U kunt heel veel zelf regelen bij het verdelen van uw erfenis door het maken van een testament. En niemand hoeft te weten wat er in uw testament staat! De meest gestelde vragen over erven & schenken leest u hier.
- Ik heb geen testament. Wie zijn mijn erfgenamen?
- Ik ben getrouwd en heb twee volwassen kinderen. Wie erft van mij als ik overlijd?
- Wat regelt het wettelijk erfrecht voor kinderen uit een eerder huwelijk?
- Kan ik een kind onterven?
- Wanneer heb ik een testament nodig?
- Hoe sluit ik mijn schoonzoon uit van de erfenis?
- Hoe maak ik een testament?
- Wat is een legaat?
- Moet ik ook aangifte doen van een kleine erfenis?
- Hoe hoog is mijn successierechtvrijstelling?
- Stel dat de ene partner overlijdt en dat de ander in het huis blijft wonen; hoe wordt de waarde van de woning dan vastgesteld?
- Hoeveel successierecht moet ik betalen?
- Hoe kan ik mijn erfgenamen successierecht besparen?
- Wij hebben geen kinderen. Wat zijn de mogelijkheden om van ons vermogen zo min mogelijk naar de fiscus te laten gaan?
- Ik wil een aantal vrienden een bedrag nalaten ter hoogte van de vrijstelling voor het successierecht. Hoe regel ik dat?
- Wanneer kan ik een codicil toepassen?
- Wat moet ik doen als ik geen aangifteformulier krijg?
-
Waar kan ik meer informatie krijgen over testamenten, erfenissen en schenken?
Ik heb geen testament. Wie zijn mijn erfgenamen?
Er zijn vier groepen erfgenamen. De wet kijkt eerst of er personen te vinden zijn in de eerste groep. Zijn die er niet, dan komt groep twee aan de beurt, enzovoort. Is een erfgenaam binnen een groep al overleden, dan fungeren zijn of haar kinderen als plaatsvervuller. De groepen zijn als volgt ingedeeld:
Groep 1: de echtgenoot of echtgenote en de kinderen. Is een kind overleden en heeft hij of zij kinderen, dan erven zij in diens plaats.
Groep 2: ouders, broers en zussen van de overledene. Iedere ouder krijgt in deze situatie (minstens) een kwart van de nalatenschap. Is een broer of zus overleden, dan erven de neven en nichten.
Groep 3: grootouders. Als die zijn overleden: ooms, tantes, neven en nichten.
Groep 4: overgrootouders. Als die zijn overleden: (oud)ooms, tantes, etcetera.
Ik ben getrouwd en heb twee volwassen kinderen. Wie erft van mij als ik overlijd?
Als er geen testament is, krijgt uw echtgenoot de beschikking over de hele erfenis. Hij of zij mag deze naar eigen inzicht aanwenden. De kinderen krijgen slechts een vordering – op uw echtgenoot – ter grootte van de waarde van hun erfdeel. Ze krijgen pas iets in handen als ook uw echtgenoot is overleden. De langstlevende ouder moet wel de successierechten over de erfenis van de kinderen betalen. Dit bedrag gaat van de vordering van de kinderen af.
Wat regelt het wettelijk erfrecht voor kinderen uit een eerder huwelijk?
Zij hebben zogenoemde wilsrechten. Hiermee kunnen ze bepaalde goederen opeisen, bijvoorbeeld meubels of sieraden die voor hen een emotionele waarde hebben. Ze kunnen een beroep doen op hun wilsrechten als de langstlevende ouder van plan is te hertrouwen, als deze ouder overlijdt of als de langstlevende van het tweede huwelijk overlijdt. Wilsrechten gelden alleen voor goederen en niet voor geld. Het is vrij gebruikelijk om in een testament wilsrechten uit te sluiten, zodat de tweede partner niet wordt belast met conflicten die kunnen voortvloeien uit het getouwtrek om spullen.
Kan ik een kind onterven?
U kunt in uw testament bepalen dat u een kind onterft, maar dit kind houdt het recht zijn legitieme portie op te eisen. Dat is een geldbedrag ter grootte van de helft van het eigenlijke erfdeel van het kind wanneer u het niet zou hebben onterfd. Als de andere ouder nog leeft, hoeft de legitieme portie doorgaans pas te worden uitgekeerd als ook de langstlevende ouder is overleden. Het kind kan niet het erfgenaamschap opeisen. Ook kan het geen aanspraak maken op bepaalde goederen.
Wanneer heb ik een testament nodig?
Het wettelijk erfrecht houdt geen rekening met individuele wensen. Als u uw nalatenschap anders wilt verdelen dan het wettelijk erfrecht bepaalt, dan is een testament noodzakelijk. Bijvoorbeeld in de volgende gevallen:
• U wilt uw samenwoonpartner laten erven.
• U wilt de erfenis voor kinderen uit een vorig huwelijk
veiligstellen.
• U wilt een wettelijke erfgenaam onterven.
• U wilt de wilsrechten van kinderen uit een vorig huwelijk uitbreiden, beperken of opheffen.
• U wilt stiefkinderen of een schoondochter of -zoon laten erven.
• U wilt een schoondochter of -zoon uitsluiten van de erfenis.
• U wilt uw erfenis of een deel daarvan nalaten aan een
goed doel.
Hoe sluit ik mijn schoonzoon uit van de erfenis?
Als uw kind is getrouwd in gemeenschap van goederen, is door het huwelijk automatisch de helft van alles wat uw kind bezit voor diens partner. Dat geldt ook voor het erfdeel dat uw kind te zijner tijd van u zal erven, én voor eventuele schenkingen. U kunt dit voorkomen door een zogenoemde anti-schoonzoonclausule in uw testament op te nemen. Hiermee voorkomt u dat uw vermogen via uw eigen kind bij de schoonfamilie terechtkomt. Bij schenkingen kunt u dit ook voorkomen door een anti-schoonzoonclausule in de schenkingsakte op te nemen. Er is een wetswijziging in voorbereiding die erfenissen en schenkingen bij voorbaat uitsluit van de huwelijksgoederengemeenschap.
Hoe maak ik een testament?
Voor een testament moet u naar de notaris. Een testament is een persoonlijk document; u hoeft niemand te laten weten wat erin staat, zelfs uw huwelijkspartner niet. Als twee huwelijkspartners samen een gelijkluidend testament laten maken, is dat goedkoper dan twee losse. Via internet kunt u de tarieven van notarissen met elkaar vergelijken. Zie dit als een indicatie en probeer meer van een notaris te weten te komen dan zijn tarief. Vraag in uw omgeving naar ervaringen van anderen en vraag bij één of meer kantoren om een gratis kennismakingsgesprek.
Wat is een legaat?
Een legaat is een som geld of een erfstuk (een bepaald goed) dat een erflater per testament toewijst aan een legataris. De legataris hoeft geen erfgenaam te zijn. Legaten worden vaak gebruikt om een vriend, een dierenverzorger of een goed doel een deel van de nalatenschap toe te bedelen. Is de legataris al overleden voordat de gulle gever overlijdt, dan komt het legaat weer toe aan de erfgenamen van de overledene. Als deze dat niet wil, kan hij in het testament bijvoorbeeld bepalen dat de kinderen van de legataris dan als plaatsvervuller het legaat erven.
Moet ik ook aangifte doen van een kleine erfenis?
Als u meer erft dan de successierechtvrijstelling die voor u geldt (zie volgende vraag), moet u aangifte doen. Meestal stuurt de belastingdienst na ongeveer vier maanden een aangifteformulier successierecht naar het adres van één van de erfgenamen; in de praktijk vaak de partner. Het is handig om de aangifte over de hele erfenis in één keer te doen. In de aangifte vermeldt u de som van alle schulden en bezittingen. Om de waarde van de inboedel vast te stellen, mag u de waarde in het economisch verkeer schatten. In de praktijk is de waarde van een oude boedel vaak nihil (op eventuele waardevolle stukken na). Van andere bezittingen die deel uitmaken van de erfenis, zoals een auto, caravan en apparatuur, geeft u de waarde in het economisch verkeer op.
Hoe hoog is mijn successierechtvrijstelling?
Een gehuwde of geregistreerde partner heeft een maximale vrijstelling van €523.667. Voor het successierecht hebben samenwoonpartners na vijf jaar dezelfde hoge vrijstelling als gehuwden. Onder voorwaarden hebben ze dat al na zes maanden. Ze moeten dan in die periode op hetzelfde adres ingeschreven hebben gestaan, een notarieel samenlevingscontract hebben en ieder jaar dat ze de konden kiezen ook daadwerkelijk hebben gekozen voor fiscaal partnerschap in hun aangifte inkomstenbelasting.
Kinderen van 23 jaar en ouder hebben een vrijstelling van €10.150 (als de erfenis niet hoger is dan €26.852). Kleinkinderen hebben een vrijstelling van €10.150; erven ze meer, dan vervalt de hele vrijstelling. Verdere verwanten en niet-familieleden hebben een vrijstelling van €1942.
Stel dat de ene partner overlijdt en dat de ander in het huis blijft wonen; hoe wordt de waarde van de woning dan vastgesteld?
De fiscus gaat dan uit van de economische waarde van het huis (de waarde in de vrije verkoop) en houdt er geen rekening mee dat de woning bewoond is. In werkelijkheid kan het huis dus niet dat bedrag opbrengen. Deze ongunstige regel staat sinds 1 januari 2006 klip en klaar in de wet, dus het heeft geen zin ertegen in beroep te gaan.
Hoeveel successierecht moet ik betalen?
Dat ligt aan uw familieband met de overledene. De partner en de kinderen betalen het laagste tarief (van 5 tot 27 procent). Kleinkinderen betalen een hoger tarief (8 tot 43,2 procent). Ouders, broers en zussen en (over)grootouders betalen nog meer (26 tot 53 procent). Personen die tot geen van deze groepen behoren, betalen het meest (41 tot 68 procent). Door de minister goedgekeurde ideële instellingen betalen niets.
Hoe kan ik mijn erfgenamen successierecht besparen?
Door jaarlijks een deel te schenken kunt u geleidelijk uw vermogen overdragen zonder dat een cent naar de fiscus gaat. De vrijstelling voor een schenking van ouders aan kinderen bedraagt €4479. Aan een kind tussen de 18 en 35 jaar mag u eenmalig €22.379 schenken. Ook als het kind zelf al ouder is maar getrouwd is met een partner die nog geen 35 jaar is, mag u de schenking doen. De belastingdienst vereist wel een aangifte waarin een beroep op de eenmalige vrijstelling wordt gedaan. Voor alle anderen – zoals vrienden, broers, zussen en kleinkinderen – is de jaarlijkse schenkingsvrijstelling €2688.
Wij hebben geen kinderen. Wat zijn de mogelijkheden om van ons vermogen zo min mogelijk naar de fiscus te laten gaan?
U kunt aan derden schenken. Goede doelen betalen geen schenkingsrecht en geen successierecht. U kunt dus overwegen uw volledige nalatenschap aan een goed doel ten goede te laten komen. U kunt ook schenken aan neven, nichten, vrienden en vriendinnen. Hun vrijstelling is echter niet hoog: €2688 per jaar. Als u meer geeft, betalen ze over het hele bedrag schenkingsrecht tegen minimaal 41 procent!
Ik wil een aantal vrienden een bedrag nalaten ter hoogte van de vrijstelling voor het successierecht. Hoe regel ik dat?
Deze vrijstelling bedraagt op dit moment €1942, maar dit bedrag wordt jaarlijks iets verhoogd. U kunt in uw testament opnemen dat u uw vrienden een legaat wilt toekennen ter hoogte van de dan geldende vrijstelling voor het successierecht. Voor de zekerheid kunt u daarbij opnemen hoeveel procent van de totale nalatenschap het legaat maximaal mag uitmaken. U weet immers niet precies de omvang van uw nalatenschap, noch de hoogte van de vrijstelling op het moment van overlijden.
Wanneer kan ik een codicil toepassen?
Duidelijk omschreven kledingstukken, boeken, sieraden of meubels kunt u door middel van een codicil aan bepaalde mensen toewijzen. Het codicil moet handgeschreven, gedateerd en ondertekend zijn. Omdat alleen het origineel geldig is, kunt u dit het best op een veilige (en vindbare) plaats bewaren. Geld of een huis vermaken kan alleen per testament. Vroeger kon u per codicil ook een executeur benoemen, die zorgt voor de afwikkeling van de nalatenschap. Dit moet tegenwoordig per testament gebeuren. Benoemingen die voor 1 januari 2003 zijn gedaan, blijven wel geldig.
Wat moet ik doen als ik geen aangifteformulier krijg?
Ontvangt u geen formulier terwijl u toch denkt dat u aangifte moet doen, vraag dan zelf een formulier aan, zodat u binnen acht maanden aangifte kunt doen. Wanneer u als langstlevende de beschikking over de hele erfenis hebt gekregen, laat de belastingdienst soms na een aangifteformulier op te sturen. In dat geval is het toch verstandig de hoogte van de vorderingen te berekenen en hiervan aangifte te doen. Gebeurt dat niet, dan moeten uw kinderen na uw overlijden over de hele erfenis in één keer afrekenen. Dat kan hen veel meer successierecht kosten dan wanneer ze in twee keer over een deel van de erfenis afrekenen.
Waar kan ik meer informatie krijgen over testamenten, erfenissen en schenken?
U kunt natuurlijk contact opnemen met een notaris bij u in de buurt of een waar u al eerder contact mee hebt gehad. Daarnaast kunt u meer informatie krijgen via de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB) www.notaris.nl.
De KNB heeft ook een aparte notarislijn U kunt daar op werkdagen van 9.00 tot 14.00 uur terecht met algemene vragen 0900-346 93 93 (25 cent per minuut) Bent u op zoek naar een voordelige notaris? Kijk dan eens op vergelijkingssite www.degoedkoopstenotaris.nl
En verder
- Wilt u weten of u een testament nodig hebt? Doe de test op www.plusonline.nl/testament
- Op www.plusonline.nl/erven vindt u een uitgebreid dossier met veel meer info over erven en schenken.
- En op www.plusonline.nl/berekensuccessierecht kunt u uitrekenen hoeveel belasting u over een erfenis verschuldigd bent.
|
In de special 'Alles over geld': |
- Plus Magazine
