Helpt Nutri-Score bij het maken van gezonde keuzes in de supermarkt?

Voedingsweetjes

Bijna 400.000 volgers heeft het Instagram-account ”Voedingsweetjes”. Het brein achter dit account is voedingsdeskundige Leroy van de Ree, die ook op TikTok en Twitter actief is. Van de Ree bezoekt dagelijks supermarkten en laat aan de hand van korte filmpjes zien hoe je producten met elkaar vergelijkt en zo gezonde en goedkope keuzes maakt in het aanbod. Door zijn werk is Van de Ree echt een expert in etiketten en het supermarktaanbod. Hij weet daarom ook veel over het Nutri-Score logo.

Wat is Nutri-Score?

Nutri-Score is een logo op de verpakking van voedingsmiddelen. Het heeft 5 mogelijke scores, aangegeven met een letter en een kleur. De score loopt van A (groen) tot en met E (rood), waarbij groen de meest gezonde score is en rood de minst gezonde.

Nutri-Score wordt vanaf 2024 het officiële voedselkeuzelogo in Nederland, zo heeft staatssecretaris Van Ooijen van het ministerie van VWS in april 2023 besloten. Het is overigens niet verplicht: fabrikanten mogen zelf kiezen of ze het op hun verpakking vermelden. Er zijn al supermarkten en fabrikanten in Nederland die het logo gebruiken op hun verpakking. Het logo is oorspronkelijk in Frankrijk ontwikkeld en het is de bedoeling dat het uiteindelijk in heel Europa zal worden gebruikt. Nutri-Score is bijvoorbeeld al ingevoerd in Frankrijk, België, Zwitserland, Luxemburg en Duitsland. Maar er zijn ook Europese landen zijn die het logo (nog) niet willen, zoals Italië. De Consumentenbond en Foodwatch zijn enthousiast over de invoering van Nutri-Score, maar het Voedingscentrum en veel voedingswetenschappers hebben kritiek. Ook  Van de Ree staat zeker niet te juichen over dit voedselkeuzelogo. Hoe komt dat?

Reden 1: yoghurt is geen pizza

Belangrijk om te weten dat Nutri-Score niet een algemeen oordeel is over de gezondheid van producten. De score geldt alleen binnen productgroepen, zoals bijvoorbeeld zuivel, kant-en-klaarmaaltijden of sauzen. Binnen de productgroep kun je met de Nutri-Score de meest bewuste keuze maken. Van de Ree: "Voor veel consumenten is dit verwarrend. Die zien een pizza met een score A of B en denken dan dat ze een gezonde maaltijd te pakken hebben. Maar het betekent alleen dat deze pizza in vergelijking met andere pizza’s of kant-en-klaarmaaltijden beter scoort."

Reden 2: je kunt minpunten wegpoetsen

De Nutri-Score wordt bepaald aan de hand van een rekenformule, die plus- en minpunten van een product met elkaar verrekent. met elkaar verrekent. Minpunten zijn bijvoorbeeld veel zout of suiker in een product, maar het is een pluspunt als er veel groente, vezels of eiwitten in zitten. Van de Ree: "Ik vind het discutabel dat minpunten mogen worden verrekend. Neem bijvoorbeeld groenten in blik. Daarvoor geldt dat je 1,1 gram zout mag toevoegen per 100 gram om toch nog een score A te krijgen. Ik vind dat niet terecht, omdat we toch al gemiddeld te veel zout binnenkrijgen."

Reden 3: Nutri-Score botst met de Schijf van Vijf

Je zou verwachten dat alle producten die binnen de Schijf van Vijf staan, ook een keurige groene Nutri-Score hebben. Maar dat is niet zo, zegt Van de Ree: "Neem bijvoorbeeld olijfolie of diepvrieszalm. Dat zijn producten die binnen de Schijf van Vijf staan, maar die toch een C-score krijgen door hun vetgehalte. Nutri-Score kijkt naar het vetgehalte, maar houdt geen rekening met het feit dat dit gezonde vetten zijn. Zo vallen gezonde Schijf van Vijf producten buiten de boot." Voor het Voedingscentrum is dit een groot pijnpunt. Ze zeggen op hun website: "Nutri-Score sluit niet goed aan bij de Nederlandse Voedingsrichtlijnen en de Schijf van Vijf. Je komt daardoor vreemde scores tegen. Dit is verwarrend voor de consument."

Reden 4: De marge binnen productgroepen is groot

"Het omgekeerde is ook het geval", zegt Van de Ree. "Er zijn producten die buiten de Schijf van Vijf vallen, maar die tóch een goede score krijgen binnen een productgroep. Goed voorbeeld is halfvolle vanilleyoghurt, die een B scoort binnen het zuivelschap, precies dezelfde score als halfvolle yoghurt. Dat is gek, omdat aan halfvolle yoghurt geen suiker is toegevoegd en aan vanilleyoghurt wel. De consument zal dan denken dat vanilleyoghurt net zo gezond is als halfvolle yoghurt, wat natuurlijk niet zo is. Hetzelfde geldt voor een product als havermout, dat dezelfde A-score krijgt als een ontbijtgraan met wel 18 gram suiker per 100 gram. Dat is toch gek?"

Reden 5: De fabrikant gaat knutselen

Volgens voorstanders zorgt het logo ervoor dat fabrikanten hun producten gaan veranderen, zodat ze een betere Nutri-Score krijgen. Van de Ree: "In theorie is dat zo, en zal het soms ook zeker zorgen dat een product gezonder wordt. In de praktijk zien we dat die veranderingen niet altijd een verbetering zijn. Een fabrikant kan bijvoorbeeld suiker vervangen door maltodextrine, een andere bron van suiker, en daardoor de score positief beïnvloeden. Als consument schiet je daar niets mee op."

Reden 6: Het effect is nog niet in de praktijk getoetst

Er zijn wetenschappelijke studies naar Nutri-Score, maar die zijn nog maar weinig tot niet in de praktijk uitgevoerd. Gaan consumenten daadwerkelijk gezondere keuzes maken? Van de Ree: "Eigenlijk kunnen we dat soort onderzoek pas doen als de supermarkten straks vol staan met die producten." Een Belgische studie laat zien dat het Nutri-Score logo soms zelfs averechts werkt: consumenten kiezen juist een product met een E-score, waarschijnlijk omdat ze vermoeden dat dat lekkerder is.

Wel of niet gebruiken?

Voedingsdeskundige Van de Ree heeft een rebelse mening over Nutri-Score: "Kijk er gewoon niet naar, want het voegt weinig toe aan het maken van gezonde keuzes in de supermarkt. Kies liever voor de pure, onbewerkte en lichtbewerkte basisproducten, zoals havermout, volkorenbrood, groenten, fruit, noten, peulvruchten, onbewerkt vlees en tofu. Dat is nog goedkoop ook. Kijk bij twijfel op de achterkant van de verpakking en vergelijk dan de ingrediënten en de voedingswaarde. Dat is best veel werk, dat geef ik toe. Maar als je het eenmaal hebt uitgezocht, dan weet je het ook voor een volgende keer."

Leroy van de Ree, geboren in Breda op 21 januari 1994, is een Nederlandse auteur, influencer en voedingsdeskundige. Direct na het afronden van zijn studie Voeding en Diëtetiek aan de Hogeschool van Amsterdam in 2019, besloot Leroy om zijn passie voor voeding te delen. Ondanks dat hij niet in het Kwaliteitsregister Paramedici (KP) staat en zich technisch gezien geen diëtist mag noemen, is zijn invloed in de voedingswereld door zijn bereik aanzienlijk. Zijn persoonlijke geschiedenis met een eetstoornis vormt de kern van zijn missie om anderen te helpen gezonder te eten. Het Instagram-account van Leroy van de Ree is @Voedingsweetjes.

De podcast is hieronder te beluisteren: