Ouderen hebben forse kritiek op de verplichte herkeuring voor het rijbewijs, blijkt uit een enquête door Plus Magazine. De procedure is duur en bureaucratisch en sommige artsen sjoemelen met de prijs van de medische keuring.
Lekker autorijden is voor veel ouderen geen vanzelfsprekend genoegen. Vanaf het 70ste jaar vindt minimaal om de vijf jaar, bij elke verlenging van het rijbewijs, een verplichte medische toets plaats.
Uit cijfers van het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) blijkt dat zo’n drieduizend 70-plussers per jaar daardoor hun rijbewijs kwijtraken.
De keuring is volgens de overheid nodig om ervoor te zorgen dat ouderen veilig en verantwoord aan het verkeer deelnemen.
Maar wat vinden ouderen er zelf van? 
Plus Magazine plaatste een oproep en ontving tientallen brieven. De respondenten twijfelen niet aan het nut van de medische controle.
Er is duidelijke kritiek op de manier waarop de keuringen worden uitgevoerd. Dat blijkt ook uit de reacties op een gelijktijdig gehouden enquête op de website van Plus Magazine. Het rijbewijs verlengen is voor senioren veel te duur, de procedure duurt te lang en de eigen huisarts zou een actievere rol moeten spelen bij de herkeuring, onder meer om gesjoemel door enkele andere artsen te voorkomen.
“Die herkeuring is bureaucratische geldklopperij!”, schrijven meerdere lezers en daarna volgt een opsomming van de kosten die met de procedure gemoeid zijn: een formulier aanvragen bij de gemeente of bij het CBR, het bezoek aan een huisarts, soms ook nog aan een specialist en tot slot de prijs van het rijbewijs zelf. In totaal komt de teller vaak ver boven de €150 uit, terwijl een ‘jongere’ niet meer dan €60 betaalt voor een rijbewijs.
Bovendien worden ouderen minimaal om de vijf jaar gekeurd en vergoedt de verzekeraar of de overheid niets. Meer dan een kwart van de ondervraagden vindt dat een nieuw rijbewijs voor 70-plussers gratis zou moeten zijn en bijna de helft zou een tegemoetkoming van de overheid op zijn plaats vinden.
Kosten op een rij
De eerste kostenpost voor 70-plussers die hun rijbewijs willen verlengen, bestaat uit het aanvragen van een ‘Eigen Verklaring’. Bij het CBR kost dit formulier €19,75. Sommige gemeenten rekenen er meer voor; bij het CBR zijn gevallen tot €29 bekend. Vraagt uw gemeente meer, bestel het formulier dan dus bij het CBR (www.cbr.nl). De verklaring bestaat uit elf medische vragen. Ze hebben onder meer betrekking op de ogen, de psychische gesteldheid en de motoriek.
Als u één of meer vragen met ‘ja’ beantwoordt (omdat er sprake is van een kwaal) is naast de Eigen Verklaring ook een ‘Geneeskundig Verslag’ van een arts nodig. Uw eigen huisarts vult dat verslag doorgaans niet in – om conflicten te voorkomen – en verwijst u in principe naar een onafhankelijk collega. De kosten van zo’n keuring voor het Geneeskundig Verslag lopen sterk uiteen: van een paar tientjes tot zo’n €75.
Toetsing door CBR
Het CBR toetst de gegevens aan de hand van de 31 pagina’s tellende ‘Regeling Eisen Geschiktheid 2000’. Daarin staat uitvoerig omschreven met welke aandoening iemand tijdelijk of helemaal niet meer mag rijden. Hetzelfde geldt voor het gebruik van bepaalde medicijnen.
In 2007 werd 63 procent van de 70-plussers op basis van de aangeleverde gegevens ‘onbeperkt geschikt verklaard’ en mocht weer vijf jaar rijden. Nog eens 24 procent ontving eveneens een nieuw roze papiertje, ook voor vijf jaar, maar wel met de verplichting tot het dragen van een bril.
Bij 2 procent vormden de stukken reden om de aanvrager ‘ongeschikt te verklaren voor het besturen van een motorrijtuig’. (zie kader: de oogst van 2007)
Verwijzing naar specialist
Ieder jaar krijgt een deel van de aanvragers een verzoek om meer informatie van een medisch specialist. Ook in dat geval kan de automobilist niet terecht bij een eigen arts, maar moet hij of zij naar een onafhankelijk specialist.
Veel lezers klagen over de hoge kosten van dergelijk onderzoek en begrijpen niet waarom de eigen arts of specialist niet gewoon een verklaring kan afgeven. Bovendien lijkt er sprake te zijn van een ‘zwart’ circuit.
Lange wachttijden
De ondervraagden storen zich ook aan de lange wachttijden. Het CBR gaat ervan uit dat de hele procedure drie maanden kost, maar de ANWB adviseert rekening te houden met maar liefst een half jaar. Van de deelnemers aan
Plus Magazine’s internet-enquête vindt 92 procent drie maanden al veel te lang. De lange wachttijden kunnen grote gevolgen hebben:
“Ik rij nu al enige tijd zonder rijbewijs omdat het allemaal zo lang duurt” biechten meerdere lezers in soms zeer bezorgde brieven op. Want wie geen geldig rijbewijs heeft, is strafbaar én niet verzekerd.
Het verlengen neemt inderdaad soms maanden in beslag, beaamt Ruud Bredewoud, hoofd Medische Zaken van het CBR. “We gaan uit van drie maanden omdat mensen soms een consult bij een specialist moeten aanvragen, en daarvoor staan gemiddeld 70 dagen vanwege wachtlijsten. Bij het CBR vallen de achterstanden mee. Binnenkort gaan we een deel van ons werk automatiseren en wat mij betreft hoeven er bij ons geen mensen bij.
Ook het gesjoemel door sommige medisch specialisten verbaast Bredewoud niet. Maar dat het gebeurt, is eigenlijk niet het ‘pakkie an’ van het CBR, vindt hij. “De wetgever maakt de regels, de artsen keuren, en het CBR beoordeelt aan de hand van die gegevens of iemand medisch gezien in staat is om te rijden”, vat Bredewoud de verdeling van verantwoordelijkheden samen.
Sommigen vinden de artsen te streng, maar wij krijgen hier ook klachten over artsen die voor een zacht prijsje misschien wel ten onrechte iemand goedkeuren. Dat wil je niet. Maar het ministerie heeft anders besloten. Het huidige systeem heeft namelijk als voordeel dat iedereen relatief makkelijk een keurende arts vindt. En dat er ook artsen zijn die voor gereduceerd tarief willen keuren.
Wij krijgen kritiek op punten waar we niet over gaan. Het CBR rekent alleen €19,75 voor de Eigen Verklaring. Wij bepalen niet wat artsen in rekening brengen. En de gemeenten kunnen er ook wat van.”
De tarieven voor het verstrekken van het roze papiertje verschillen inderdaad enorm: van €21,90 tot €60 (zie kader: Kosten rijbewijs per gemeente).
Second opinion
Ook de beslissing om de keuring niet door de eigen (huis)arts te laten uitvoeren, komt niet uit de koker van het CBR. “Dat staat in de gedragscode van artsenorganisatie KNMG en is bedoeld om vertrouwensconflicten te voorkomen. Maar van de Wegenverkeerswet mag het wel. En het CBR doet er ook niet moeilijk over.” Of de eigen huisarts binnenkort een actievere rol gaat spelen, durft Bredewoud niet te zeggen. “Nogmaals: wij zijn uitvoerder. De beslissing is aan de huisartsen en de minister.”
Het CBR stelt zeer duidelijk dat het de regels niet kan veranderen. Maar het verantwoordelijke ministerie van Verkeer en Waterstaat zou dat natuurlijk wel kunnen. Een tegemoetkoming in de kosten of het aanpassen van de regels zit er echter niet in. “Uw bevindingen vormen geen aanleiding om het beleid te wijzigen”, aldus een woordvoerder.
Tot slot nog een tip voor verstokte rijders die zo lang mogelijk willen doorgaan? "Stap eerder over op een automaat. Dat rijdt veel makkelijker en die rust zorgt ervoor dat u beter op het verkeer kunt letten."
Wanneer moet je eraan geloven?
- 60+ Automobilisten tussen 60 en 65 jaar die hun rijbewijs halen of willen verlengen, ontvangen een rijbewijs dat geldig is tot hun 70ste. Een medische keuring is dan niet nodig.
- 65+ Wie tussen 65 en 70 jaar is, kan in principe zonder medische keuring en uit eigen beweging het rijbewijs voor vijf jaar door de gemeente laten verlengen.
- 70+ Weggebruikers van 70 jaar en ouder hebben bij iedere verlenging van het rijbewijs een Verklaring van Geschiktheid van het CBR nodig. Deze verklaring wordt gegeven na een medische keuring. De keuring vindt minimaal iedere vijf jaar plaats en is verplicht.
Als u een rijbewijs hebt, maar u wordt bijvoorbeeld ziek of u krijgt een ongeval, kunnen er twijfels ontstaan over uw rijgeschiktheid. De verzekeraar, uw arts of de politie kan u hierop wijzen, maar u kunt u ook uit eigen beweging een beoordeling van uw rijgeschiktheid bij het CBR aanvragen. U hoeft niet opnieuw praktijkexamen te doen. Het CBR beoordeelt alleen of u geschikt bent om te rijden.
