Therapietrouw bij medicijnen

Gebrekkige therapietrouw komt voor bij dertig tot veertig procent van de medicijngebruikers. Bij langdurig zieke mensen ligt het percentage nog hoger, tot wel 70 procent. Alleen bij goed gebruik hebben medicijnen een optimale werking. Patiënten die voor hun welbevinden sterk afhankelijk zijn van medicijnen zijn het meest therapietrouw. Maar andere mensen kunnen uiteenlopende redenen hebben om medicijnen niet of niet volgens de voorschriften te gebruiken.

Vergeten

Medicijnen worden vaak vergeten, te laat ingenomen, of een kuur wordt niet afgemaakt.  Maar ook angst voor bijwerkingen, gebrekkige voorlichting en wantrouwen jegens de arts spelen een rol, zo blijkt uit onderzoek van onder meer het NIVEL, het Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg.

Het kan ook zijn dat patiënten te hoge verwachtingen hebben. Zo stoppen mensen met een depressie vaak te vroeg met antidepressiva, omdat ze geen gunstig effect merken. Mensen die preventief behandeld worden tegen bijvoorbeeld hoge bloeddruk, vinden het vaak moeilijk medicijnen te blijven slikken. Ze hebben immers nog geen last van de kwaal. En dan zijn er de bijwerkingen van medicijnen. Die zijn in de meeste gevallen bij het eerste gebruik van medicijnen het sterkst, waardoor mensen soms snel afhaken.

Nadelen

Gebrekkige therapietrouw heeft veel nadelen. Het optimale effect van de medicatie blijft achterwege, de ziekte of aandoening wordt niet goed behandeld of kan langer duren dan nodig. Klachten gaan niet over of keren terug en kunnen erger worden dan voorheen. Volgens schattingen worden jaarlijks 19.000 mensen in ziekenhuizen opgenomen door ongewild verkeerd medicijngebruik. De Wereldgezondheidsorganisatie WHO zegt dat door verbetering van therapietrouw meer winst is te behalen voor de volksgezondheid dan met de ontwikkeling van nieuwe medicijnen.

Volgens de Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie (NPCF) heeft therapieontrouw meestal te maken met gebrek aan kennis en motivatie. En dat begint volgens de federatie vaak al in de spreekkamer. Als de arts weinig tijd neemt om het belang van de medicatie uit te leggen schat de patiënt de noodzaak van het medicijn niet hoog in. Mensen die hun arts niet vertrouwen blijken ook weinig vertrouwen te hebben in wat hij voorschrijft.

Langdurig ziek

Langdurig zieke mensen vinden het vaak lastig om zich goed aan de voorgeschreven behandeling te houden, vooral als daarbij meerdere medicijnen zijn betrokken. Bij diabetespatiënten bijvoorbeeld komt het aan op een grote mate van zelfzorg en discipline. Een ander voorbeeld is de zorg voor astma bij kinderen. Medicijnen tegen astma moeten dagelijks worden ingenomen, ook als het kind nergens last van heeft. Veel ouders hebben daar bedenkingen bij. Jaarlijks belanden onnodig enkele duizenden kinderen in het ziekenhuis met een ernstige astma-aanval, met een kans op blijvende longschade. Therapietrouwe kinderen blijken de beste garantie te hebben tegen ernstige astma-aanvallen.

Voorlichting

Therapietrouw begint bij goede voorlichting. De Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie vindt dat behandelaars het hoe en waarom van de behandeling en de medicatie goed moeten uitleggen. Artsen moeten ook proberen hun behandelplan beter af te stemmen op de leefsituatie van de patiënt, stellen onderzoekers van de Universiteit van Utrecht.

Patiënten

Op hun beurt kunnen patiënten proberen hun therapietrouw te verbeteren. Bijvoorbeeld door in een boekje of telefoon hun medicijngebruik bij te houden. Voor smartphones is er sinds kort een gratis medicijn-app beschikbaar. Mensen die moeite hebben met het inpassen van de medicatie in hun dagritme kunnen hun probleem voorleggen bij hun arts of apotheker. Daar kunnen ze ook terecht als ze twijfels hebben over bijwerkingen of het gebruik van meerdere medicijnen.