen wordt gegeven, kun je geen risico’s nemen. De EMA zal met extra mankracht aan deze dossiers gaan werken. Ze beoordelen in hoeverre de kandidaat-vaccins corona-infecties kunnen voorkomen en of ze covid minder ernstig maken.’
Feit: De Belgen lijken sceptischer dan de Nederlanders
Het Belgische tijdschrift Knack heeft ook een peiling gedaan naar de bereidheid om een vaccin te halen tegen het coronavirus. Bijna 100.000 mensen reageerden en slechts 29% zou de prik nemen. Dat is dus veel lager dan in Nederland, terwijl de uitbraak in België heviger is geweest. Hoe is dat in de rest van Europa? Een peiling in een aantal Europese landen liet zien dat zeker 60% van de ondervraagden in de landen wel een vaccin wil tegen corona. In Nederland was het zelfs 71-75%, dus nog wat hoger dan het percentage van 59% dat Eenvandaag had gemeten.
