Gezond Gesprek met hoogleraar Marcel Olde Rikkert
Dement worden is voor veel mensen een schrikbeeld. En zeker, het is een nare ziekte. Toch vindt hoogleraar Marcel Olde Rikkert dat het beeld minder somber is dan vaak wordt gedacht. Hij pleit voor een gezonde leefstijl en voor het trainen van de hersenen. Beiden zijn belangrijk, zowel bij de preventie als tijdens het ziekteverloop van dementie.
Houd het brein gezond
Marcel Olde Rikkert is hoogleraar Geriatrie en hoofd van het RadboudUMC Alzheimer Centrum in Nijmegen. Zijn specialiteit is dementie. Hij behandelt mensen met dementie en doet veel onderzoek naar het verloop van de ziekte en de beste behandeling. Wat de afgelopen jaren duidelijk is geworden, is dat leefstijl ook bij deze aandoening een heel belangrijke factor is. Maar liefst veertig procent kan worden voorkomen bij de juiste leefstijl. En ook als de diagnose eenmaal is gesteld, kan leefstijl nog helpen om het proces te vertragen. Gezond eten, afvallen bij overgewicht, genoeg bewegen, bewust ontspannen en voldoende slaap zijn allemaal factoren die meetellen. Dat geldt ook voor het goed instellen en behandelen van diabetes type 2 en hoge bloeddruk. Het heeft allemaal een rol in het bevorderen van de kwaliteit van de bloedvaten, de doorbloeding van de hersenen en daarmee het verbeteren van de gezondheid van het brein, zo stelt Olde Rikkert.
Train je hersenen
Eén van de risicofactoren voor dementie is een verminderd gehoor. Wie minder goed hoort, gaat zich vaak afsluiten van gezelschap. Mensen met een verminderd gehoor gaan niet meer mee naar feestjes of vermijden gesprekken. Juist die vermindering van sociale contacten is een belangrijke risicofactor voor het ontstaan van dementie. Ook laaggeschooldheid, stress en somberheid zijn factoren die de kans op dementie vergroten. Je hersenen zijn te trainen, net als spieren. Mentale uitdagingen en voldoende nieuwe prikkels kan ook helpen dementie te voorkomen en het verloop van de ziekte vertragen. En hoe zit het dan met erfelijkheid? Die factor is veel kleiner dan veel mensen denken, aldus Olde Rikkert.
Aanpak op maat
Lang werd gedacht dat je aan dementie niet zoveel kan doen. Ook dit beeld dient te worden bijgesteld, vindt Olde Rikkert. Als het lukt om vanaf de diagnose de leefstijl te veranderen en te zorgen voor voldoende (nieuwe) prikkels voor het brein, kan de ziekte minder snel verergeren. Dat is best gemakkelijk gezegd, maar hoe doe je dat dan? Daarvoor is maatwerk nodig. De ene persoon zal gebaat zijn bij een beweegprogramma in de sportschool en een gehoorapparaat. Voor de ander is een betere instelling van diabetes type 2 nodig, of maatregelen op het werk zodat dit minder stress oplevert. Olde Rikkert doet onderzoek naar een wijkgerichte aanpak, waarbij kleine teams de patiënt en zijn mantelzorgers ondersteunen. Op die manier kunnen crises worden voorkomen of snel worden opgelost.
Ouder worden is een zegen
We leven in een maatschappij waarin we gemiddeld een hoge levensverwachting hebben. Dat is een zegen, vindt Olde Rikkert. Ouderen moeten volwaardig meedraaien in de maatschappij, ze moeten worden betrokken bij het oplossen van complexe problemen zoals de klimaatcrisis. Juist de combinatie van jong en oud biedt meerwaarde. Voor iedereen, maar juist ook voor ouderen met dementie is ‘veerkracht’ het toverwoord. Dat betekent: creatief omgaan met de beperkingen en kijken naar wat nog wel mogelijk is. En dat is waarschijnlijk meer dan je denkt.
Nieuwsgierig naar dit gesprek over dementie? Hieronder kun je de podcast beluisteren.
