Dit kunt u zelf regelen

Bij een schenking, testament, huwelijk, scheiding of bij de (ver)koop van een woning kunt u niet om de notaris heen. Maar veel kunt u zelf doen, en dat scheelt geld. Zó pakt u dat aan.

Het notariaat heeft een imagoprobleempje, zo blijkt uit ons onderzoek. Want de meeste mensen zitten helemaal niet te wachten op een gang naar de notaris. Meer dan de helft van de deelnemers aan ons onderzoek zou liever helemaal nooit naar de notaris gaan. Het is dat het soms moet, maar anders: nee, dank u! Het waarom laat zich raden: de notaris is duur en de te regelen zaken zijn weliswaar belangrijk, maar ook stoffig en vaak moeilijk te doorgronden. Het goede nieuws is: u kunt veel regelen zónder de notaris, al vergt dat wel de bereidheid om u enigszins te verdiepen in die stoffige materie. Dat moet u trouwens ook als u naar de notaris gaat, want hij of zij kan alleen maatwerk leveren als ú goed weet wat uw wensen zijn. Maar u kunt zelf aan de slag als u zaken wilt regelen op het gebied van nalaten, schenken en lenen.

Zelf doen: codicil

Voor een testament kunt u niet om de notaris heen: dat is bij wet zo geregeld. Wel kunt u zelf een zogeheten codicil opstellen, waarin u twee zaken kunt regelen: uw uitvaart en de verdeling van sieraden en kleding. In de praktijk wordt het codicil ook gebruikt om eenvoudige spullen uit de boedel te verdelen.

Het codicil moet handgeschreven zijn en gedateerd en ondertekend zijn door de opsteller. Alleen het origineel is rechtsgeldig. Zorg dat er geen onduidelijkheid kan bestaan over de persoon aan wie u nalaat. Vermeld dus de volledige naam en geboortedatum en geef een duidelijke omschrijving van de spullen die u nalaat. Op www.geldenrecht.nl/codicil vindt u een voorbeeld. Hebt u geen internet, dan kunt u bellen met de PlusTelefoon (T 0900–204 07 18, €0,60 per minuut). Als u naast een codicil ook een testament hebt, dan kunt u het origineel van het codicil naar de notaris sturen, die het – tegen betaling – goed en veilig voor u bewaart.

Zelf doen: onderhandse akte

U kunt een schenking laten vastleggen bij de notaris, maar u kunt ook kiezen voor een zogenoemde onderhandse akte. Die kunt u zelf, dus tussen de partijen onderling, opmaken. Een voorbeeld van zo’n akte vindt u op www.geldenrecht.nl/voorbeeldakte en kunt u ook aanvragen via de PlusTelefoon. Maak van een onderhandse akte altijd twee originelen en teken ze allebei, zodat beide partijen een origineel hebben. Wilt u niet vastzitten aan de regel ‘eens gegeven blijft gegeven’, kies dan voor de herroepelijke schenking. Ook daarvan vindt u op www.geldenrecht.nl een voorbeeld.

Zelf doen: schuldbekentenis

Leent u geld aan een kind of een goede vriend, dan kan een ‘schuldbekentenis’ eventueel volstaan. Een voorbeeld vindt u op www.geldenrecht.nl/schuldbekentenis. Maak weer twee originelen en teken beide. Wanneer de lening is gedaan voor de aankoop van een woning, dan kan de schuldenaar de onderhandse akte met daarin opgenomen zijn burgerservicenummer (voorheen het sofinummer) ter informatie toesturen aan de Belastingdienst. De betaalde (hypotheek)rente is dan aftrekbaar. De fiscus stelt dan wel als voorwaarde dat u een ‘zakelijke rente’ in rekening brengt. Die mag niet meer dan een kwart procent afwijken van de gangbare rente op vergelijkbare leningen.

Toch naar de notaris

Een notariële akte heeft in principe meer bewijskracht dan zelf op papier gezette afspraken. Voorziet u in de toekomst mogelijke vragen, problemen of onenigheid, dan kunt u het beste toch bij de notaris advies inwinnen.

Checklist testament

De meeste mensen gaan naar de notaris voor een testament. Met deze checklist gaat u gerichter op pad, bespaart u tijd en hopelijk ook geld.

Hebt u een codicil? Daarin kunt u sommige details zelf vastleggen, zodat de notaris dit niet hoeft te doen. Vervolgens laat u het codicil toevoegen aan het testament.
Wie zijn uw erfgenamen? U kunt zelf als voorbereiding al een lijst maken om de notaris werk uit handen te nemen.
Denk na over bepaalde zaken die de notaris u wellicht gaat vragen: wilt u een kind onterven, wilt u dat alle kinderen (misschien zijn er kinderen uit meerdere relaties) gelijkwaardig erven, zijn er familiestukken die u in de (eigen) familie wilt houden, zijn er anderen aan wie u wilt nalaten, moet iemand erven zonder erfbelasting te betalen? Zet uw wensen vooraf voor uzelf op een rijtje.
Wilt u een goed doel opnemen in uw testament? In dat geval zijn er goede doelen die – een deel van – de notariskosten voor hun rekening nemen. Informeer daarnaar bij het betreffende goede doel.
Moet er een boedelbeschrijving komen van alle spullen? Daar kunt u natuurlijk ook zelf al mee beginnen.
Neem een legitimatiebewijs mee als u naar de notaris gaat!