Overdreven gezond door orthorexia

De Amerikaanse gezondheidsexpert Steven Bratman lanceerde de term orthorexia nervosa. In zijn boek ‘Healthfood Junkies’ beargumenteert hij dat zowel anorexia en boulimia als orthorexia aandoeningen zijn die voedsel een overdreven plaats in het leven geven. Hij definieert orthorexia als 'een pathologische fixatie op gezond eten'. Zelf was Bratman ooit overtuigd macrobioot. Nu waarschuwt hij voor téveel bezig zijn met de eigen gezondheid. Hoewel het geen officiële medische diagnose is, boort dr. Bratman in zijn boek een heikel punt aan. Niemand wil immers horen dat gezond ook té gezond kan zijn.

Slank, slanker, slankst

Iedereen kent echter wel iemand die obsessief met eten bezig is. In een wereld waar ‘slank, slanker, slankst’ nog steeds het ideaal is, zijn diëten immers aan de orde van de dag. U voelt zich beter wanneer de weegschaal net een kilootje minder aangeeft. U bent blij als u weer in een favoriete spijkerbroek past. Er is niets mis met een verantwoord eetpatroon. Ook een lijnpoging, zo nu en dan, is niet verkeerd.

Anders wordt het wanneer bepaalde dieetgewoonten u het gevoel geven dat u lichaam en geest kunt controleren. Wanneer u uzelf al het lekkers ontzegt en de zoektocht naar gezond eten een groot deel van de dag in beslag neemt. Wanneer u een té grote hoeveelheid tijd en energie steekt in het plannen van maaltijden en in het nadenken hoe u voedsel kan 'weerstaan'. Dan kan er met recht gesproken worden van een eetstoornis.

Alleen het beste

In tegenstelling tot eetstoornissen als boulimia of anorexia, heeft u als u aan orthorexia lijdt over het algemeen geen negatief zelfbeeld. Sterker nog: vaak voelt u zichzelf juist superieur. Andere mensen proppen immers maar van alles naar binnen, terwijl u alleen het beste van het beste nuttigt. Het gaat bij orthorexia nervosa dan ook niet zozeer om de hoeveelheid eten, maar om de kwaliteit ervan. Aan de kwaliteit van het eten meet u de kwaliteit van het leven af. En het verraderlijke van deze aandoening is dat ze langzaam begint. Vaak weert u eerst vlees, vis, graan en zuivel uit het dieet. Daarna nuttigt u alleen nog maar biologisch geteeld voedsel. Op den duur eet u ook geen gekookt voedsel meer. Rauwe groenten en fruit zijn uiteindelijk het enige dat u nog eet. Afgezien van het feit dat deze keuze duidelijk niet de meest gezonde is, haalt het ook alle plezier uit het leven. U bent immers de hele dag met verantwoorde voeding bezig.

Oorzaak

De oorzaak van orthorexia is tot nu toe onbekend. Volgens Bratman heeft de aandoening vooral te maken met een gebrek aan kennis over voedsel. In onze maatschappij wordt geschermd met loze kreten die de toegevoegde waarde van eetwaren aan moeten geven. U raakt overspoeld met informatie over gezonde voeding.

Doordat in de supermarkt gezonde en ongezonde producten gebroederlijk naast elkaar staan, gaat u denken in termen van goed en slecht. U voelt zich vervolgens schuldig als u het verkeerde naar binnen propt. Door de overvloed aan informatie wordt het voor de normale mens onduidelijk wat nu wél en wat niet goed voor u is. Kortom: u ziet door de bomen het bos niet meer.

Hulpgroepen

Orthorexia nervosa is een stoornis die u serieus moet nemen, zoveel is in ieder geval duidelijk. In Amerika zijn al verschillende hulpgroepen opgericht waar u leert eten te zien als iets wat uw lichaam voedt en energie geeft. Voldoende en gevarieerd eten is immers noodzakelijk om gezond te blijven. Vitaminetekort, haaruitval, lusteloosheid, chronische vermoeidheid: het zijn slechts enkele voorbeelden van gezondheidsproblemen veroorzaakt door té eenzijdige voeding.

Wanneer u obsessief bezig bent met verantwoord eten, rigoureus vasthoudt aan een veel te streng dieet, wordt het niet alleen lichamelijk, maar ook emotioneel een onhoudbare situatie. Gewoon gezond en gevarieerd eten dus. Mét af en toe een ‘verboden’ snack. Het belangrijkste is dat u niet doorschiet in je voedingsgewoonten. Té vet is slecht, maar té gezond ook. ‘Alles waar té voor staat is slecht, behalve tevreden’. Ook deze wijsheid is immers met de paplepel ingegoten.

Abnormaal eetgedrag kan ingrijpende gevolgen hebben. De volgende aandoeningen tref je regelmatig aan bij mensen met een eetstoornis:

• vitaminetekort
• duizeligheid
• langdurige heesheid
• ernstige maagklachten
• menstruatiestoornissen
• nier- en leverbeschadigingen
• spierkrampen
• hartritmestoornissen

Wie krijgt het?

Eetstoornissen komen het meest voor bij jonge vrouwen. Tienermagazines staan bol met slanke modellen en ook in populaire tv-series lopen geen dikkerdjes rond. Veel jonge meisjes willen dan ook aan dit maatschappelijke ideaalbeeld voldoen. En daarin gaan ze ver. Ook de sociale omgeving is van grote invloed op het ontstaan van eetstoornissen. Ingrijpende traumatische ervaringen en problemen binnen het gezin kunnen ervoor zorgen dat iemand niet kan omgaan met emoties als boosheid en verdriet. Dit kan dan leiden tot een obsessie voor eten. Kennis over voeding en controlemaatregelen speelt een belangrijke rol bij de behandeling. Voor informatie over zelfhulpgroepen kun jij je richten tot de Stichting Anorexia en Boulimia Nervosa, tel. 0900-8212433.