Je bent ongeveer een derde van je leven postmenopauzaal
Over de overgang bestaan nogal wat misverstanden weten Pauline Ottervanger en Wilma Smit als geen ander. Met alle gezondheidsrisico’s van dien. Aan typische en atypische overgangsklachten is namelijk van alles te doen. De échte gezondheidsrisico’s ontstaan pas na de menopauze. "Het is belangrijk om kennis te vergaren. Tegenwoordig ben je ongeveer een derde van je leven postmenopauzaal."
Overgangsexperts Wilma Smit en Pauline Ottervanger werkten jarenlang als gynaecoloog in het Gemini Ziekenhuis in Den Helder en het HagaZiekenhuis in Den Haag. In beide ziekenhuizen hebben zij speciale spreekuren voor vrouwen met overgangsklachten opgezet. Inmiddels houden zij zich fulltime bezig met voorlichting geven over de menopauze; als professionals én als ervaringsdeskundigen. Hun boek Menoblues verscheen onlangs in een vijfde druk. Hierin wordt uitgebreid ingezoomd op typische en atypische overgangsklachten en op de gezondheidsrisico’s na de menopauze, zoals hart- en vaatziekten en botontkalking.
Overgangexperts Pauline Ottervanger (links) en Wilma Smit (rechts).
1. Wat is de meest gehoorde misvatting over de overgang?
Pauline: "Dat je in de overgang komt door een baarmoederverwijdering (hysterectomie). Dit gebeurt alleen als ook je eierstokken worden verwijderd. Daar worden immers de vrouwelijke geslachtshormonen geproduceerd."
Wilma: "Dat de overgang is hetzelfde als menopauze. Je kunt niet 'in de menopauze' zijn, omdat dit een momentopname is: namelijk je laatste menstruatie. Pas een jaar daarna weet je zeker dat de menopauze een feit is. Vanaf dan ben je de rest van je leven postmenopauzaal. Met de overgang wordt de periode rondom de menopauze bedoeld. Deze kan wel 5 tot 10 jaar duren.’
2. Wat zijn de belangrijkste gezondheidsrisico’s na de menopauze?
Wilma: "Door het wegvallen van de oestrogeenproductie is er niet alleen een verhoogd risico op botontkalking ofwel osteoporose, maar ook een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Sommige vrouwen lopen meer risico dan anderen, bijvoorbeeld vrouwen die een hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap hadden en vrouwen bij wie hart- en vaatziekten in de familie voorkomen. Hoe vroeger je in de overgang komt, hoe meer risico je loopt. Het proces, waarbij de beschermende werking van oestrogeen wegvalt, begint dan namelijk eerder. Om nog een misvatting uit de weg te ruimen: als je veel overgangsklachten hebt, betekent dit niet dat je automatisch ook meer gezondheidsrisico’s loopt na de menopauze."
3. Hoe is dit hormonaal te verklaren?
Pauline: "Oestrogenen hebben heel veel functies in het vrouwenlichaam. Het beschermt onder meer de bloedvaten tegen arteriosclerose ofwel verkalking van de slagaders, door het slechte cholesterol (LDL) te onderdrukken en het goede cholesterol (HDL) te stimuleren. Ook zorgt het voor een optimale opname van kalk in de botten én beschermt het de slijmvliezen. Valt de beschermende werking van oestrogeen weg dan stijgt het LDL en daalt het HDL, met als gevolg meer risico op arteriosclerose. Als de opname van kalk daalt, krijgt de afbraak van botten de overhand met als gevolg meer risico op osteoporose. Ook worden de slijmvliezen flinterdun, met als gevolg bijvoorbeeld pijn bij het vrijen en vaker blaasontsteking."
4. Wat kun je doen om risico’s te verminderen?
Wilma: "Zorg er om te beginnen voor dat je de menopauze zo gezond mogelijk tegemoet gaat. Dit doe je door gezond te eten en door voldoende te bewegen. Een half uur per dag is de norm. Probeer ook op gewicht te blijven, in de overgang vertraagt je stofwisseling waardoor je makkelijk een paar kilo aankomt. Bedenk: aan klachten die je tijdens de overgang hebt is altijd iets te doen. Vergaar kennis. Het is belangrijk om te weten wat er in je lichaam gebeurt door die veranderende hormoonhuishouding. Wat is normaal en wat is abnormaal? Weet of je in een risicogroep zit, wanneer je aan de bel moet trekken en bij wie je dat moet doen. Laat je bloeddruk en cholesterol regelmatig checken bij de huisarts. Houd de regie in eigen hand!"
Getty Images
5. Heeft de overgang ook nog positieve kanten?
Pauline: "Zeker! De overgang is een levensfase met heel veel voordelen. Wij weten daar alles van als ervaringsdeskundigen. Je hebt geen menstruaties meer. Je hebt geen anticonceptie meer nodig, hoeft je niet meer te bewijzen en je kunt beter relativeren. Je krijgt over het algemeen meer tijd voor jezelf, bijvoorbeeld omdat de kinderen uit huis gaan en omdat je misschien minder hard werkt. Ook niet onbelangrijk: wat leeftijd betreft ben je nog maar nét over de helft. Maak dus plannen. Je hebt nog zo lang voor je. De overgang is geen einde, maar de start van een nieuw begin!"
Menoblues is verkrijgbaar via Vrouwenwijzer.
