Huisartsen hebben sinds kort een nieuwe richtlijn voor behandeling van langdurige pijn. Ze gaan minder zware pijnstillers voorschrijven en beter helpen bij het omgaan met de pijn. Vijf vragen over deze nieuwe richtlijn.
1 Wat is er nieuw, op het gebied van pijn?
Huisartsen gaan met name chronische, of langdurige, pijn anders behandelen. Chronische pijn is hevige pijn waar je maar mee blijft rondlopen, zonder dat er een duidelijke medische oorzaak voor wordt gevonden. Bijvoorbeeld pijn in de heup bij het lopen, die al maanden aanhoudt. Na een uitgebreid onderzoek is er geen duidelijke oorzaak gevonden. Of denk aan pijn door een ingezakte ruggenwervel, artrose of een lang bestaande hernia. In deze gevallen is er wel een lichamelijke oorzaak, maar kun je veel meer pijn voelen, dan verwacht. De pijn is erger geworden en duurt langer, terwijl andere mensen juist minder pijn ervaren op den duur.
2 Hoe komt het, dat je zo lang pijn houdt?
Dit fenomeen noemen huisartsen ‘sensitisatie’. Dat treedt op als je zenuwstelsel de pijn zelf blijft aanzwengelen. Als een brandalarm dat steeds afgaat, ook als er iemand alleen maar langs loopt en er nergens brand is. ‘Sensitisatie’ en is de laatste jaren pas goed onderzocht en staat nu dus ook in de richtlijn. De gevolgen van de langdurige pijn: je loopt te piekeren, je raakt gefrustreerd. Een stukje lopen doet al pijn, een kwartiertje zitten doet al pijn. Sommige mensen gaan plat op bed liggen, anderen overbelasten hun lichaam juist door toch maar te blijven doorgaan. Door dit gedrag wordt de pijn erger.
3 Wat gaat de huisarts daaraan doen?
Het heeft bij sensitisatie geen zin om op zoek te gaan naar de oorzaak van de pijn, want die verklaart de klachten meestal niet (de brand van het brandalarm, die is er niet). De huisartsen gaan minder pijnstillers voorschrijven en minder doorverwijzen naar de specialist. Ze gaan juist meer zoeken naar een andere manier om met de pijn om te gaan. Bijvoorbeeld door te zoeken naar afleiding. Maar ook door psychische hulp te zoeken bij omgaan met de pijn. Een fysiotherapeut kan helpen bij het verantwoord in beweging komen. Een maatschappelijk werker kan helpen bij stress door geld- of familieproblemen. Zo kan het zenuwstelsel weer tot rust komen en wordt de pijn minder. De sensitisatie neemt af.
4 Zit de pijn ‘tussen de oren’?
Doeke Keizer belooft in de Huisarts & Wetenschap podcast dat huisartsen niet meer aan komen zetten met het ontmoedigende ‘Het zit tussen de oren’ of ‘Leer er maar mee te leven’. Dat overprikkelde zenuwstelsel geeft echte pijnsignalen, dus de pijn zit wel degelijk in het lichaam. Het is niet psychisch, de pijn is echt. Maar door de sensitisatie wordt de pijn erger, en die moet je proberen om te keren. Daar kan een psycholoog zoals gezegd wel hulp bij bieden. De kunst is om het zenuwstelsel weer rustig te krijgen en daar willen huisartsen meer aandacht aan geven.
5 En de pijnstillers?
Bij chronische pijn helpen pijnstillers niet goed, zoals Thuisarts zo duidelijk schrijft. De overgevoeligheid van de zenuwen wordt niet minder door pijnstillers. De huisarts zal daarom minder pijnstillers voorschrijven en vooral zuinig zijn met de morfine-achtige pijnstillers zoals oxycodon. Deze medicijnen kennen veel bijwerkingen en kunnen zelfs nieuwe pijn veroorzaken, wat je pas merkt als je probeert te stoppen. Ongemerkt raken veel mensen gewend aan de zware pijnstillers en de recepten worden alsmaar herhaald. Je krijgt de pillen daarom niet meer ‘zo nodig, bij pijn’ maar gedurende een beperkt aantal dagen.
Bronnen en meer lezen:
De NHG-standaard pijn is in november 2021 aangepast. Hij is hier te lezen, al is hij best moeilijk te begrijpen vanwege het medisch taalgebruik. Gelukkig is er ook een begrijpelijkere uitleg op de publieksvriendelijke website Thuisarts.nl. En voor de meer geïnteresseerden is er een podcast opgenomen door het huisartsentijdschrift Huisarts & Wetenschap, die is hier te beluisteren. Hierin legt huisarts Doeke Keizer, die is gepromoveerd op pijn en betrokken bij de richtlijn, wat er gaat veranderen. De podcast is bedoeld voor huisartsen, maar Doeke Keizer geeft voorbeelden van patiënten met pijn die veel duidelijk maken over de behandeling van pijn.