Ieder jaar zijn er zo'n 14.000 50-plussers die besluiten om te gaan scheiden. Wat staat ze te wachten?
De risico's
Lien, achterblijfster: “Ik was net 50 toen mijn man opbiechtte dat hij verliefd was op een jongere vrouw. We waren meer dan dertig jaar samen. We hadden van alles meegemaakt; mooie maar ook verdrietige tijden. Ik dacht dat onze relatie sterker was dan ooit en dat we het goed hadden. Was dat dan allemaal illusie? Kende ik de man eigenlijk wel met wie ik zo lang samen was geweest? En waarom zag ik het niet aankomen? Ik moest erg wennen aan het alleen-zijn, had last van huilbuien, slapeloze nachten en nachtmerries. De moeilijkste momenten waren toen mijn kleinkinderen werden geboren. Dat had ik zo graag met hem willen delen.
Ik ben nadien nooit meer een leuke man tegengekomen. In het begin stond ik niet open voor een nieuwe liefde; ik had te weinig zelfvertrouwen. Het idee dat ik als vrouw zó makkelijk aan de kant kan worden gezet, maakte me onzeker. Wat was ik nog waard? En de vijver waarin je vist na je 50ste is behoorlijk leger dan op je 20ste. Kwam ik een leuke man tegen, dan had die meestal een leuke vrouw.”
Emma, advocaat: “Wie verlaten wordt, is vaak vertwijfeld. Stelden al die huwelijksjaren dan niets voor? Veel vrouwen komen financieel in zwaar weer. Je overschat je mogelijkheden, ook als je een baan hebt. Alimentatie krijg je maar twaalf jaar, dus wie dan nog geen 65 is en geen baan heeft, moet op minimaal niveau verder. Ook voor mannen zitten er risico’s aan scheiden. Mannen die zelf vertrekken, hebben vrijwel allemaal een nieuwe – meestal jongere – partner. Dat betekent dubbele lasten omdat zij ook hun ex nog moeten onderhouden. De band met zijn kinderen uit het eerste huwelijk kan verwateren, zeker als een nieuwe vrouw of een tweede leg in het spel is. Na een jaar of vijf krijgen deze mannen nog wel eens spijt. Dan zien ze hun vrienden van hun vrijheid genieten, terwijl zij klem zitten in dat nieuwe gezin met huilende baby’s.
Als je verlaten wordt, ligt eenzaamheid op de loer. Vooral als je geen goed sociaal vangnet hebt en de kinderen de deur uit zijn. Scheiden na je 50ste kan zwaarder en emotioneler zijn. Domweg omdat het moeilijker is om weer opnieuw te beginnen.”
Else-Marie, therapeut: “50-plussers hebben een geschiedenis met elkaar en door een scheiding wordt die als het ware gehalveerd. Iemand gaat ervandoor met je levende herinneringen en dat is een groot gemis. Al die momenten die je deelde: de geboorte van de kinderen, de gouden bruiloft van je ouders, vakanties. Met terugwerkende kracht kan het je goede herinneringen bezoedelen. Alles staat in een ander daglicht.
Een valkuil van het scheiden op latere leeftijd is, dat de ouders met hun (jong)volwassen kinderen praten alsof het hun gelijken zijn. Niet doen! En bedenk dat opnieuw beginnen met een andere partner erg lastig is. Het gepuzzel met al die gezinnen, families, huizen. Als 50-plusser is je toekomst kleiner dan je verleden. Er is minder kans om nogmaals een partner tegen te komen, en als je die dan wel tegenkomt, kan je binnen een paar maanden aan het sterfbed van zijn moeder staan of moet je je nieuwe partner zelf verzorgen. Die realiteitszin ontbreekt nogal eens.”
De kansen
Lien, achterblijfster: “Na de eerste klap was ik vastbesloten: ik kruip niet in de slachtofferrol. Ik wil niet onderuit gaan. Emotioneel niet. Financieel niet. Ik had een eigen bedrijf, dus financieel kon ik me redden. Ik kon in elk geval in ons huurhuis blijven. Hoeveel vrouwen eindigen niet in de bijstand en moeten helemaal opnieuw beginnen? Dat bleef mij bespaard. Werken hielp me er ook doorheen.
Ik ging wel naar een psychotherapeut. Daar leerde ik ‘nee’ zeggen en ‘ik kan het niet’. Ik kon altijd alles. Niet dus. Dat was wel een inzicht. Ook leerde ik weer vertrouwen op mijn verstand en gevoel. Want als een scheiding je overdondert, is dat vertrouwen weg. Je bent voor de gek gehouden en je denkt ook dat je jezelf al die jaren voor de gek hebt gehouden.
Nu ben ik alweer veel verder. Ik geniet, meer dan ooit, van de vrijheid die ik heb. Ik kan gaan en staan waar ik wil. Dat kon ik ook wel in mijn huwelijk, maar ik besef het nu veel meer. Ik heb ontdekt dat ik meer kan dan ik dacht. Ik doe aan zeezeilen en reis de wereld over. Ik ben weer een gelukkig mens en dat had ik niet verwacht. Ik heb écht een nieuwe start gemaakt. Ik ben helemaal mezelf, ik neem geen pose aan. Wát ik doe, is echt. Natuurlijk, ik was graag een nieuwe man tegengekomen. Maar ik klaag niet. Ik heb lieve mensen om me heen en ik ben gezond.”
Emma, advocaat: “Een scheiding kan het begin zijn van een nieuwe, boeiende levensfase. Eigenlijk is het bij uitstek hét moment om opnieuw te bedenken wat je wilt met je leven. Mensen ontdekken na de scheiding vaak dat ze meer kunnen dan ze dachten. Het grote voordeel is, en dat geldt zeker voor mensen die scheiden ná hun 50ste, dat je vaak heel goed weet wat je echt níet meer wilt. Meestal komt die nieuwe partner wel, zeker als het vrouwen of mannen betreft die goed in hun vel zitten en hun identiteit hebben behouden of hervonden.
Het is belangrijk om tijdens je huwelijk vrienden en familie niet te verwaarlozen. Ze blijken vaak belangrijk na een scheiding. Het is gelukkig heel gewoon geworden om bijvoorbeeld met vrienden of groepen op vakantie te gaan. De maatschappij is individueler geworden; ook gescheiden mensen zonder partners kunnen gemakkelijker hun plaats vinden.”
Else-Marie, therapeut: “Je kunt zeggen: nieuwe ronde, nieuwe kansen. Je kunt opnieuw beginnen en genieten van je herwonnen vrijheid. Eindelijk kun je op reis of lid worden van een koor. Maar als ouder kun je nooit opnieuw beginnen. Je blijft verbonden met je kinderen, kleinkinderen en schoonkinderen.
Wil je de kansen die je krijgt in een nieuwe relatie niet verknallen, dan moet je als vader of moeder een paar dingen goed in de gaten houden. Respecteer elkaars kinderen en kleinkinderen. Doe niet net alsof er geen verschil is tussen jouw en zijn kinderen, want die zijn er wel. Je bent niet de oma van zijn kleinkinderen, want die hebben in principe al een oma. Maak onderscheid, doe dingen apart. Denk niet te snel dat je er helemaal bij hoort als hij bij z’n gezin is, want dan krijg je klap op klap. Blijf passend op de achtergrond en doe ’t rustig aan met het je toeëigenen van het leven van de ander. Dán zie ik genoeg kans op nieuw gezamenlijk geluk.”