“Voorbij, voorbij, o en voorgoed voorbij”, dichtte J.C. Bloem in 1931. Natuurlijk: aan alles komt een eind en alleen de herinnering blijft. Maar soms zijn herinneringen aan vroeger tijden nog tastbaar, simpelweg omdat ze nog bestaan. Bijvoorbeeld in deze vijf oudste plekken in Nederland. Ideaal voor een dagje uit terug in de tijd.
Hoofdbeeld: VVV Waterland van Friesland
Oudste stad van Nederland: Stavoren
Utrecht, Deventer, Zutphen en Nijmegen: ze claimen allemaal de oudste stadsrechten te hebben. Maar het is niet altijd duidelijk wanneer en hoe deze steden hun stadsrechten kregen, omdat er soms geen schriftelijke bronnen zijn of omdat de rechten in de loop der tijd veranderden. We houden het daarom op Stavoren. De stadsrechten werden tussen 1058 en 1068 verleend door graaf Egbert de Eerste met toestemming van keizer Hendrik de Vijfde. In het jaar 2011 vierde Stavoren ‘950 jaar stadsrechten’. Stavoren was een belangrijke handels- en havenstad in de middeleeuwen. En het was ook een belangrijke pelgrimsstad, waar pelgrims naartoe gingen om te bidden voor Sint-Nicolaas. Dat kan nog steeds in de Nicolaaskerk. En wat de Kleine Zeemeermin voor Kopenhagen is, is het standbeeld van het Vrouwtje van Stavoren voor de voormalige Hanzestad.
Oudste museum van Nederland: Galerij Willem V
Als het oudste bestaande museum in Nederland wordt meestal het Teylers Museum in Haarlem genoemd. Dat beweert het zelf ook. Het bestaat sinds 1784. Het museum is oorspronkelijk een privéverzameling van de rijke koopman Pieter Teyler van der Hulst (1702-1778) en heeft een grote collectie voorwerpen uit kunst en wetenschap, zoals schilderijen, fossielen, boeken en munten. Mooi museum, maar de Galerij Willem V in Den Haag werd opgericht in 1774 door Prins Willem V en was bedoeld om een verzameling kunstwerken van de Oranjes toegankelijk te maken voor het publiek. Ere wie ere toekomt. De Galerij werd echter al gesloten in 1795 en opende pas weer in 1977. Het museum wordt door toeristen vaak ten onrechte overgeslagen in de Hofstad, want het bevat een indrukwekkende verzameling schilderijen, beeldhouwwerken en andere kunstwerken.
Oudste kasteel van Nederland: Kasteel Heeswijk
In het moerassige beekdal van de Aa in Noord-Brabant verrijst omstreeks 1050 een motte-burcht: een houten fort op een heuvel binnen een gracht. De Heer van Heeswijk kan hiermee zijn gebied overheersen en een veilige schuilplaats bieden in tijden van oorlog. Het is het fundament van Kasteel Heeswijk, gelegen in Heeswijk-Dinther, en daarmee het oudste nog bestaande kasteel van Nederland. Het kasteel heeft door de eeuwen heen verschillende verbouwingen en restauraties ondergaan, maar de oorspronkelijke middeleeuwse structuur blijft herkenbaar. Het is nu een van de best bewaarde kastelen van Nederland en open voor publiek.
Oudste kerk van Nederland: Sint-Servaasbasiliek
De Sint-Servaasbasiliek in Maastricht wordt beschouwd als de oudste kerk van Nederland, omdat de Sint-Servaascrypte in deze kerk al uit 560 na Christus stamt. De heilige Servaas was een van de eerste bisschoppen van Maastricht. De basiliek vertoont een unieke mix van bouwstijlen. Het oorspronkelijke gebouw was gebaseerd op romaanse architectuur, maar door de eeuwen heen zijn er gotische en andere stijlinvloeden aan toegevoegd. De kerk bevat een schatkamer met een indrukwekkende collectie religieuze kunst en artefacten. De relieken hebben de kerk tot een belangrijk bedevaartsoord gemaakt. De kerk, de kloostergangen en de schatkamer zijn dagelijks geopend voor publiek en tegen betaling te bezichtigen.
Oudste restaurant van Nederland: Stadsbierhuys De Waag
Volgens het Guinness Book of Records is het oudste nog bestaande restaurant van Nederland Stadsbierhuys De Waag in Doesburg, en wie zijn om dat te betwisten. Het werd in 1478 geopend en is gelegen in een pand dat vroeger een waag was, een weegplaats voor graan, vlees en wol. Het gebouw is inmiddels een rijksmonument vanwege de historische waarde. Kortom, je waant je in een middeleeuwse knusse herberg. Een authentiek Hanzemenu kost slechts €35.
