Hoewel het begrip mantelzorg steeds meer is ingeburgerd, bestaan er ook nog altijd misverstanden over. Want: wanneer bent u mantelzorger, en wanneer niet? En wat als u helemaal geen mantelzorger wílt zijn, is weigeren dan een optie?
Ik zorg voor mijn moeder. Ben ik nu een mantelzorger?
De overheid stelt dat u mantelzorger bent als u (onbetaalde) hulp biedt aan iemand met wie u een sociale relatie heeft. Dus als u voor uw moeder zorgt, bent u zeer waarschijnlijk een mantelzorger. Een mantelzorger geeft de hulp vaak langdurig en intensief. De hulp gaat bovendien verder dan wat we normaal gesproken voor onze huisgenoten doen: door het verlenen van mantelzorg kan de ander zich staande houden, thuis blijven wonen en deelnemen aan de samenleving. Verder blijkt uit de praktijk dat de tijd die u aan mantelzorgen besteedt, niet doorslaggevend is. Ook als u uw moeder ‘slechts’ een middagje per week helpt, bent u haar mantelzorger.
Is mantelzorg hetzelfde als vrijwilligerswerk?
Vrijwilligerswerk doen is een keuze. U doet vrijwilligerswerk omdat u het leuk vindt, en als u er geen zin meer in hebt, kunt u er weer mee stoppen. Mantelzorger bént u, omdat u een band hebt met degene die hulp nodig heeft. Tegen mantelzorg is het lastig ‘nee’ te zeggen, omdat het gaat om iemand van wie u houdt. Mantelzorg is iets wat u overkomt, vrijwilligerswerk is iets waarvoor u kiest.
[ITEMADVERTORIAL]
Mag ik het weigeren om mantelzorger te worden?
Stel, u bent naaste familie van iemand die hulp nodig heeft, maar de verstandhouding is slecht. De gemeente gaat er desondanks vanuit dat u gaat mantelzorgen. Maar gezien de slechte verstandhouding ziet u dit absoluut niet zitten. Kunt u dit dan weigeren? Ja, dat mag: mantelzorg is niet verplicht. In januari 2017 heeft de Centrale Raad van Beroep bepaald dat gemeenten de ondersteuning door mantelzorgers niet mogen afdwingen - gemeenten moeten vooraf onderzoeken of personen bereik zijn om onbetaald ondersteuning te bieden. Iets anders is het als uw huisgenoot (bijvoorbeeld uw partner) zorg nodig heeft. Dan wordt wél verwacht dat u de huishoudelijke taken uitvoert. Schoonmaken, ramen lappen, boodschappen doen en dergelijke - in feite de taken die in elk huishouden moeten worden gedaan. Het maakt daarbij niet uit of u een baan heeft of niet. Voor de lichamelijke zorg kunt u wel een beroep doen op een professionele zorgverlener.
Hoeveel mantelzorgers zijn er?
Nederland telt 4 miljoen mantelzorgers. 610.000 Mensen uit deze groep bieden gedurende meer dan drie maanden meer dan 8 uur per week mantelzorg aan een familielid of geliefde. Ook buren, vrienden of kennissen kunnen elkaars mantelzorger zijn.
Wat betekent het om mantelzorger te zijn?
In een onderzoek van Plus Magazine uit 2014 zeggen Pluslezers dat het zorgen voor een dierbare hen vooral voldoening en dankbaarheid oplevert. In de derde plaats noemen ze vermoeidheid. Eén Pluslezer verwoordde het als volgt: “Ik voel een combinatie van voldoening om te kunnen helpen en verdriet om het naderend einde.”
Vier van de vijf mantelzorgers erkenden dat de zorg voor een ander ook moeilijke kanten heeft. De aftakeling van degene voor wie wordt gezorgd is zwaar, net als de karakterverandering die daar soms mee gepaard gaat. Zorgen voor iemand die onaardig, egoïstisch of boos is, is een loodzware, bijna bovenmenselijke opgave. Gelukkig komen er wel steeds meer initiatieven waar mantelzorgers terecht kunnen om hun verhalen te delen en even stoom af te blazen. Op de website van Mezzo - de landelijke vereniging voor mantelzorgers - vindt u daar veel informatie over.
Wat zijn de valkuilen voor mantelzorgers?
Ruim de helft van de mantelzorgers heeft minder tijd voor zichzelf dan voorheen en precies dat beknibbelen op de eigen tijd is een belangrijke valkuil. Hobby’s en uitstapjes sneuvelen en dat valt niet altijd mee: juist de zaken waar u normaal gesproken de batterij weer mee oplaadt, verdwijnen al gauw achter de horizon. Een van de respondenten zei: “Ik word moe en nerveus van het voortdurende gejaag. Ik heb geen tijd meer voor uitgaan of verenigingen. Alleen lezen in bed, om te ontspannen en in slaap te vallen, blijft nog over.” De overheid verlangt steeds meer mantelzorg van familieleden en vrienden, maar ieder mens heeft een grens. Voor nagenoeg de helft van de Pluslezers (te weten: 48 procent) ligt die grens bij het moment dat hij of zij er zelf aan onderdoor gaat of het niet meer volhoudt.
