Koolmonoxide is een echte sluipmoordenaar: het gas is kleur- en geurloos en kost in Nederland jaarlijks aan zo’n elf mensen het leven. Nog eens 150 belanden met ernstige klachten in het ziekenhuis.
Een koolmonoxidevergiftiging kan jong en oud overkomen en in principe overal gebeuren. Toch worden de meeste mensen thuis overvallen door het gas.
De symptomen
Koolmonoxide wordt 250 keer sneller in het bloed opgenomen dan zuurstof. Door de kleur- en geurloze eigenschappen is het erg moeilijk om het gas op te merken. Daar komt nog eens bij dat de symptomen van koolmonoxidevergiftiging heel algemeen zijn: (lichte) hoofdpijn, misselijkheid, overgeven, vermoeidheid, verwardheid en een versnelde hartslag. Griepachtige symptomen dus. Vaak wordt pas bij zware koolmonoxidevergiftiging duidelijk dat er iets mis is: het kan bewusteloosheid, coma, blijvende hersenschade en in het ergste geval zelfs de dood veroorzaken.
Ook veel artsen herkennen een vergiftiging niet: vaak wordt een patiënt met de klachten naar huis gestuurd.
De meest voorkomende oorzaken
Koolmonoxide ontstaat bij een onvolledige verbranding van natuurlijke brandstoffen. Dit komt veel voor bij slecht onderhouden of slecht werkende verwarmings- of verbrandingstoestellen. Hierbij kun je denken aan kachels, open haarden, geisers en cv- of combiketels: apparaten die iedereen wel in huis heeft. Als deze zich in een slecht geventileerde ruimte bevinden of geen directe afvoer naar buiten hebben, verhoogt dit de kans op vergiftiging.
Ook slecht onderhouden, verroeste, gescheurde of niet aangesloten afvoerpijpen en gescheurde schoorsteenkanalen zijn verantwoordelijk voor een groot deel van de gevallen. De derde oorzaak is vervuiling van afvoerkanalen. Vaak komt dit doordat mensen hun kachel of open haard als allesbrander gebruiken, waardoor de afvoer sneller vervuild raakt.
Zo voorkom je koolmonoxidevergiftiging
Het is belangrijk om alert te zijn op mogelijke aanwijzingen dat er iets mis is.
Houd je verwarmings- of verbrandingsinstallatie in de gaten
- Let op de kleur van de vlam: bij volledige verbranding is deze blauw; bij onvolledige verbranding geel of oranje.
- Let op sporen van corrosie, roest of roet.
- Controleer de afvoerkanalen: zijn ze nog intact en zo verticaal mogelijk?
- Maak je kachel of open haard aan het einde van de winter goed schoon.
- Laat je verwarmings- of verbrandingsinstallatie jaarlijks controleren.
Als je merkt dat er iets mis is, schakel dan direct een vakman in.
Ventileer goed
Ventilatie is zeer belangrijk: een regelmatige toevoer van zuurstof kan het risico op een koolmonoxidevergiftiging aanzienlijk verkleinen. Zet daarom af en toe ramen of ventilatieroosters open. Zie je condens op de ramen? Dan is dat een teken dat de ruimte niet voldoende geventileerd is.
Plaats een koolmonoxidemelder
Een koolmonoxidemelder meet de concentratie koolmonoxide in de lucht en slaat alarm als deze te hoog wordt. Belangrijk bij het plaatsen van een koolmonoxidemelder, is dat deze zich op een horizontale afstand van 1 tot 3 meter van de verwarmings- of verbrandingsinstallatie bevindt.
Ook moet de melder minimaal 30 centimeter van een muur verwijderd zijn bij plaatsing aan het plafond. Daarnaast mag een melder niet naast een luchtinlaat of -uitlaat of achter een object bevestigd worden. Zorg er bij plaatsing aan de muur ook voor dat de melder minimaal op ademhoogte hangt. In een slaapkamer hangt deze dus doorgaans lager.
Wil je alles weten over het plaatsen van een koolmonoxidemelder? Kijk dan op de website van de Brandweer.
Belangrijk bij de jaarlijkse controlebeurt
Een onderzoek uit 2015 toonde aan dat ook erkende installateurs fouten maken. Let er dus op dat bij de jaarlijkse controlebeurt naar de volgende punten wordt gekeken:
- De waarden koolmonoxide, koolstofdioxide en zuurstof in de rookgassen.
- De veiligheid van de rookgasafvoer.
- Een juiste afstelling van het gastoestel.
- Het aantal ventilatievoorzieningen in de ruimte.
- De juiste montage van de verwarmings- of verbrandingsinstallatie.
Bron: Brandweer