Feiten en fabels over haar

Kaal worden hoort bij ouder worden

Fabel. Op de haarpoli van Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam behandelt Tristan van Dongen mensen met heel uiteenlopende haarproblemen. Dat ze hulp zoeken is verstandig volgens Van Dongen: “We denken vaak dat het haarverlies hoort bij ouder worden, maar dat is een misverstand. Je haar kan namelijk ook uitvallen door een aandoening of omdat je het verkeerd behandelt. In veel gevallen kan er nog wat aan worden gedaan.”

Vooral vrouwen zoeken hulp bij haarverlies

Feit. Bij haarproblemen denken we al snel aan kaal wordende mannen. Toch ziet Van Dongen in zijn spreekkamer vooral vrouwen die hulp zoeken voor dunner wordend haar. “In veel gevallen is er sprake van alopecia androgenetica, in de volksmond mannelijke kaalheid genoemd, een naam die dus niet helemaal de lading dekt. Het haar wordt dunner door een combinatie van verminderde doorbloeding van de hoofdhuid en een nadelig effect van testosteron op de haarzakjes. Bij mannen verdwijnt het haar bij de inhammen en op de kruin. Bij vrouwen wordt de haarinplant boven op het hoofd dunner. Als je dit tijdig behandelt, komt het haar bij een deel van de mensen terug.” Dat mensen van alles proberen om hun haar te verbeteren snapt Van Dongen wel. “De psychologische impact van haarverlies is echt enorm groot, zeker voor vrouwen.” Van Dongen hoopt dat ook mannen de weg naar de spreekkamer wat vaker vinden. “Helaas melden mensen zich vaak pas bij ons als het al lang aan de gang is. Veel kostbare tijd is daardoor verloren gegaan.”

Auto-immuunziekten kunnen zorgen voor haarverlies

Feit. Door een immuunziekte zoals alopecia areata, pleksgewijze kaalheid, kan je haar uitvallen. Van Dongen: “Het immuunsysteem herkent in dat geval de haren niet als lichaamseigen en vuurt continu aanvallen af op het haarzakje. Er ontstaan ontstekingen rondom de haarwortel die kale plekken op het hoofd veroorzaken. De oorzaak is een combinatie van genetische aanleg en een ­externe trigger zoals stress of een infectie. Sommige mensen krijgen alleen kale plekken, bij andere verdwijnt al het haar op het hoofd en het lichaam. In dit laatste geval wordt het ook wel alopecia universalis genoemd. Met ontstekingsremmende medicatie proberen we het onder controle te krijgen. Als dit lukt, kan het haar weer teruggroeien omdat de haarzakjes niet verloren zijn gegaan.”

Tegen kaalheid is geen kruid gewassen

Fabel. Van Dongen: “Van het medicijn minoxidil dat ooit werd voorgeschreven als bloeddrukverlager is bekend dat je haar er beter van gaat groeien. Het verbetert de doorbloeding en stimuleert het haarzakje. Het is te koop als lotion of schuim. Hoe effectief het is, verschilt per persoon en net als veel andere medicatie kan het bijwerkingen hebben.” Naast minoxidil is ook het prostaatmedicijn finasteride goedgekeurd bij gebruik tegen kaalheid bij mannen. Volgens Thuisarts.nl is het effect van beide medicijnen gering en tijdelijk.

Ook je haar wordt ouder

Feit. “Een haarziekte is iets anders dan het natuurlijke verouderingsproces van de haren. Net als de rest van ons lichaam zijn ook de haarzakjes aan veroudering onderhevig. De haarbos wordt dunner en het haar wordt langzaam grijs,” zegt Van Dongen. “Het beste voorbeeld vind ik de acteur Richard Gere. Hoewel hij niet kaal is geworden, heeft hij lang niet meer zo’n volle bos als in zijn jonge jaren. Waar we wel invloed op hebben, is de snelheid waarmee de haarzakjes verouderen. Net als bij de huid heeft een gezonde levensstijl een positief effect. De veroudering gaat minder snel als je niet rookt en drinkt, en gevarieerd eet.”

Het haar valt uit door het te vaak te wassen

Fabel. Als je haar dunner wordt, is het des te belangrijker om het goed te behandelen. Van Dongen: “Was je het haar te vaak met shampoo, dan wordt het droog. Shampoo tast namelijk de structuur van het haar aan, net als veelvuldig blonderen en föhnen. Dat je van te vaak wassen haar verliest, zoals nog weleens wordt beweerd, is echter nooit bewezen.”

Van het veelvuldig dragen van een knot, pet of hoofddoek kun je kale plekken krijgen

Feit. “Trek je geregeld hard aan je haar dan kan het daardoor uitvallen. Pas dus op met strakke staarten en knotten of veelvuldig invlechten. Als het te vaak uitgetrokken is, komt het niet meer terug. Bij mensen die vaak een petje of een strakke hoofddoek dragen, zie je dat het haar bij de plekken waar permanent druk op staat, uitvalt. De haarzakjes hebben erg te lijden onder de druk op de hoofdhuid. Masseer daarom geregeld de kale plekken. Als de huid beter doorbloed raakt kan er nog weleens wat haar terugkomen”, aldus Van Dongen.

Laat haarverlies snel onderzoeken, om verder haarverlies te voorkomen

Feit. “Als mensen een haarziekte hebben waarbij de haarzakjes verloren gaan, is het belangrijk om er zo snel mogelijk bij te zijn.” Bij de ziekte lichen planopilaris hebben mensen last van ontstoken haarzakjes op de hoofdhuid. Bij frontal fibrosing alopecia valt het haar in de voorste haarlijn uit. Vooral vrouwen na de menopauze hebben er last van. “Ga naar een specialist om het te laten beoordelen en behandelen”, is het advies van Van Dongen. “Vroeger werd er vaak een haarwortelonderzoek gedaan; er werden dan wat haren uitgetrokken om de haarwortels te bekijken. Tegenwoordig gaat dit anders. We onderzoeken de hoofdhuid met een trichoscoop, een soort digitale microscoop waarmee we heel sterk kunnen inzoomen op de haren op de hoofdhuid. Soms nemen we een stukje huid met daarin de haarzakjes af; dit wordt ook wel een biopt genoemd. Als we dan zien dat door de ontsteking de haarzakjes verloren gaan, is het zaak snel een behandeling te starten. De verloren haarzakjes komen namelijk niet meer terug.”

Van sommige medicijnen valt je haar uit

Feit. Van Dongen: “Ons haar groeit gemiddeld zo’n zes jaar. Daarna komt het in een rustfase en valt het uit. Omdat iedere haar zich in een andere groeifase bevindt, valt ons haar niet in één keer uit zoals bij dieren die in de rui zijn. Verschillende soorten medicatie, zoals bètablokkers en medicijnen voor de behandeling van acne, epilepsie of schildklieraandoeningen, kunnen het groeiproces verstoren waardoor het wel in één keer uitvalt. Zolang je de medicijnen slikt, blijft het probleem helaas bestaan. Ook stress, bloedarmoede, een tekort aan ijzer, vitamine B, D of schildklierafwijkingen kunnen de groeifase van het haar beïnvloeden.”

Sommige supplementen kunnen helpen tegen haarverlies

Feit. “Vroeger werd nog weleens gedacht dat biotine, een vitamine in voeding, de haargroei zou helpen. Maar dit is nooit bewezen”, zegt Van Dongen. “Wel kunnen sommige voedingssupplementen, zoals omega 3, zink en selenium, je haar goed doen. Neem niet te veel, want dan kan het juist een nadelig effect hebben. Ook creatine en andere krachtsportsupplementen zijn slecht voor je haar.”

Dit artikel verscheen eerder in Plus Magazine juni 2021. Abonnee worden van het blad? Dat doet u in een handomdraai!