Erven en schenken: de belastingdienst

De belastingdienst is bij veel erfenissen een ongewenste maar niet te ontwijken gast. Slim met uw geld omgaan kan uw erfgenamen successierechten besparen.

Wie of wat anderen erven, bepaalt u zelf door wel of geen testament te maken. Als deze erfgenamen over uw erfenis gaan beschikken, komt ook de belastindienst om de hoek kijken als ongewenst 'erfgenaam'.

Hoeveel moet u aan successierechten betalen?

Naarmate de erfgenaam verder af staat van de overledene zijn de successierechten (de belasting over de erfenis) hoger. Er zijn vier tariefgroepen:

Partner, kinderen (eigen kinderen, adoptie-, pleeg- en stiefkinderen) en kleinkinderen
Ouders, broers en zusters, (over)grootouders
Alle anderen
Door de minister goedgekeurde ideële instellingen.

Vrijstelling successierechten

Voordat u successierechten moet betalen, hebt u een vrijstelling. De gehuwde of geregistreerde partner heeft een vrijstelling van €523.667 (bedragen 2008). De kinderen hebben alleen een vrijstelling van €10.150 (wanneer de erfenis niet hoger is dan €26.852). Alle anderen hebben een kleine vrijstelling van €1942. De successiebelasting is progressief: naarmate u meer ontvangt, is het percentage over dit meerdere hoger.
Het percentage kan oplopen tot liefst 68 procent (in tariefgroep 3). Het kabinet heeft aangekondigd dit te willen wijzigen, maar wanneer dat gaat gebeuren is nu nog niet duidelijk.

Zinloos rijk? Schenken helpt!

Een mens heeft soms meer geld dan strikt noodzakelijk. Dit meerdere is eigenlijk 'zinloze rijkdom'. Successierechten voorkomen doet u vooral door – bij leven – zinloze rijkdom te schenken, bijvoorbeeld aan uw kinderen. Twee problemen doemen hierbij op: het bedrag dat u weggeeft is niet langer van uzelf, en u weet niet hoelang u nog leeft en hoeveel geld u nog nodig hebt.
Er is een methode om te berekenen hoeveel u kunt schenken zonder zelf in de problemen te komen:

Kijk wat uw uitgavenpatroon is en welk inkomen u daarvoor nodig hebt.
Bereken uw inkomen.
Bepaal of er sprake is van een overschot of dat u tekort komt.

4 situaties

Houdt u geld over van uw inkomen? Dan is het vermogen niet nodig voor het dagelijks onderhoud. Dit kunt u gebruiken als een appeltje voor de dorst en voor eventuele zorg later.
Hebt u onvoldoende inkomen? Dan onttrekt u noodgedwongen geld aan het vermogen voor het dagelijks onderhoud.
Bereken hoe groot uw vermogen is en het gemaakte rendement op dit vermogen.
Bepaal vervolgens of u rijker wordt, gelijk blijft of armer wordt.
Het deel van uw vermogen dat u niet nodig hebt voor kosten van het dagelijks onderhoud of voor reserves, is uw zinloze rijkdom.

Financiële reserves

Hoeveel u wilt reserveren voor later, hangt sterk af van uw uitgavenpatroon en persoonlijke voorkeur. Door niet het hele vermogen in één keer weg te geven, maar in grotere of kleinere porties, geeft u uzelf de gelegenheid de vinger aan de pols te houden aan dit proces gedurende de jaren.

Successierechten voorkomen

Als u betalen van successierechten wilt voorkomen, is het 't makkelijkst om geld op de bank te hebben. Vaak zit echter een belangrijk deel van het vermogen 'vast' in de eigen woning. Deze waarde laat zich veel minder makkelijk overdragen.
U kunt de methode van verkoop van de woning aan de kinderen nog wel gebruiken, maar dan moet u wel erg goed gaan rekenen wat goedkoper is: nu belasting betalen in box 3 (vermogens-rendementsheffing) of later successierechten betalen. Houd ook rekening met overdrachtsbelasting, notariskosten en eventueel hypotheekrente als de kinderen de woning niet van eigen geld kunnen kopen.

Schenken aan kinderen op papier

Een andere mogelijkheid is schenken op papier. Ouders bepalen dan bij de notaris welk deel van de waarde van hun huis ze willen overdragen op hun kind (of een ander persoon). De notaris maakt een akte en de ouders lenen het geschonken bedrag weer terug tegen een vastgestelde rente van bijvoorbeeld 6 procent.
De kosten van de notaris bij een bedrag van €10.000 zijn ongeveer €140, de rente over €10.000 bedraagt €600 per jaar. De kinderen hebben een vordering die in aanmerking komt voor belastingaangifte in box 3. De ouders hebben een schuld met een voor de inkomstenbelasting niet verrekenbare rente van 6 procent.
U kunt ook buiten de notaris om de schenking regelen. In dat geval maakt u zelf een akte en leent u het geschonken geld weer terug met een andere akte waarin aflossing en rente zijn afgesproken

TIP
Wilt u successierechten voorkomen door een deel van de waarde van uw huis te schenken aan uw kind? Dan moet u het geld wel daadwerkelijk overmaken en weer terugontvangen als lening van uw kind. Houd rekening met belastingheffing in box 3 en met de renteverplichtingen.

TIP
op www.belastingdienst.nl kunt u berekenen hoeveel belasting u over een erfenis moet betalen of hoeveel uw erfgenamen aan de fiscus kwijt zijn na uw overlijden.

Lees meer over erven en schenken: