Drie Pluslezers vertellen over hun bevrijdingsdag, 79 jaar geleden, en over wat ze nooit zullen vergeten. “Die lachende stoere soldaten maakten grote indruk op mij als kleine jongen.”
U leest een gratis artikel uit Plus Magazine.
Op Plusonline.nl bieden we iedereen de kans gratis kennis te maken met Plus Magazine. Hét maandblad bomvol informatie en inspiratie. Maar deze artikelen, dossiers en columns maken kost veel tijd en geld. Wilt u meer? Overweeg dan ook een abonnement op Plus Magazine.
Foto’s Cees Rutten (portretten) | met dank aan Vereniging Het Museum Winterswijk, Het Utrechts Archief, Haags Gemeentearchief
Om 8 uur ’s ochtends op 5 mei 1945 capituleerde het Duitse leger en was Nederland vrij. Die bevrijding was een langgerekte geschiedenis, waar in het noorden, westen en oosten van Nederland lang op werd gewacht. De bevrijding begon op 12 september 1944 in het zuiden van Limburg. Twee dagen later werd Maastricht, als eerste Nederlandse stad, bevrijd. Maar daarna werden de geallieerden gestopt en ging de rest van Nederland een lange hongerwinter in. Schiermonnikoog werd als laatste bevrijd, op 11 juni 1945. Eén ding was overal hetzelfde: de geallieerde bevrijders werden enthousiast binnengehaald en overal werd er uitgebreid gefeest.
Er zijn niet zoveel mensen meer die de oorlog en de bevrijding bewust hebben meegemaakt, en die uit de eerste hand kunnen vertellen hoe het was. Wim Hahn, Fred Kwak en Hilde van der Ploeg waren nog kind toen de bevrijders hun woonplaats binnentrokken. Maar zo klein als ze waren, herinneren ze zich voorvallen uit de oorlog die een onuitwisbare indruk op hen hebben gemaakt. Het angstaanjagende geluid van gevechtsvliegtuigen, de voedseldroppings, het schuilen in de kelder wanneer er gevaar dreigde, de dagelijkse strijd van hun ouders om eten op tafel te krijgen en hout te vinden voor de kachel. Ze waren erbij toen de geallieerden binnentrokken en Nederland eindelijk bevrijd was. Te klein om het allemaal goed te bevatten, begrepen ze toch dat er die dag iets bijzonders gebeurde. De oranje haarlinten die tevoorschijn werden gehaald, de uitzinnige blijdschap van hun ouders en de mensen op straat. Staand op een stoel op het balkon bij opa en oma of op de schouders van vader zagen ze de geallieerden binnenkomen. Ze herinneren zich het lekkers dat werd uitgedeeld, het indrukwekkende geluid van de rupsbanden van de tanks. En ja, tot op de dag van vandaag weten ze nog precies op welk plein of in welke straat ze toen stonden, op die bijzondere dag.
Fred Kwak (81) was bijna 4 jaar toen hij op het Weurden in Winterswijk de geallieerde tanks zag langskomen.
In de avond van 30 maart 1945 moesten we in onze kleine kelder schuilen: mijn ouders, mijn broer en twee zussen. Mijn oudste zus en mijn oma schuilden in het schuurtje, want in het keldertje was geen plek meer. Zelf lag ik op een vrijgemaakt weckflessenschap. Die nacht vond ‘De tankslag in het Woold’ plaats, een gevecht dat onlosmakelijk is verbonden met de bevrijding van Winterswijk. De volgende ochtend kroop mijn vader naar buiten en zag hij de eerste Engelse verkenners Winterswijk binnenkomen. Een paar uur later kwamen wij allemaal naar buiten. Grote colonnes met tanks kwamen over de Wooldseweg aanrijden. Wij stonden met het hele gezin op het Weurden, een zijstraat van de hoofdweg.
Ook de verpleegsters van het nabijgelegen ziekenhuis waren uitgelopen. Die enorme tanks maakten grote indruk op mij als klein ventje. Mijn vader nam mij en mijn broer om beurten op zijn schouders zodat we alles goed konden zien. Mijn zussen droegen oranje linten in hun haar die mijn ouders, die zeer oranjegezind waren, hadden verstopt voor ná de oorlog. Vlakbij was Theater Astoria waar de Duitsers tijdens de oorlog hun intrek in hadden genomen en waar voedsel lag opgeslagen. Nooit zal ik de aanblik vergeten van die verpleegsters met witte kappen op hun hoofd die in het opengebroken theater voedsel voor hun patiënten in kruiwagens laadden. Vooral de grote ronde kazen, die niet meer op de kruiwagen pasten en door de verpleegsters naar buiten werden gerold, zal ik nooit vergeten. Na de oorlog hadden mijn ouders veel moeite om de eindjes aan elkaar te knopen. Het was bittere armoe die tot halverwege de jaren 50 heeft geduurd.”
Hilde van der Ploeg (81) was bijna 4 jaar, toen Den Haag werd bevrijd op 8 mei 1945.
‘De soldaten deelden stukken chocola uit’
Voor mij zal de Laan van Meerdervoort altijd de plek zijn waar de bevrijding werd gevierd. We waren thuis met z’n drietjes: mijn moeder, mijn vader en ik. Mijn twee oudere broers zaten nog in Drenthe, waar ze tijdens de hongerwinter bij een boer waren ondergebracht. Mijn ouders waren helemaal uitgelaten en ik begreep niet waarom. Ik werd achter op de fiets bij mijn vader gezet en met z’n drieën reden we naar het huis van mijn opa en oma die aan de Laan van Meerdervoort woonden. Onderweg zag ik mensen die ook al zo raar deden, ze liepen te juichen en te springen. Blijkbaar heeft het indruk op me gemaakt, want ik herinner het me nog goed. Mijn grootouders hadden een balkon aan de voorkant van hun huis. Omdat ik te klein was, mocht ik op een stoel staan om over de rand te kunnen kijken.
Zo konden we naar de intocht van de geallieerde militairen kijken. Een onvergetelijk grote indruk maakte het imposante maar ook angstaanjagende geluid van de banden van de tanks op het wegdek, ik weet nu nog hoe het doortrilde in mijn buik. Er leek geen einde te komen aan de optocht en op een gegeven moment gingen we naar binnen. Mijn oma zette thee en ik kreeg een glas gele aanmaaklimonade. Speciaal voor die gelegenheid had mijn oma gebakjes gekocht bij een banketbakker: bruinige taartjes, dus ik denk dat het van die mokka-dingen waren. Ik vond het niet lekker. Mijn maag kon helemaal niet meer tegen al die zoetigheid en ik moest overgeven op het toilet.”
Wim Hahn (84) was 6 jaar toen de Britse Polar Bears in Utrecht de Berekuil passeerden.
Ik kan me niet herinneren dat ik honger heb geleden tijdens de oorlog, mijn ouders gaven hun eten aan mij, hun enig kind. En hoewel ik persoonlijk weinig tot niets van de werkelijke aard van de oorlog begreep, had het woord ‘bevrijding’ ook voor mij iets magisch. De bevrijding van Utrecht vond plaats op 7 mei 1945, toen in de middag de mannen van het Britse 49ste Regiment Verkenningstroepen, de Polar Bears, Utrecht binnenliepen. Als er een moment is geweest waarop ik dat gevoeld heb, is het bij die intocht. Via via hoorden we dat er geallieerde soldaten waren gesignaleerd die vanuit Zeist naar Utrecht kwamen. Mijn ouders en ik woonden in Zuilen, aan de andere kant van Utrecht.
Mijn vader en ik zijn lopend naar de Berekuil gegaan, dat was voor een klein kind een fikse wandeling. Er stond al een hele meute de geallieerden op te wachten. Toen de eerste tanks aankwamen, werd er luid geschreeuwd en gezongen, en de mensen probeerden zo dicht mogelijk bij de tanks te komen. Sommigen schudden de handen van de soldaten. Die lachende stoere kerels maakten grote indruk op me. Ze deelden stukken chocola uit. Eén stukje viel vlak voor mijn vader en die wist het voor mij te bemachtigen. Het was heerlijk, die smaak van chocola was ik allang vergeten. Er was niet echt sprake van een intocht, dus op een gegeven moment was er niets meer te zien en keerden we huiswaarts. Na de oorlog pakten we de draad weer op: mijn vader vond weer werk als meubelstoffeerder en in 1946 werd mijn zusje geboren. Het leven was weer goed.”
Deze fietsroute gaat door de eerste bevrijde dorpen van Nederland, de Limburgse dorpen Mesch, Noorbeek en Margraten: www.plusonline.nl/fietsenlangsbevrijding
