Drie verschillen tussen mannen en vrouwen met een depressie

Wanneer heeft iemand eigenlijk een depressie? "Depressie is een ingeburgerd begrip. Mensen zeggen al gauw 'ik ben een beetje depri', maar dan is er niet altijd sprake van een depressieve stoornis volgens de definitie van de psychiatrie. Je moet minstens twee weken de hele dag zo somber zijn dat je niet goed functioneert en daarbij nog andere kenmerken hebben, zoals slecht slapen, moe zijn, minder eten, je niet goed concentreren of aan de dood denken", legt psychiater Caroline Sonnenberg, onder andere gespecialiseerd in gender en depressie, uit.

1. Depressie komt vaker voor bij vrouwen

Depressies komen vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Naar schatting krijgt ongeveer 13 procent van de Nederlandse mannen een keer in hun leven te maken met depressieve klachten. Bij vrouwen geldt dat voor maar liefst 24 procent. Bijna een kwart van alle Nederlandse vrouwen maakt dus een keer een depressie door.

Sonnenberg: "Dit varieert van licht tot heel ernstig, soms duurt het kort en soms duurt het lang. De meeste vrouwen hebben best forse klachten, waardoor ze sommige taken niet kunnen vervullen. Soms werken ze wel door, maar merken ze dat ze ontzettend moe en prikkelbaar zijn, slecht slapen en erg weinig aankunnen. Hele zware depressies komen bij een kleinere groep voor, misschien zo’n 1 procent."

2. Mannen en vrouwen hebben andere klachten

Vrouwen met een depressie voelen zich somber en hebben minder plezier in hun bezigheden. Precies wat we ons voorstellen bij het begrip 'depressie'. Daarnaast kampen ze met lichamelijke klachten. Bijvoorbeeld meer of juist minder trek hebben in eten, afvallen of juist aankomen, problemen met slapen, vermoeidheid, minder energie, weinig zin in seks hebben.

Mannen passen wat minder goed in dit plaatje. "Vrouwen zeggen 'ik voel me somber', mannen gebruiken dat woord meestal niet. Mannen geven eerder aan dat ze zich gewoon niet goed voelen. En dat anderen merken dat ze snel kwaad of geïrriteerd zijn. Het is meer prikkelbaar, ongedurig zijn. Mannen vallen minder snel uit, ze blijven langer doorwerken omdat ze kennelijk een enorme drive hebben om hun werk vol te houden. Dus daar merk je ook niet aan dat ze eigenlijk depressief zijn", zegt Sonnenberg. Bovendien grijpen mannen eerder naar drank of drugs, waardoor de huisarts een verslaving vermoedt en niet aan een depressie denkt.

3. De oorzaken zijn ook verschillend

"Vele wegen leiden naar Rome. Zo zijn er ook bij depressie heel veel factoren die ervoor kunnen zorgen dat het resultaat er steeds ongeveer hetzelfde uitziet: somber zijn en niet meer kunnen genieten. Het is eigenlijk een hele menselijke reactie op allerlei soorten stress. In principe kan iedereen te maken krijgen met een depressie, maar de een is er gevoeliger voor dan de ander en die gevoeligheid is genetisch bepaald", zegt Caroline Sonnenberg.

Welke (stress)factoren een depressie uitlokken, verschilt tussen mannen en vrouwen. "We weten dat het verlies van een partner een hele grote risicofactor is voor iedereen, maar mannen hebben er over het algemeen meer last van dan vrouwen. Daarnaast is financiële status voor veel mannen belangrijk. Werkloos raken of met pensioen gaan is bij mannen dan ook een belangrijke risicofactor. Bij vrouwen zit het hem meer in sociale dingen, bijvoorbeeld problemen met hun kinderen of in hun vriendenkring. Vrouwen maken zich bovendien eerder zorgen over allerlei andere mensen in hun netwerk", vertelt Sonnenberg.

Daarnaast spelen psychologische factoren een rol bij het ontstaan van depressie. Sonnenberg: "Mannen hebben een andere manier van coping - oftewel een andere manier van omgaan met dingen die op je pad komen. Ze zoeken eerder afleiding of concluderen 'ach ja, zo is het nu eenmaal' of 'vervelend voor die ander' en stappen eroverheen. Vrouwen blijven eindeloos piekeren. Ze liggen nachten te malen. Ook kunnen ze denken dat ze zelf iets niet goed hebben gedaan waardoor hun zelfbeeld keldert en dat kan leiden tot depressie."

En dan zijn er bij vrouwen nog de hormonale oorzaken. Bijvoorbeeld een zwangerschap, pilgebruik, de menstruatie en vruchtbaarheidsbehandelingen. "Met name veranderingen in de hormoonspiegels in het bloed doen iets met hoeveel stress je ervaart. Hierdoor is bijvoorbeeld na de bevalling de kans op een depressie groter: in een klap veranderen er allerlei hormonen die tijdens de zwangerschap zijn opgebouwd."

Hoe herken je een depressie bij mannen?

Een depressie is bij mannen dus lastiger te herkennen. Hoe kom je erachter of bijvoorbeeld je partner misschien depressief is? "Bij een man die zich anders gaat gedragen dan voorheen en heel prikkelbaar is, is het goed om door te vragen: hoe voel je je nu eigenlijk? Heb je nog wel zin om dingen te doen? Kun je nog wel genieten? Dé twee kernsymptomen van een depressie zijn ten eerste je somber voelen en ten tweede niet meer kunnen genieten of dingen niet meer leuk vinden. Ook aanhoudende vage klachten als misselijkheid, vermoeidheid, pijntjes die maar niet overgaan kunnen met een depressie te maken hebben."

Vermoed je een depressie bij jezelf of iemand anders, dan is het altijd verstandig om naar de huisarts te gaan. Een depressie is namelijk goed te behandelen.

Dr. Caroline Sonnenberg is psychiater bij GGZ inGeest. Ze promoveerde aan de Vrije Universiteit Amsterdam op haar onderzoek naar sekseverschillen en medicatiegebruik bij depressieve ouderen.