Niet eerder waren we zo lang zonder Elfstedentocht, op 8 februari zelfs 8070 dagen. Wat moet je als je bevangen bent door 'de koorts'?
1985
Het begon in het handenarbeidlokaal. Want daar stond de enige TV van Christelijke Basisschool Het Kompas. Op gebutste werktafels mochten we op donderdagochtend 21 februari 1985 zomaar TV kijken. Want… er was een Elfstedentocht.
Ik groeide op in Zeeland, was 10 en had eigenlijk geen benul van de Tocht der Tochten. Bij ons in de buurt kon je met heel veel geluk een stukje krabbelen op brakke slootjes. Maar dit! Dit was iets anders.
Dus ergens die ochtend kreeg ik het te pakken toen ik ze zag beulen van Leeuwarden via Sneek, IJlst, Sloten, Stavoren, Hindelopen, Workum, Bolsward, Harlingen, Franeker en Dokkum terug naar Leeuwarden. Echte kerels die honderden kilometers ijs bedwongen alsof ’t niks was. Winnaar Evert van Benthem reed zelfs op een kapotte schaats!
1986
Een jaar later mochten we weer TV kijken in het handenarbeidlokaal. En weer won van Benthem. Breed lachend had ie ze d’r allemaal afgereden, inclusief ene W.A. van Buren in een Marlboro jasje.
Ik dacht dat ik volgend jaar weer in het handenarbeidlokaal zou zitten, de verhoging liep iets verder op en ik droomde dat ik die Tocht zelf een keer zou rijden.
Dromen
Nu ben ik 44 en ik droom nog steeds. Want de laatste Elfstedentocht van 1997 heb ik gemist. Ik liep stage in Hull, Engeland en daar was deze heroïek niet meer dan een korte nieuwsflits bij de BBC. Zoiets als de tomatengooiende Spanjaarden in Buñol. Of het WK Sauna. Beetje gekkigheid uit het buitenland. Niet iets dat het nieuws dagenlang beheerst, zodat niemand aan het Friesche Virus ontsnapt.
Gelukkig stuurde een vriendin een mooie Elfsteden-special van het AD met winnaar (en spruitjeskweker) Angenent op de cover. Die special is inmiddels een keer of tien met me meeverhuisd. Ik heb in een Engelse pub boven een pint Guinness geprobeerd uit te leggen dat het écht een fan-tas-tisch evenement is. Er was geen beginnen aan. Alleen al door ‘Eleven Cities Race’ te zeggen, gaat veel magie verloren. De vraag: ‘But…why?’, was de genadeklap.
Want ja: waarom? Waarom rijd je 200 kilometer door bittere kou de blaren op je voeten om weer te eindigen waar je begonnen bent? Als het tenminste een beetje meezit; van de ruim 16.000 deelnemers halen duizenden het felbegeerde kruisje niet.
Voor mij is het antwoord hetzelfde als dat van George Mallory op de vraag waarom hij de Mount Everest wilde beklimmen: ‘Because it’s there’.
Zo'n berg is dan eigenlijk nog makkelijker. Die is er altijd. Bij de Elfstedentocht moet je het maar afwachten. Inmiddels al 8.070 dagen en dat is een record. Of beter gezegd: een dieptepunt. Er zijn zelfs klimaatsceptici die beweren dat er door de opwarming van de aarde nóóit meer een Elfstedentocht komt.
Ik ben hoopvoller, want wat is er nou helemaal voor nodig? Het hoeft alleen maar twee weken aan een stuk even lekker te vriezen en 'it sil heve'. Daar zijn we de afgelopen jaren vaak heel dichtbij geweest. Zeven jaar geleden was ik bij het bruggetje van Bartlehiem. Ik schreef me in bij de lokale ijsvereniging. Die bestond uit een vrouw met een gebreide trui met pompeblêden en een tupperwarebakje als kassa. Dat was het en dat is precies wat schaatsen op natuurijs zo mooi maakt: eenvoud.
Ik betaalde zes euro en met een stempelkaart op zak reed ik de bocht om over een brede vaart met kilometers prachtig zwart ijs. Naar Dokkum en weer terug. Het was een flink stuk van de Tocht en overal was de lucht zwanger van de gedachte aan. Je hoorde het bij de stempelposten en rook het door de snert en chocomel heen bij de koek en zopie. Zou ‘t?
Bartlehiem 2012
Maar die avond hoorden we het slechte nieuws. Het vroor wel, maar de sneeuw in en om Sloten had ’t ijs om zeep geholpen. Erben Wennemars huilde bij DWDD ook een beetje voor mij.
Weer niet. Net niet. Wat moet je dan als je bevangen bent met die koorts? Al duizenden dagen! Je kunt naar Oostenrijk, al blijft dat een alternatief. En je kunt de Tocht inmiddels ook fietsen, skeeleren, stand-up-paddlen. Als je een held bent, probeer je 'm te zwemmen.
Lid 073867
Het handenarbeidlokaal waar de koorts mij bekroop, bestaat niet meer. Inmiddels staan daar twee-onder-een-kapwoningen. Maar de Koninklijke Vereniging De Friesche Elf Steden, bestaat nog wel. En ik ben 'rijdend lid'. Nummer 073867 om precies te zijn en dat word je niet zomaar. Twee andere leden moeten je voordragen en zeggen dat je ‘schaatsvaardig’ bent. Dat is me gelukt. Op de schaatsbaan rij ik wekelijks mijn rondjes van 400 meter. Dromend van dat ene lange eind dat ooit weer komt.
Volgens Buienradar gaat 't morgenavond vriezen. Nog maar 13 dagen en nachten onder nul erbij en... 't giet oan.