Elke maand nemen we u mee naar de mooiste landgoederen van Nederland. Deze keer de ’s-Gravelandse Buitenplaatsen, die zonder dichter P.C. Hooft misschien nooit waren ontstaan.
Aan de westkant van Hilversum liggen tien statige buitenplaatsen op een rij die door beheerder Natuurmonumenten tezamen de ’s-Gravelandse Buitenplaatsen worden genoemd. Hun geschiedenis gaat terug tot 1625 toen een groep rijke Amsterdamse kooplieden dit “onland” en deze “wildernis” liet ontginnen. Een deel van de zandgrond werd afgegraven en naar Amsterdam gevaren voor de aanleg van de grachtengordel. Op de terugweg namen de schepen mest en huisvuil mee om de onvruchtbare grond van ’s-Graveland te verrijken.
Voor ze hun lusthoven konden bouwen, hadden de kooplui eerst nog wat te stellen met een groep boze boeren. Deze boeren lieten hun vee ’s winters op de hei aan de rand van Hilversum grazen, ’s zomers trokken ze naar de weilanden bij Ankeveen. Ze waren bang dat de ontginningen hun doorgang tussen hei en veen zouden blokkeren en belaagden daarom arbeiders, staken gereedschappen in brand en verwoestten pas aangelegde werken. Pas toen P.C. Hooft, behalve dichter en geschiedkundige destijds ook baljuw (soort vertegenwoordiger van de landeigenaar) van het Gooiland, een vrije doorgang toezegde, werd de rust hersteld. Zo ontstonden de drie openbare wegen die tot op de dag van vandaag de rij buitenplaatsen van oost naar west doorsnijden.
In 1634 was het werk gereed en konden de eerste vijf grote buitenplaatsen worden aangelegd: Schaep en Burgh, Boekesteyn, Spanderswoud, Hilverbeek en Gooilust. Ze werden uitgerust met theekoepeltjes, oranjeries, sierhekken, een slangenmuur, een rododendronheuvel, een ijskelder, een sterrenbos en een tuin met exotische bomen.
Daan Buitenhuis woont al veertig jaar in de voormalige tuinmanswoning op Hilverbeek: “Na Gooilust de mooiste van de buitenplaatsen.” Hij is verknocht aan zijn huis, zijn tuin – waar hij dagelijks vele uren werk in steekt – en de omgeving. “Hier wonen geeft me een gevoel van rust en vrijheid. Je bent elke dag omringd door de schoonheid van het landschap en de rijke geschiedenis van de buitenplaatsen en hun bewoners. Mijn eigen tuin, die grenst aan de slangenmuur, vind ik het allermooiste plekje van de omgeving. Meteen gevolgd door boerderij Stofbergen. Vóór de boerderij staat een bijzondere lindeboom met zeven stammen en vanaf de boerderij heb je mooi zicht op twee alleenstaande eiken, die zeker vierhonderd jaar oud zijn. Als ik daar sta, mag ik graag een beetje mijmeren: hoeveel mensen zijn daar al onderdoor gelopen, hoeveel vee heeft daar al staan grazen? Deze omgeving nodigt uit tot filosoferen.”
De statige lanen, de vogelrijke bossen, de grandeur van huizen en tuinen maken van de ’s-Gravelandse Buitenplaatsen een wandelparadijs eerste klas. Om dat ook in de toekomst zo te houden, begint Natuurmonumenten in september met een grootschalig natuurherstelplan. De komende tien jaar worden bomenlanen hersteld, de oorspronkelijke tuinaanleg teruggehaald, doorkijkjes opengemaakt, bruggen en theekoepels opgeknapt, vijvers uitgebaggerd en ijskelders gerestaureerd. Zodat ook toekomstige generaties van deze groene rijkdom kunnen genieten.
Praktische informatie
- De 's-Gravelandse Buitenplaatsen liggen ten westen van Hilversum.
- Met de auto: via de N201 (Vinkeveen-Hilversum) of de N236 (Weesp-Hilversum).
- Met openbaar vervoer: vanaf NS-station Naarden-Bussum brengt de bus u in ruim een kwartier naar het bezoekerscentrum van Natuurmonumenten.
Wandelen: vanuit het bezoekerscentrum kunt u vier gemarkeerde wandelroutes volgen. De groene (4 km) loopt over Boekesteyn; de blauwe (6 km) over Boekesteyn, Schaep en Burgh en Bantam; de bruine (4 km) over Gooilust; en de gele (16 km) wandeling doorkruist zes buitenplaatsen. Ook uw hond is, mits aangelijnd, welkom.
- Bezoekerscentrum: geopend van woensdag t/m zondag van 10 tot 17 uur, van 11 t/m 26 oktober ook op maandag en dinsdag.
- Op zaterdag 13 september is er een lezing over de geschiedenis van de buitenplaatsen. Adres: Noordereinde 54b, ’s-Graveland.
- Meer informatie: 035-656 30 80 of www.natuurmonumenten.nl (> Natuurgebieden > Noord-Holland).
