Zijn opa bracht op hem de liefde voor de natuur over en nu wil Frans Kapteijns zoveel mogelijk mensen kennis laten maken met het moois dat de natuur te bieden heeft. “Deze den móet ik altijd aanraken. Moet je eens kijken hoe mooi hij is!”
Frans Kapteijns (61)
wist op zijn 7de al dat hij boswachter wilde worden en is nu dankzij vele mediaoptredens een van Nederlands bekendste boswachters. Hij werkt in Oisterwijk voor Natuurmonumenten. Frans is getrouwd met Anneke en vader van vier kinderen.
Hella van der Wijst (49)
maakt televisieprogramma’s voor de KRO en ze wandelt enorm graag.
Frans laat Hella een galappel zien.
We ontmoeten elkaar in Boshuis Venkraai, de voormalige boswachterswoning. Het is er gezellig druk op deze doordeweekse herfstdag. “Ooit wilden ze deze bossen en de vennen op de schop nemen om er een villawijk neer te zetten”, zegt Frans Kapteijns verontwaardigd. “Maar omdat natuurbeschermer Jac. P. Thijsse zich daar met de plaatselijke notabelen tegen heeft verzet, is dat niet gebeurd. En omdat de boswachter toch een woning moest hebben, werd dit zijn woonhuis annex gelagkamer voor pelgrims. Toen werd hier alleen koffie en thee geschonken, geen tweehonderd soorten bier zoals tegenwoordig.”
Bij alles wat we zien op onze wandeltocht schudt Frans Kapteijns een mooi verhaal uit zijn mouw. “De naam van het café komt van de ‘kraaien’ die op het ven zaten. Zoals Amsterdammers schijt-reigers hebben, hebben wij hier ‘venkraaien’, die geen kraaien zijn, maar zwarte sterns. Die hebben hier dus vroeger gebroed.”
De vennen en het bosgebied zijn hoe boswachter Frans het graag ziet: natuur én recreatie gecombineerd. Zo mag je hier gewoon in een van de oude vennen zwemmen. Omdat ik altijd jaloers ben op de prachtige plekjes waar boswachters wonen, vraag ik of Frans ook zo mooi woont. “Ik zou het niet willen”, zegt hij resoluut. Hij wil niet wonen op zijn werk en woont nu precies tussen dorp en bos in. Frans houdt net zo van mensen als van de natuur. “Je hebt natuurliefhebbers die de mens vooral willen weghouden uit die natuur en mensen zoals ik, die de natuur willen delen.”
En dat is precies wat Frans Kapteijns al zijn leven lang vol overgave doet. We kennen hem niet alleen van Omroep MAX en Omroep Brabant, maar ook van Twitter. “Ik doe alles om op de buis te komen en mijn liefde voor de natuur over te brengen. Vóór mijn pensioen hoop ik ook nog 10.000 volgers op Twitter te verzamelen. Ik ben 61 jaar en nog steeds een pionier. Ik leer mijn jongere collega’s hoe ze om moeten gaan met social media.”
Dankzij Jac. P. Thijsse zijn deze bossen en vennen er nog.
Al op zijn 7de struinde Frans aan de hand van zijn opa door de natuur. “Opa kende geen enkel beestje bij naam, maar zijn fascinatie voor de natuur heeft hij op mij overgebracht.” En Frans wist toen al: ik wil boswachter worden. Opletten op school was er niet meer bij, want buiten was er voor hem veel meer te beleven.
We volgen de gele paaltjes van de Goorven-route en passeren de ‘speelboom’: een oude kastanje die alle kanten is op gegroeid om licht te vangen en vele slijtplekken heeft omdat kinderen graag in deze boom klimmen. Of Frans nog weleens de neiging heeft, wil ik weten. “Nee joh, als de boswachter in die kastanje klimt, zeggen de kinderen dat hij niet meer van hen is!”
We hebben amper een paar meter verder gelopen of Frans draait een blad om en roept: “Kijk: een galappel. De galwesp injecteert zijn eitje op de nerf aan de onderkant van een eikenblad. Uit de bult die daarop als reactie ontstaat, de galappel, komt straks een nieuw galwespje gekropen. Als je de galappel in een laagje water doet met een roestige spijker heb je na een maand inkt.” Dan kwettert een zwerm vogeltjes voorbij. “Dat zijn vinkjes”, zegt Frans, “die zijn dol op beukennootjes.”
Frans hoopte op een gezin met vier kinderen en heeft met zijn vrouw Anneke inderdaad vier kinderen gekregen. En ook al is de jongste nu 18 en de oudste 31, ze gaan nog elk jaar met hun ouders op vakantie! “Ja, we hebben een warm nest.” Daar hebben Frans en zijn vrouw ook altijd naar gestreefd, want Anneke kwam zelf uit een minder warm nest. Volgens haar ouders waren maar weinig mannen goed genoeg voor Anneke.“Laat staan een langharige Frans die op een brommer rondreed en boswachter wilde worden.” Maar nadat hun andere twee dochters waren gescheiden, hebben zijn schoonouders wel toegegeven dat Anneke toch maar mooi nog steeds getrouwd was met de man die ze het hardst hadden bestreden.
De voormalige boswachterswoning Boshuis Venkraai.
Hij ziet vooral het mooie en vrolijke dat z’n pad kruist. Hij wordt niet voor niets ‘vrolijke Frans’ genoemd. Is hij verdrietig, dan trekt hij zich graag terug op zijn speciale plekje in het bos, omringd door bomen, waar hij zich geborgen voelt. Zoals toen zijn moeder stierf.
We passeren een dode boom vol gaatjes en Frans zegt: “Dood doet leven. Van een dode boom eten namelijk allerlei beestjes.” Ook roemt hij het afbraakproces in de herfst met die typische geur van rottende bladeren. Mensen die denken dat er in dit seizoen niet veel te beleven valt in de natuur, moeten volgens Frans maar eens even stilstaan en goed om zich heen kijken.
Volgens Frans huizen hier heel wat bijzondere vogels. “Bijna alle soorten spechten. Alleen de draaihals, ook een spechtensoort, hebben we hier niet”, zegt hij teleurgesteld. “Maar nog voordat ik met pensioen ga, hoop ik ook de draaihals hier te hebben!” Verder droomt hij van zijn eerste edelhertenexcursie en de eerste wolf in zijn bos. Als ik opmerk dat Frans daar niet overal vrienden mee zal maken, volgt een betoog over hoe mensen elkaar angst aanpraten. “Kennis is hét tegengif voor al die angst. Als mensen weten wat voor een beest een wolf is, zijn ze vanzelf minder bang voor hem.”
Frans plukt een blaadje van de wilde-gagelstruik. Hij laat mij over het blad wrijven en ik ruik ‘sauna’. De gagelbladeren werden vroeger gebruikt om het matras in de bedstede te vullen, weet Frans. De sterke geur hield vlooien en andere beestjes weg. In de middeleeuwen was gagel ook een van de bestanddelen van het kruidenmengsel dat bier een langere houdbaarheid gaf. Maar toen duidelijk werd dat het bij het oogsten een hallucinerende werking had, werd gagel verboden door de kerk en vervangen door hop.
Plots stapt Frans op een enorme boom af die hij omhelst alsof hij prinses Irene is. “Deze den móet ik altijd aanraken. Moet je eens kijken hoe mooi hij is!” Inderdaad is het een imposant exemplaar en zijn bast vertoont mooie grote schubben. ‘De knuffelboom van Frans’ is zelfs onderzocht om te kijken of hij een afstammeling is van de autochtone grove den die in Nederland al zo’n 600 jaar geleden praktisch was uitgestorven. Helaas, dat was niet het geval, maar de den is wel 150 jaar ouder dan de gemiddelde den in de Oisterwijkse bossen.
Aan het einde van onze wandeling wijs ik op een mooi bankje. “Ja, maar met een triest verhaal”, antwoordt Frans. Het is een aandenken aan een vrouw die Emmy heette en haar hond Nero. Emmy en Nero zijn doodgereden door een dronken automobilist. De vrouw en haar hond zaten altijd op dit plekje en daarom kreeg Natuurmonumenten het verzoek om op deze plek een herdenkingsbankje te plaatsen. Er zijn wel vaker dergelijke bijzondere verzoeken en regelmatig worden ze gehonoreerd.
“Staat hier dan later ook een bankje voor Frans?”, vraag ik. En na een lange harde lach antwoordt Frans: “Ze weten allang dat ik mijn as uitgestrooid wil hebben over de Kampina. En of er dan óók nog een bankje moet komen laat ik graag aan anderen over.”
Een bankje ter nagedachtenis aan Emmy.
Wandelen in de bossen van Frans?
Route Achelse Kluis en Leenderbos
- Lengte: 4,3 km (gele paaltjesroute)
- Startpunt: Natuurmonumenten Bezoekerscentrum Oisterwijk, Van Tienhovenlaan 5, Oisterwijk. T 013-523 18 00,www.natuurmonumenten.nl/bezoekerscentrum/bezoekerscentrum-oisterwijk
- Route: Wandelroute Goorven, zie www.natuurmonumenten.nl/route/wandelroute-goorven-door-de-oisterwijkse-….
- Horeca: Boshuis Venkraai, Bosweg 162, Oisterwijk. T 013 528 23 96, www.boshuisvenkraai.nl
- OV: Neem vanaf NS-station Oisterwijk buurtbus 289 (richting Hilvarenbeek) en stap uit bij de halte Hondsbergselaan. Het is dan nog 10 minuten lopen naar het bezoekerscentrum.
Wilt u deze wandeling in het najaar samen met boswachter Frans Kapteijns maken? U kunt zich telefonisch aanmelden bij Natuurmonumenten Bezoekerscentrum Oisterwijk (zie hierboven) of bij Frans Kapteijns zelf (T 06-542 95 330).
- PlusMagazine
