Goed nieuws over dementie in 2025: 'We boeken vooruitgang op twee fronten'

Nooit eerder was er zoveel goed nieuws over dementie te melden als nu, vertelt ­Yolande Pijnenburg. “De laatste ­jaren gaat het onderzoek met sprongen vooruit. Nog maar heel kort geleden is er voor het eerst een medicijn tegen de ziekte van Alzheimer ontdekt dat echt werkt. De ziekte ontstaat doordat bepaalde eiwitten samenklonteren in de hersenen. Dit nieuwe medicijn maakt dat klonteren ongedaan. ­Patiënten gaan significant minder snel achteruit.” 

Het middel, ­lecanemab, werd in november geregistreerd voor toelating op de Europese markt. De Europese Medicijn Autoriteit (EMA) keurde het medicijn eerder af, maar heeft na een tweede beoordelingsronde groen licht gegeven. Mensen met een genetische aanleg voor alzheimer krijgen het medicijn uit voorzorg niet. Zij hebben een te groot risico op bloedingen in het brein. Ook wil de EMA toediening voorkomen aan patiënten die een hoog risico hebben op bijwerkingen.  Pijnenburg moet de verwachtingen wel temperen: het medicijn is in Nederland nog niet beschikbaar, het Zorginstituut moet nog bepalen of het vergoed wordt. “Maar het blijft goed nieuws dat er een eerste middel is dat werkt. Dat biedt volop perspectief.”

En ze heeft meer goed nieuws te melden. Op het gebied van frontotemporale dementie (FTD) bijvoorbeeld. “Dit type dementie gaat gepaard met persoonlijkheidsveranderingen. Bij FTD zijn meerdere eiwitten ­verantwoordelijk voor de achteruitgang. Het is lastig om die te identificeren. Onlangs hebben we ontdekt dat deze eiwitten ook voorkomen in de ogen en in de huid. Als we manieren vinden om de ogen en de huid te onderzoeken, zouden we deze eiwitten kunnen vinden en een ­betere ­diagnose kunnen stellen.” 

Zo wordt op twee fronten vooruitgang ­geboekt: ­zowel op het gebied van de herkenning – een ­betrouwbare diagnose stellen – als de behandeling. Ook bij de behandeling van de erfelijke variant van FTD verwacht Pijnenburg de komende jaren goed nieuws te brengen. “We hopen binnenkort de eerste resultaten te krijgen van een nieuwe gentherapie.”

Voorkomen van dementie

Is er inmiddels al meer kennis over hoe je de ziekte van Alzheimer of dementie kunt voorkomen? “Garantie is er niet, maar er zijn steeds meer ­aanwijzingen dat bij mensen die gezond leven ­minder vaak of pas op latere leeftijd dementie ­optreedt. ­Regelmatig bewegen, gezond eten en niet roken verkleint de kans. En als je gaat fietsen: zet een helm op.”

Prof. dr. Yolande Pijnenburg is neuroloog, hoogleraar Dementie op jonge leeftijd en medisch directeur van Alzheimercentrum Amsterdam van Amsterdam UMC.

Een andere versie van dit artikel verscheen eerder in Plus Magazine december 2024/januari 2025. Abonnee worden van het blad? Dat doe je in een handomdraai.