Dit kost een scheiding écht

Bij de kosten van een scheiding denken veel mensen alleen aan de kosten van de daadwerkelijke echtscheiding: een ­advocaat of mediator en de kosten bij de rechtbank. Maar het prijskaartje van een scheiding bevat veel meer. Eén huis wordt twee huizen, waar nieuwe stoffering en inrichting bij horen. Vaak moet een van de twee alimentatie betalen aan de ander. Dat betekent vijf jaar lang een flinke hap uit het inkomen. En voor de partner die alimentatie ontvangt, duren de financiële gevolgen vaak nog ­langer. Die moet, als de alimentatieperiode voorbij is, rondkomen van een inkomen dat opeens een stuk lager is. Mensen die jonger zijn kunnen dat vaak zelf opvangen door (meer) te gaan werken. Maar op ­latere leeftijd zijn er meestal minder mogelijkheden om aan extra inkomen te komen.

Goedkoop scheiden

De goedkoopste manier om te scheiden is zorgen dat je het over alles eens bent. Dan heb je niet allebei een eigen advocaat nodig – dat kost al snel zo’n €5000 per persoon. “En nog meer als je over alles gaat ­procederen”, zegt Alexander Leuftink van Link ­Advocaten. Als mensen samen één advocaat nemen, kost dat tussen de €3000 en €5000. “Ook dat is veel”, beaamt hij. “Maar een advocaat heeft de plicht om mensen goed te informeren, dus er zijn minstens drie of vier gesprekken nodig. Als mensen bijvoorbeeld zeggen dat ze geen alimentatie willen, moet ik toch uitleggen hoe het wettelijk geregeld is.”

Vaak is mediation goedkoper dan een advocaat, maar ook dan moet je op zo’n €3000 rekenen. Wie een rechtsbijstandsverzekering heeft, kan de kosten van mediation vaak vergoed krijgen. De kosten van een procedure bij de rechtbank niet, volgens Leuftink. Wel kun je met een laag inkomen (in je eentje minder dan €31.100) een beroep doen op gefinancierde rechtsbijstand van de overheid. Dan betaal je een eigen bijdrage van minimaal €394. Voor mediation is de eigen bijdrage €61. “Soms moeten mensen de rechtsbijstand achteraf toch zelf betalen. Dat speelt als ze na de scheiding opeens over veel eigen vermogen beschikken, bijvoorbeeld omdat het huis verkocht is.” Je hebt geen recht op gefinancierde rechtshulp als het eigen vermogen in 2022 (het ­peiljaar voor 2024) hoger was dan €31.747. Als één van de partners de scheiding aanvraagt, worden de kosten hoger. Dan moet de deurwaarder een ­verzoekschrift uitbrengen, officieel ‘betekenen’, bij de andere partner. Dat kost zo’n €130.

Getty Images

Alles door de helft

Als je vóór 2018 getrouwd bent in gemeenschap van goederen, dan betekent scheiden alles delen. Ieder krijgt de helft van het spaargeld, het huis en de ­andere bezittingen. Vaak wordt het huis verkocht en delen de partners de overwaarde. “Soms zie je dat een van de twee in het huis blijft wonen en de ander uitkoopt. Dat kan lastig zijn, omdat het inkomen bij pensionering omlaag gaat en ze dan niet altijd ­gemakkelijk meer een hypotheek kunnen krijgen.” Maar huren is soms ook lastig, want verhuurders kijken naar het inkomen. Wie een laag inkomen heeft maar makkelijk een hoge huur kan betalen dankzij de overwaarde van het huis, kan vaak toch niet in de vrije sector terecht.

Wie in 2018 of daarna getrouwd is in gemeenschap van goederen, hoeft de bezittingen die hij of zij voor het huwelijk al had niet te delen.

Heb je geldzorgen, dan kun je bij de gemeente terecht, ook als je geen schulden hebt

Pensioen

Mensen die scheiden, moeten ook het pensioen verdelen dat tijdens het huwelijk is opgebouwd. Als de ene partner dan met pensioen gaat, krijgt de andere partner zijn of haar deel van het pensioen. Overigens kunnen mensen wel afspreken dat ze afzien van het recht op elkaars pensioen. Als iemand al met pensioen is, wordt het niet meer verdeeld. Maar dan kan het wel zo zijn dat er alimentatie betaald moet worden. Ook kan het zijn dat een van de partners een nabestaandenpensioen krijgt nadat de ander overleden is. Dat hangt af van de pensioenregeling en de afspraken die bij de scheiding gemaakt zijn.

Alimentatie

Vaak moet de partner met het hoogste inkomen ­alimentatie betalen aan de andere partner. De ­alimentatieduur hangt af van hoe lang het huwelijk heeft geduurd, maar is maximaal vijf jaar. Maar als mensen zeven of acht jaar vóór de AOW-leeftijd gaan scheiden, moet er ook weleens alimentatie ­betaald worden totdat de partner die alimentatie ontvangt AOW krijgt. Voor de hoogte van de alimentatie gelden ingewikkelde wettelijke berekeningen. De vuistregel is dat mensen 60% nodig hebben van het gezamenlijke inkomen tijdens het huwelijk. “Niet de helft, maar 60% omdat leven in je eentje duurder is”, legt Leuftink uit. Zoveel geld is er in de regel niet; het gezamenlijke inkomen was 100% en nu is er opeens 120% nodig. “Bij de berekening wordt gekeken naar de behoefte van de ene partner en de draagkracht van de andere. Die heeft natuurlijk ook geld nodig om te wonen en te leven.” In de praktijk komt het er meestal op neer dat beide partners er financieel op achteruit gaan.

Nieuw testament

Soms willen mensen na een scheiding een nieuw testament laten opstellen. Dat kost ook algauw €500. En mensen die alleen verdergaan na een scheiding, hebben natuurlijk huisraad nodig. Meestal wordt de inboedel verdeeld en neemt deeen de wasmachine mee en de andere de koelvriescombinatie. Zo’n verdeling zorgt ervoor dat je geen compleet nieuwe inboedel hoeft aan te schaffen, maar desondanks heb je toch een boel spullen ­nodig. Volgens het Nibud kost een minimale inboedel voor één volwassene €10.000. “Je kunt veel tweedehands ­kopen, en kijk ook eens op Marktplaats”, adviseert Karin Radstaak van het Nibud. Ook adviseert ze om na te gaan of je misschien recht hebt op toeslagen. “Mensen die uit een situatie ­komen waarin ze geen toeslagen of extraatjes nodig hadden, staan daar vaak niet bij stil. Ze denken dat toeslagen alleen voor mensen met een minimum ­inkomen bestemd zijn, maar dat is niet zo.” 

Op www.berekenuwrecht.nl zie je op welke toeslagen je recht hebt, bijvoorbeeld zorgtoeslag of huurtoeslag. “Toeslagen bouwen langzaam af. Hoe meer inkomen, hoe minder toeslag. Maar misschien heb je zonder het te weten recht op een paar tientjes per maand.” Radstaak geeft de tip om anderen in te schakelen als je na de scheiding niet weet hoe je de eindjes aan ­elkaar moet knopen. “Laat je volwassen kinderen of een goede vriendin meekijken naar je inkomsten en uitgaven. Twee zien meer dan één.” Mensen kunnen met geldzorgen ook bij de gemeente terecht. “Veel mensen denken dat dat alleen kan als ze schulden hebben, maar dat is niet zo. De gemeente kan je in contact brengen met een vrijwilligersorganisatie, dan kijkt iemand die daarvoor opgeleid is met je mee naar je financiën. Hoe ga je het straks allemaal doen? Kijk niet alleen naar de kosten van de scheiding zelf, maar kijk ook verder vooruit.” 

• Het Geldplan Scheiden van het Nibud helpt ­inzicht te krijgen in inkomsten en uitgaven na de scheiding en geeft tips om je financiën goed op de rails te krijgen >>

Rekenvoorbeeld: na 40 jaar uit elkaar

Henk (68) en Sofia (69) zijn veertig jaar getrouwd. Ze hebben twee kinderen en vier kleinkinderen. Ze wonen in een koophuis dat €400.000 waard is. De ­hypotheek hebben ze afgelost. Ze ­hebben €30.000 spaargeld op de bank. Henk en Sofia hebben allebei AOW. Henk heeft altijd fulltime gewerkt en ontvangt €25.000 pensioen per jaar. ­Sofia bleef thuis toen de kinderen klein waren en werkte daarna in deeltijd. Zij krijgt €10.000 pensioen per jaar.

Sinds ze beiden met pensioen zijn en veel tijd samen doorbrengen, merken ze dat ze uit elkaar gegroeid zijn. Ze besluiten uit elkaar te gaan. Ze verkopen hun huis en ontvangen ieder €200.000. Ook het spaargeld verdelen ze.

Tijdens hun huwelijk hadden Henk en Sofia een netto inkomen van €4628 per maand. Om op dezelfde voet te kunnen leven, hebben ze na de scheiding ieder €2777 nodig (dat is meer dan de helft van wat ze samen hadden, omdat leven in je eentje duurder is). Volgens de ­wettelijke normen moet Henk jaarlijks €7234 alimentatie betalen aan Sofia; €603 per maand. Hierdoor krijgen Henk en Sofia ieder een netto maandinkomen van €2653. In de berekening is er rekening mee gehouden dat Henk de betaalde alimentatie kan aftrekken van de ­belasting en dat Sofia over de ontvangen alimentatie ­belasting moet betalen. Henk moet vijf jaar alimentatie ­betalen. Na die tijd houdt hij elke maand meer geld over, maar gaat Sofia’s inkomen fors omlaag.

Berekening: Link Advocaten