De plussen (en minnen) van de pijnpoli

Het overgrote deel van de twee tot drie miljoen Nederlanders met chronische pijnklachten wordt begeleid door de huisarts. Als de behandeling die hij voorschrijft niet of onvoldoende helpt, kan hij zijn patiënt doorverwijzen naar een pijnpoli. Zo’n kliniek waar chronische pijn wordt behandeld, is op zich niets nieuws; het eerste pijncentrum werd al zo’n dertig jaar geleden opgericht.

Medisch specialisme

Ruim tien jaar geleden is pijnbehandeling ook een apart medisch specialisme geworden. Zoals je voor hartproblemen naar de cardioloog gaat, zo kun je voor chronische pijnklachten tegenwoordig naar de pijnspecialist. Dat is een anesthesioloog die een half jaar extra opleiding heeft gehad op het gebied van pijngeneeskunde.

87 van de 100 ziekenhuizen hebben inmiddels een speciale pijnpoli. Het scala aan behandelingen dat er wordt aangeboden, is de afgelopen jaren flink toegenomen. Bovendien is er steeds vaker sprake van een multidisciplinaire aanpak van pijnproblemen. Dat wil zeggen dat in pijn gespecialiseerde anesthesiologen samenwerken met andere behandelaars – zoals fysiotherapeuten, psychologen en neurologen – om een beter resultaat te krijgen. Maar ondanks al die extra aandacht voor pijn komen toch lang niet alle patiënten die baat zouden kunnen hebben bij een pijnpoli, er ook daadwerkelijk terecht. 

Gemiste kans

Lagerugklachten, migraine, chronische gewrichtsklachten of zenuwpijn: patiënten tobben er vaak jaren mee. Ze proberen van alles, maar niets lijkt te helpen. Dus moeten ze er maar mee leren leven, denken ze. Weinig mensen komen op het idee naar een pijnpoli te gaan.

Een gemiste kans, aldus Frank Wille, anesthesioloog/pijnspecialist en voorzitter van de sectie pijngeneeskunde van de Nederlandse Vereniging van Anesthesiologie. In verreweg de meeste gevallen is de pijn namelijk goed te verhelpen of op z’n minst terug te brengen tot een (voor de patiënt) aanvaardbaar niveau.

Ook huisartsen weten de poli’s niet altijd te vinden. Dat is extra lastig omdat je voor een bezoek aan een pijnpoli een verwijsbrief nodig hebt. "Lang niet alle huisartsen zijn goed op de hoogte van de behandelmogelijkheden op een pijnpoli", zegt Wille. "In dat geval kan het slim zijn om zelf om een verwijzing te vragen."

Aan de andere kant: als iedereen die daar baat bij heeft daadwerkelijk zou aankloppen bij een pijncentrum, zou er een probleem ontstaan. Er zijn namelijk te weinig pijnspecialisten om iedereen te behandelen.

Wachtlijst

Op dit moment kunnen alle pijnpoli’s samen tussen de 80.000 en 100.000 patiënten per jaar helpen. Dat lijkt veel, maar met twee à drie miljoen chronische-pijnpatiënten is dat lang niet genoeg. Vandaar dat de wachttijden voor pijnpoli’s flink kunnen oplopen, van een minimum van zes weken tot een maximum van wel acht maanden.

Pijnspreekuur

In sommige gevallen kan een zelfstandige kliniek met een pijnspreekuur uitkomst bieden. Daar is meestal geen wachttijd, maar de behandelmogelijkheden zijn er vaak beperkt (bijvoorbeeld alleen gericht op rugklachten). Vanwege het grote tekort aan pijnspecialisten zullen de wachtlijsten voorlopig niet worden opgelost. Maar dat is volgens Wille geen reden om je dan maar niet bij een pijnpoli te melden. "Je hoeft je geen zorgen te maken dat je als zeurpiet wordt gezien", zegt hij. "Een pijnbehandeling is geen luxe, maar een basisvoorziening waar alle patiënten recht op hebben."

A-, B- of C-poli

De Nederlandse Vereniging van Anesthesiologie heeft alle pijnpoli’s ingedeeld in de categorieën A, B of C, waarbij C de hoogste is. De indeling zegt iets over de omvang en de organisatie, niet over de kwaliteit. Bij alle pijnpoli’s krijg je een goede diagnose van de pijnklachten, maar klinieken met categorie A kunnen bijvoorbeeld niet altijd alle benodigde behandelingen bieden, omdat ze daar te klein voor zijn. In dat geval verwijzen ze door. Categorie-C-poli’s verrichten behalve pijnbehandelingen ook wetenschappelijk onderzoek.

Waar zijn ze?

• Bij de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie kunt u een lijst met erkende pijnklinieken downloaden.
• Zelfstandige klinieken die pijnbehandelingen aanbieden (categorie A) zijn te vinden bij de vereniging Zelfstandige Klinieken Nederland.