De bedevaart is weer helemaal terug. Vroeger begaven mensen zich op bedevaart in de hoop op genezing van wonden of van een ziekte of om vergiffenis te vragen voor hun zonden. Inmiddels is het grote avontuur van de Middeleeuwen opnieuw opgebloeid. Tegenwoordig is de Camino de Santiago ‘s werelds populairste pelgrimsroute in haar soort. Het woord ‘pelgrimeren’ is ontleend aan het Latijnse peregrinus, ‘vreemd’, en het betekent ‘je heil zoeken in den vreemde’. Honderdduizenden begeven zich omwille van dit heil nog steeds op weg naar Spanje om in Santiago de Compostela het graf van de apostel Jacobus te bezoeken.
Het 'bedevaartsvirus' is zeer besmettelijk
De beweegredenen die pelgrims vandaag de dag hebben om de fiets te pakken en op weg te gaan zijn vaak heel divers. De één zoekt rust en bezinning, de ander wordt gedreven door sportieve ambitie, menigeen is bovendien geïnteresseerd in oude kerken en de vele kunstschatten langs de route.
Het ‘bedevaartvirus’ blijkt heel besmettelijk, de bedevaartgangers zijn afkomstig uit alle lagen van de be-
volking en ze zijn van alle leeftijden. De statistieken van het domkapittel van de kathedraal in Santiago de Compostela bevestigen de meest uiteenlopende pelgrimsprofielen. Alle beroepen en bezigheden kom je tegen: van studenten (het grootste percentage) tot gepensioneerden, van arbeiders tot directeuren, van boeren tot priesters, van zelfstandigen tot ambtenaren.
Wat ook opvalt, is dat de camino inmiddels over de hele wereld bekend is. Niet zelden tref je naast de vele Spaanse pelgrims (in 2010 waren dat er 184.588) wandelaars aan uit Zuid-Amerika, die vooral door de roman van de Braziliaanse schrijver Paulo Coelho op deze pelgrimsroute zijn geattendeerd. Maar ook uit Nieuw-Zeeland, Korea, Japan, Zuid-Afrika, Noord-Amerika en zelfs uit Oceanië komen de pelgrims. Na de Spaanse pelgrims kwam in 2010 de grootste groep (14.522) uit Duitsland. In dat jaar voltooiden 1201 Nederlandse en 1.507 Belgische pelgrims de camino.
Verreweg de meesten bewandelen op de klassieke manier de weg naar Santiago, te voet (23.4277 in 2010), een klein deel deed de tocht op de fiets (32.763) en sommigen (1364) kozen een wat minder conventioneel vervoersmiddel, het paard. In het heilige jaar 2010 kwamen er 51 mensen per rolstoel naar het Santiago de Compostela.
De meeste pelgrims zijn niet alleen op zoek naar God, maar ook op zoek naar zichzelf. Ze hopen antwoord te vinden op de vragen die het leven hun stelt. Andere motieven zijn de spirituele energie van heilige plaatsen, de zoektocht naar een teken Gods of van het goddelijke, het verlangen naar vergeving van schuld en zonde, en de wens naar genezing van lichaam en geest. Sommige bedevaartgangers willen voornamelijk de grenzen van hun geestelijke en lichamelijke uithoudingsvermogen testen. Wie op weg gaat, zal ervaren hoeveel zelfoverwinning het kost om het doel te bereiken.
De zon brandt onbarmhartig
De pelgrimage geldt van oudsher als een metafoor voor het leven, als overgangsritus, als keerpunt. Wie voorbereidingen treft voor een dagen-, weken- of maandenlange reis, die weet niet wie hij zal zijn als hij weer thuiskomt. Het lopen wordt een meditatieve oefening, de eentonigheid van de beweging en van de dagen veranderen in een uitnodiging tot inkeer en contemplatie. Een duizend jaar oude infrastructuur van hospitia, kloosters en gotische kathedralen begeleidt de reiziger op zijn weg. Barmhartige handen en vrijwilligers staan je bij langs het traject. Soms lijkt het net alsof je bent opgenomen in een allang verdwenen tijd en dat je zelf ervaart hoe de middeleeuwse pelgrims zich hebben gevoeld. De magie van de eeuwenoude route is niet zo gemakkelijk te verbreken.
Georganiseerde reizen naar Santiago
Bijna een derde van de pelgrims keert ooit weer terug naar de route. Wat alle bedevaartgangers gemeen
hebben is dat ze de sleur van hun dagelijkse beslommeringen en hun alledaagse omgeving achter zich
laten. Ze nemen alleen het hoogstnodige mee en concentreren zich op zichzelf en op de weg. Ze ervaren elke dag opnieuw wat het betekent om te zijn overgeleverd aan wisselende weg- en weersomstandigheden. Op bedevaart gaan is vaak hard werken aan jezelf, grenservaringen ondergaan en bewust beslissingen nemen. De camino is een route van ontmoetingen, ervaringen en inzichten. Een weg die wakkerschudt en verbindt.
Einde van de populariteit niet in zicht
Alleen al in 2010 liepen, fietsten of reden (op een paard) 268.455 mensen naar Santiago de Compostela. Maar niet iedereen die graag traditioneel op pelgrimage wil, is lichamelijk of geestelijk ook in staat om dagen- en wekenlang onderweg te zijn, sommigen stranden zelfs op de laatste honderd kilometer. Voor wie de dagmarsen te zwaar zijn, zijn er arrangementen waarbij slechts een deel van de route te voet wordt afgelegd, meestal een paar uur per dag, en de rest, het grootste deel, met de bus wordt afgelegd (zie stap 34). De overnachtingsplekken kunnen vooraf worden geboekt en desgewenst wordt ook de bagage vervoerd.
Ondertussen worden de diverse aspecten van de pelgrimage naar Santiago wetenschappelijk onderzocht en doen pelgrims op televisie, in boeken, kranten en op blogsverslag van hun ervaringen. En het einde van de pelgrimsboom is nog lang niet in zicht. Vooral in de Heilige Jaren, de jaren waarin 25 juli op een zondag valt (de laatste was in 2010) is het aantal pelgrims enorm en dat is ook te merken aan de drukte op bepaalde delen van de route.
Ter info
De groeiende stroom pelgrims
In het eerste Heilige Compostelaanse Jaar 1954 kwamen er zo‘n 700.000 pelgrims naar Santiago, een minderheid te voet.
- In 1971 werden voor het eerst ‘traditionele pelgrims‘ geregistreerd: 451 van in totaal vier miljoen.
- In 1993 hadden van de ruim zeven miljoen pelgrims naar Santiago ca. 100.000 ten minste de laatste honderd kilometer op eigen kracht afgelegd.
- Het laatste Heilige Compostelaanse Jaar 2010 trok ca. 270.000 bedevaartgangers, de meest religieus of religieus-cultureel gemotiveerd.
