Ouder worden en gewrichten

De deskundige
Sita Bierma-Zeinstra, onderzoekster aan het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam, kreeg de Anna Prijs vanwege haar originele onderzoek naar het opsporen van artrose en het stellen van de prognose. “Het grootste misverstand over artrose is dat het een normale slijtage is van de gewrichten. Dat is het niet, anders zou iedereen er last van krijgen, en sommige 80-jarigen hebben nog prachtige gewrichten. Wel is het zo dat hoe ouder je bent, hoe meer kans je hebt op deze aandoening.
Verder is artrose geen aandoening van alleen het kraakbeen, zoals vaak wordt gedacht, maar van het hele gewricht. Doordat de schokabsorberende vloeistof in het kraakbeen vermindert, kunnen de krachten in het gewricht minder goed worden opgevangen. Daardoor krijgt het onderliggende bot het zwaarder te verduren en dat doet pijn. Ook kan het kapsel rond het gewricht geïrriteerd raken en dat zorgt voor pijn of een stram ­gevoel.
Toch heeft het merendeel van de mensen bij wie op de röntgenfoto artrose is te zien, van al die verschijnselen geen last. Je hoéft dus niet altijd pijn te krijgen.
Er bestaat helaas nog geen geneesmiddel voor artrose. Uit ons onderzoek blijkt dat het voedingssupplement glucosamine geen enkel effect heeft op het verminderen van de klachten en op de achteruitgang van artrose in de heupen. Wij zijn nu als eersten ter wereld bezig uit te zoeken of glucosamine misschien preventief werkt. We weten dus nog heel veel niet. Wat we wel weten, is dat bewegen helpt om artrose te voorkomen. Ook als je al artrose hebt: in beweging blijven is echt het allerbeste wat je kunt doen.”

De feiten
Van de Nederlanders van 55 jaar en ouder heeft 14 procent artrose, zo blijkt uit de meest recente cijfers van het Rijks­instituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), uit 2003. Eén op de tien mannen wordt erdoor getroffen (9,4 procent) en bijna één op de vijf vrouwen (18,8 procent). Waarom vrouwen er vaker last van krijgen, is niet bekend.

Dit kunt u doen om klachten te voorkomen
• Zorg voor een gezond gewicht. Overgewicht speelt een belangrijke rol bij het ontstaan van ­artrose in de knieën, heupen en enkels.
• Vermijd werkzaamheden waarbij u veel moet knielen of buigen en zware spullen moet tillen; dit geeft 15 tot 30 procent meer kans op artrose.
• Ga geregeld fietsen of zwemmen. Bewegingen waarbij de gewrichten niet zwaar belast worden, zijn goed voor u. U voorkomt stijfheid en zwakke spieren en verkleint daarmee het risico op ­artrose.
• Vermijd sporten met een hoge schokbelasting (zoals rugby, voetbal en squash); deze vergroten de kans op artrose.
• Doe aan krachttraining op de sportschool. Sterke dijbeenspieren zouden de kans op artrose in de knieën kunnen verlagen met 30 procent.

Wanneer moet u naar de dokter?
Bij pijn aan de gewrichten. De huisarts kan eventueel pijnstillende medicijnen voorschrijven.

Overgewicht verhoogt de kans op artrose. Elke kilo die u aankomt, geeft drie kilo meer druk op het kniegewricht en zes kilo meer druk op het heupgewricht.