Trucs voor een goed geheugen

Met de jaren kom je minder snel op de juiste naam. Je begint vaker herinneringen door elkaar te halen.  Volgens onderzoekers  zit het probleem hierbij meestal in het werkgeheugen. Dat is het geheugen waarmee je eventjes kort een telefoonnummer onthoudt. Het werkgeheugen gebruik je ook om bij het graven in je permanente geheugen de weg niet kwijt te raken. Het werkgeheugen kun je gelukkig heel goed verbeteren door het te trainen.

Oefening baart kunst
Ons visuele geheugen wordt steeds beter. Dat we dat steeds beter kunnen is ook niet zo gek. Wat je oefent wordt beter, dat geldt ook voor de hersenen. Hoe visueler de samenleving is, hoe meer we in beelden denken en beelden onthouden. De onderzoekers van het University College Londen, die deze ontdekking deden, maken een vergelijking met de IQ-test. Daarop scoort ook elke generatie beter dan de vorige. Regelmatig wordt de IQ-test iets moeilijker gemaakt, omdat de scores anders steeds hoger zouden worden. Ook geheugentests moeten worden aangepast, vinden de onderzoekers.

Oudere hersenen superieur
Als je jong bent, onthoud je gemakkelijk namen. Als je wat ouder bent, onthoud je op een feestje beter welke kleding de gasten dragen. Jongeren onthouden beter wat ze willen onthouden – ze gebruiken hun expliciete geheugen. Ouderen gebruiken hun impliciete geheugen beter – ze onthouden het hele plaatje en pikken ook de verborgen details op: dat de gastvrouw en de gastheer dezelfde schoenen aan hebben bijvoorbeeld.

Onderzoekers van de Universiteit van Toronto lieten in 2011 een groep jongeren (gemiddeld 19 jaar) en een groep ouderen (gemiddeld 69 jaar) een woordtest doen. Hen werd gevraagd vooral op de kleuren van de letters te letten. Bij de oefening die daarop volgde moesten ze woorden afmaken. De ouderen deden dat behendiger, omdat hun hersenen al snel in de gaten hadden dat ze de woorden uit de eerste oefening konden gebruiken. De onderzoekers denken dat ouderen beter onthouden wat ze zien, horen en ruiken.

Spelen met informatie
Hoe meer invloed je hebt op wat je leert, hoe beter je het onthoudt. Aan de University of Illinois kregen proefpersonen in 2010 een computermuis in handen en bekeken op een computerscherm verschillende gebruiksvoorwerpen die een voor een langs het beeld schoven. De helft van de groep kon de voorwerpen met de muis heen en weer schuiven, de andere helft had geen invloed op de beweging. De eerste groep kon de objecten en hun volgorde later beter herinneren dan de tweede. Tijdens het experiment waren hun geheugencentra ook actiever. De hersenen slaan actief verkregen informatie beter op. Iets leren doe je het gemakkelijkst wanneer je met de informatie kunt spelen.

Tweede taal helpt
Mensen die twee talen spreken, komen makkelijker op woorden die in beide talen voorkomen. Voor iemand die Nederlands en Engels spreekt, geldt dat bijvoorbeeld voor de woorden: 'film', 'experiment' en 'computer'. Dat ontdekten psychologen van de Universiteit van Gent. Een tweede taal is kennelijk ook actief als je je moedertaal spreekt en helpt mee om het juiste woord te vinden.

Zo wisselvallig als het weer
Bij zonneschijn onthouden we minder goed. Dat ontdekten onderzoekers van de University of New South Wales in Australië toen ze willekeurige klanten in een krantenkiosk een testje afnamen. Op de toonbank stonden tien voorwerpen waaronder een spaarvarken en een speelgoedauto. Eenmaal weer buiten de kiosk werd de klanten gevraagd de uitgestalde voorwerpen te noemen.

Op regenachtige dagen was de score drie keer zo hoog als op zonnige dagen. Wat de proefpersonen zich herinnerden was dan bovendien betrouwbaarder, ze hadden minder 'valse' herinneringen aan objecten die helemaal niet op de toonbank stonden. De klanten bleven bij slecht weer niet langer in de kiosk, dus daaraan lag het niet. De onderzoekers vermoedden dat het geheugen samenhangt met het humeur. Regen stemt knorrig en dat maakt de hersenen scherper.

Objectieve kijk op het leven
We hebben van nature een scherp geheugen voor negatieve ervaringen. Het beeld dat we van het verleden bewaren, is daarom vaak negatief gekleurd. Maar ouderen onthouden positieve ervaringen even goed als negatieve, ontdekten onderzoekers van de Universiteit van Alberta. Ze lieten proefpersonen foto’s beoordelen. Gaven de foto’s een positief of een negatief gevoel?

Drie kwartier later werd hen onverwacht gevraagd welke foto’s ze zich herinnerden. De jonge proefpersonen noemden vooral de negatieve foto’s op, terwijl de ouderen niet selectief waren. Dat komt doordat het geheugen bij ouderen niet meer zo sterk met de emotionele centra is verbonden. Hun geheugen komt pas in actie wanneer de eerste emotionele reactie voorbij, waardoor ze objectiever herinnen.

Relaxed herstel
De stof resveratrol in rode wijn beschermt het geheugen tegen stress. De stof activeert een gen (SIRT1) waarvan onderzoekers van de Universiteit van Toronto vorig jaar ontdekten, dat het  behalve het hart óók geheugencellen helpt herstellen na een hoge dosis stresshormoon. De onderzoekers willen nu bekijken of ze mensen met geheugenproblemen kunnen behandelen door het gen SIRT1 te activeren. Een glaasje rode wijn kan daaraan ook een bijdrage leveren. Ook de alcohol in de wijn heeft een positief effect. Het impliciete geheugen werkt beter onder invloed van een beetje alcohol. Maar niet overdrijven, want de alcohol verstoort wél het expliciete geheugen.