Sommige mensen leggen al vroeg vast wat ze willen voor als ze er niet meer zijn. Anderen laten het op zijn beloop en dan regelt de wet wie wat krijgt. Wanneer is een testament echt nodig? En hoe zit dat met een levenstestament?
In een testament legt u vast wat er met uw bezittingen moet gebeuren na uw overlijden. Een levenstestament gaat juist over de periode vóór het overlijden. U kunt bijvoorbeeld bepalen wie financiële en medische keuzes mag maken als u daar zelf niet meer toe in staat bent. Voor een testament moet u naar de notaris en ook voor de meeste onderdelen van een levenstestament is een notaris onmisbaar. Maar er zijn alternatieven.
Geen testament?
De wet regelt veel
Als er geen testament is, dan wijst de wet de erfgenamen aan. Bij gehuwden krijgt de partner in eerste instantie alles. Als er ook kinderen zijn, dan krijgen zij hun deel pas als de langstlevende is overleden. Zo blijft de huwelijkspartner goed verzorgd achter en dat is wat de meeste stellen willen. Als er geen partner en kinderen zijn, dan zijn broers en zussen de erfgenamen, samen met de ouders als die nog leven. Is een broer of zus al overleden, dan erven diens kinderen in zijn of haar plaats. Zijn er ook geen broers en zussen, dan komen ooms en tantes en hun kinderen aan de beurt. Zijn dat de mensen die u uw erfenis gunt, dan is een testament dus niet nodig.
Maar als u geld aan iemand anders wilt nalaten, als er een eigen huis is, als er geen eigen kinderen zijn, of kinderen uit een eerdere relatie, als u belastingvoordeel wilt benutten, andere wensen heeft of helderheid voor de nabestaanden wilt scheppen, dan is een testament een bijna onmisbaar middel om de erfenis te sturen.
Bestel nu de Plus Belastingspecial 2025 van meer dan 100 pagina's voor slechts €9,99
Codicil in plaats van testament
Een codicil is een handgeschreven, gedateerd en ondertekend document waarin u precies omschrijft wat u aan wie wilt nalaten. Zo kunt u een bepaald sieraad, kunstvoorwerp, meubel of kledingstuk aan een bepaalde persoon nalaten. Geld of een huis kunt u niet nalaten met een codicil. Uitvaartwensen kunt u wel in een codicil vastleggen. Een codicil is goedkoop en makkelijk aan te passen, maar de rechtsgeldigheid ervan is beperkt. Op www.plusonline.nl/codicil staat een gratis voorbeeld.
Geen levenstestament?
Dit zijn de alternatieven
Een levenstestament is bedoeld voor situaties waarin u zelf geen beslissingen meer kunt nemen. Met zo’n volmacht in een levenstestament regelt u bijvoorbeeld wie geldzaken voor u regelt én mee mag praten over welke zorg u krijgt. Zo’n levenstestament is handig omdat u veel zaken in één keer vastlegt. Maar er zijn wel kosten aan verbonden, terwijl sommige alternatieven gratis zijn.
Bancaire volmacht
Bij de grote, Nederlandse banken kunt u gratis een bancaire volmacht regelen. U wijst dan iemand aan – meestal een familielid – die uw bankzaken mag inzien en betalingen mag doen. De gevolmachtigde kan ook een eigen bankpasje krijgen met een eigen pincode. Handig voor de boodschappen, als u die zelf niet meer kunt doen. Een bancaire volmacht heeft wel beperkingen. U kunt bijvoorbeeld met alleen zo’n volmacht niet overstappen naar een andere bank. Ook kunt u bij een bancaire volmacht geen toezichthouder aanwijzen, zoals dat bij een levenstestament wel kan.
Zelf wensen op papier zetten
Namen van vertrouwenspersonen en wensen rondom zorg en financiën kunt u ook zelf op papier zetten. U kunt aangeven naar welk verpleeghuis u zou willen en welke zorg u wilt inhuren. Dat kan goed werken, onder voorwaarde dat de mensen in uw omgeving weten waar ze deze papieren kunnen vinden. Toch geeft een levenstestament meer zekerheid. Een zorginstelling of andere organisatie weet dan dat een notaris uw wilsbekwaamheid heeft gecontroleerd.
Wat zijn de alternatieven?
Medisch: partner en kinderen
Een arts zal zo lang mogelijk met de patiënt zelf in contact proberen te blijven. Maar als dat echt niet meer gaat, mogen volgens de wet uw partner en kinderen u vertegenwoordigen in het gesprek met de arts. Heeft u die niet, dan komen broers en zussen aan bod. Een levenstestament is daarvoor niet nodig. Maar als het rommelt in het gezin, kan het verstandig zijn om één persoon met naam en toenaam aan te wijzen in een wilsverklaring en dat te bespreken met de arts.
Euthanasieverklaring of levenswensverklaring
Wensen rondom uw levenseinde kunt u het beste in een speciaal daarvoor bedoeld document vastleggen, zoals een euthanasieverklaring, levenswensverklaring en/of een wilsverklaring tot niet-reanimeren. Het is vooral belangrijk dat de huisarts en de mensen om u heen op de hoogte zijn van uw wensen en dat u die ook regelmatig opnieuw bespreekt. Dat is ook verstandig mét een levenstestament.
Te lang gewacht: een bewindvoerder
Als iemand niet meer handelingsbekwaam is, kan hij of zij ook niet meer zelf een levenstestament opstellen. Dan kunt u de kantonrechter vragen een bewindvoerder aan te wijzen voor de financiële belangen en eventueel een mentor voor medische zaken. Bij grote financiële beslissingen, zoals de verkoop van een huis, moet de kantonrechter toestemming geven. Daarvoor is altijd een taxatie nodig.
Bestel nu de Plus Belastingspecial 2025 van meer dan 100 pagina's voor slechts €9,99
Met dank aan Jasper Nobel, notaris bij Van Grafhorst, Utrecht
