Waarom is er zoveel controverse?
De Britse schrijfster J.K. Rowling ligt op social media onder vuur. Ze wordt bedreigd, uitgescholden en geintimideerd. Maar waarom, en wat zijn haar daadwerkelijke standpunten? Dat leggen we uit in dit artikel.
Lees ook: Een portret van J.K. Rowling >>
Controverse na een tweet
Joanne Rowling ontving in december 2019 een enorme lading online kritiek, hatelijke verwensingen en zelfs doodsbedreigingen aan haar adres naar aanleiding van de volgende tweet:
Dress however you please.
— J.K. Rowling (@jk_rowling) December 19, 2019
Call yourself whatever you like.
Sleep with any consenting adult who’ll have you.
Live your best life in peace and security.
But force women out of their jobs for stating that sex is real? #IStandWithMaya #ThisIsNotADrill
Wat ze hier zegt is: 'Kleed je zoals je wilt, noem jezelf zoals je wilt, ga naar bed met iedere volwassen persoon die jou aantrekkelijk vindt, en leef je beste leven. Maar probeer geen vrouwen hun baan uit te forceren, enkel omdat ze vaststellen dat sekse echt bestaat.'
Deze tweet plaatste ze als reactie op de rechtszaak tegen Rowling's goede vriendin Maya Forstater, een Britse feministe die eerder al onder vuur kwam te liggen op social media. Forstater sprak uit dat een vrouw meer is dan alleen een gevoel in het hoofd van een man. Ergo, een man mag zichzelf identificeren als vrouw, maar dat maakt hem niet letterlijk een vrouw. Mensen kunnen namelijk niet daadwerkelijk van biologisch geslacht veranderen, zo stelde zij vast.
Dat klinkt volkomen logisch en normaal. Helaas werd en wordt Maya Forstater sindsdien bedreigd door radicale activisten die beweren op te komen voor transgender-rechten. Er werd destijds inderdaad opgeroepen tot haar ontslag - met succes - en ze moest dit daarna bij de rechter aanvechten.
Veel van de mensen die haar op sociale media uitschelden en bedreigen zijn geen transgenders, maar seksueel gefrustreerde mannen met een afwijking genaamd autogynefilie.
Geen hekel aan transgender personen
Joanne Rowling heeft meerdere malen uitgesproken dat ze geen hekel heeft aan transgender personen. Ze heeft nadrukkelijk ontkend 'transfobisch' te zijn, zegt dat ze 'het recht van elke transpersoon om te leven op een manier die authentiek en comfortabel aanvoelt' respecteert en dat ze wil dat transgenders vrij zijn van discriminatie en misbruik.
Maar omdat Joanne haar vriendin steunde en mensen confronteerde met de realiteit, heeft ze zichzelf ook tot doelwit gemaakt. Onlangs kwam het Harry Potter-videospel Hogwarts Legacy uit, en een groepje trans-activisten heeft (zonder succes) opgeroepen tot een boycot, enkel omdat Rowling er dan geld aan zou verdienen, en dat wordt haar niet gegund.
Gender-kritisch feministische standpunten
Niet alleen Joanne Rowling, maar ook vele andere feministen die opkomen voor vrouwenrechten vrezen voor hun veiligheid wanneer alle mannen zónder geslachtsoperatie of degelijke diagnose door een specialist zichzelf legaal tot vrouw kunnen laten uitroepen.
Wetgeving van dien aard wordt momenteel in meerdere westerse landen voorgelegd. De wetgeving verschilt inhoudelijk per land, en Joanne Rowlings standpunten zijn voornamelijk gebaseerd op de Schotse voorstellen. Onlangs blokkeerde de Britse premier Rishi Sunak de Schotse transgenderwet. De Schotse premier Nicola Sturgeon besloot daarna af te treden.
Er zijn volgens gender-kritische feministen twee aandachtsgebieden.
1. Veiligheid, privacy en fair play in de sport
Als mannen zonder operatie of diagnose hun wettelijke geslacht mogen veranderen, hebben vrouwen niet langer recht op gescheiden kleedkamers en toiletten, waardoor hun privacy en seksuele veiligheid ernstig in gevaar komt. Mannen zijn immers oververtegenwoordigd in de seksuele criminaliteit: in 98% van de gevallen is de dader een man. Er zijn meerdere veroordeelde mannen die zich na een veroordeling identificeren als vrouw, om zodoende in een vrouwengevangenis te belanden. Dit leidde ook in Schotland tot een verhitte discussie, waarna besloten werd veroordeelde nieuwe 'transvrouwen' toch in de mannengevangenis te plaatsen.
Niet alle mannen
Dit betekent uiteraard niet dat álle mannen potentieel een dader zijn van seksueel geweld. Het is dus ook niet zozeer het relatief kleine groepje echte transvrouwen, maar vooral de groep crimineel/seksueel gestoorde mannen in de samenleving die een bedreiging vormen voor de veiligheid van vrouwen. Ze proberen misbruik te maken van wetgeving. Dat hebben talloze #MeToo zaken aangetoond.
Te denken valt aan deze mannen in vrouwengevangenissen, opvanghuizen voor mishandelde vrouwen, of bij speciale zwemuurtjes voor vrouwen. Ook cafés speciaal bedoeld voor lesbische vrouwen komen in gevaar, want als mannen zich ook als lesbienne kunnen identificeren, wat heb je daar als vrouw dan nog te zoeken?
Vrouwensport
En dan is er natuurlijk de vrouwensport, waar mannen zonder volledige transitie nog profiteren van hun aangeboren fysieke voordelen. Niet alleen de verhoogde testosteronspiegel, maar ook door hun botstructuur en grotere spiermassa eindigen ze vaak hoog in het klassement. Met name in de atletiek en de zwemsport is de discussie over wel of niet gescheiden sporten in alle hevigheid losgebarsten. Veel sportbonden en organisaties stellen wel degelijk bepaalde eisen aan deze mannen, maar die gaan volgens gender-kritische feministen niet ver genoeg.
2. Plotselinge aanwas transitie bij jonge vrouwen
Tot voor kort waren het voornamelijk mannen die zich inschreven voor transgenderoperaties, en die groep was bescheiden qua omvang. Maar sinds 2016 is dat beeld veranderd.
Veel jonge mensen die zich nu aanmelden voor een transitie zijn jonge vrouwen. Meestal begint het proces al vroeg in de puberteit met hormoonblokkers, waardoor de lichaamseigen geslachtskenmerken niet goed kunnen ontwikkelen. Om aan zo'n transitie te beginnen is in veel landen nog een traject met een psychiater nodig, maar dat is meestal een formaliteit. In Canada en de Verenigde Staten werkt men bijvoorbeeld met het principe gender bevestigende zorg wat betekent dat een psychiater de patiënt niet mag tegenspreken of te diepgaand ondervragen.
Op volwassen leeftijd krijgen vrouwelijke patiënten mogelijk een dubbele mastectomie (amputeren van de borsten) en hysterectomie (verwijderen van de baarmoeder) in combinatie met het innemen van medicatie die haargroei stimuleren. Ook het aanpassen van de gezichtsstructuur is mogelijk. Al deze ingrepen zijn moeilijk omkeerbaar.
Vragen bij hoge aantal transities
Steeds meer dokters, feministen en politici beginnen vragen te stellen. Veel patiënten die zich aanmelden voor transitie blijken lesbisch te zijn, of hebben een vorm van autisme. Hebben al deze meisjes daadwerkelijk aan genderdysforie? Of voelen ze zich niet thuis in een heteronormatieve maatschappij die wordt gedomineerd door mannen, en proberen ze hun vrouwelijkheid te ontvluchten? Is er mogelijk sprake van sociale besmetting, net zoals bij anorexia? Worden deze meisjes wellicht aangespoord op school, door leeftijdsgenootjes en door activisten op social media om zo spoedig mogelijk een geslachtstransitie te ondergaan? Gaat de gevoelens van 'in het verkeerde lichaam te zitten' soms ook over na de puberteit, en is een vroege operatie dan wel de meest wenselijke eerste oplossing?
Dit zijn vragen waar volgens gender-kritische feministen zoals Joanne Rowling eerst een antwoord op moet komen. Onlangs moest de enige transgenderkliniek in het Verenigd Koninkrijk sluiten nadat er misstanden aan het licht waren gekomen. Er werd inderdaad te snel behandeld. Er stappen ook steeds meer vrouwen naar voren die spijt hebben gekregen van deze ingrijpende operaties, de detransitioneerders.
'Kijk eens in de spiegel'
J.K. Rowling heeft met haar boeken de fantasie van miljoenen meisjes en jongens geprikkeld en ze aan het lezen gezet. Toch wordt ze vanwege haar standpunten dagelijks bedreigd, uitgescholden en online vernederd door radicale activisten. Maar er is ook een groeiende groep medestanders die haar zorgen delen en enkel het beste willen voor meisjes en jonge vrouwen.
Joanne is vastbesloten om deze confronterende vragen te blijven stellen, want als de geschiedenis vrouwen één ding geleerd heeft, is het dat ze moeten blijven opkomen en vechten voor hun rechten.
Lees ook: Een portret van J.K. Rowling >>
Bronnen: De Volkskrant, het NRC, JKRowling.com, KidsKonnect.com
