Wat is osteopathie en wat doet een osteopaat precies?

Mijn rechterschouder voelt al maanden aan alsof er een strakke band omheen zit. Niet ondraaglijk pijnlijk, wel een zeurende spanning die geen moment verdwijnt. Autorijden is oncomfortabel, typen kost energie, slapen geeft geen verlichting. Sterker nog, ik slaap vanwege mijn klachten al tijden uitsluitend op mijn linkerzij.

Van alles heb ik geprobeerd: eindeloze reeksen yoga-oefeningen, rekken en strekken, dry needling, massages, oefeningen van de fysio, rollen over een tennisballetje. Maar áls er iets van effect merkbaar is, duurt dat maar heel even. Steeds komt dat nare gevoel terug, waardoor ik inmiddels een beetje ten einde raad ben. Wat nu?

Als ik mijn verhaal tijdens een koffieafspraak vertel aan een vriendin die ik al een tijdje niet heb gezien, zegt die meteen: “Jij hebt een osteopaat nodig.” Bij het zien van mijn vragende blik – ik heb geen idéé wat een osteopaat is of doet – legt ze uit dat een osteopaat een behandelaar is die verder kijkt dan je klacht. “Ik weet een heel goede voor je.” Er blijkt een flinke wachtlijst te zijn, maar na anderhalve maand meld ik me op een grauwe maandag om acht uur ’s ochtends in de Amsterdamse vestiging van Osteopathie Laarman. Ik word vriendelijk begroet door eigenaar Ilona Laarman.

Wat is osteopathie?

Anders dan ik gewend ben, informeert Ilona niet meteen naar waar het pijn doet. “Hoe voel je je?”, vraagt ze, en luistert aandachtig terwijl ik uitleg wat er aan de hand is. Ze wil ook weten of ik goed slaap, stress ervaar en of ik eerder blessures of ongelukken heb gehad. “De plek waar de pijn zit vertelt meestal maar een deel van het verhaal”, legt ze uit. “Osteopathie is een manuele geneeswijze die het lichaam als een geheel ziet. Ik richt me daarom niet alleen op de pijnlijke plek, maar kijk naar de onderliggende verstoring die de klacht veroorzaakt.”

Voor de herkomst van osteopathie moeten we terug naar de 19de eeuw. De Amerikaanse arts Andrew Taylor Still ontwikkelde een nieuwe visie op het menselijk lichaam en de manier waarop dat zichzelf kan genezen. Hij was ervan overtuigd dat ons lijf in staat is om zichzelf te herstellen, mits alle systemen in balans zijn. “Het uitgangspunt van osteopathie is dat spieren, gewrichten, organen, bloedvaten en zenuwen samenwerken via een netwerk van bindweefsel”, vertelt Ilona. “Als ergens in het netwerk een blokkade zit, heeft dat gevolgen voor andere delen van het lichaam. Osteopathie gaat over beweging. Alles in het lichaam moet vrij kunnen bewegen, van je spieren en gewrichten tot je organen.”

Wervelkolom speelt belangrijke rol

Tijdens de eerste behandelsessie legt Ilona uit dat de wervelkolom een sleutelrol speelt in het functioneren van je lijf. “Je kunt de wervelkolom zien als een groot communicatienetwerk in je lichaam”, zegt ze, wijzend naar een anatomisch skeletmodel dat ze erbij heeft gepakt om duidelijk te maken wat osteopathie inhoudt. “Vanuit de wervelkolom vertrekken allerlei zenuwen die signalen sturen naar delen in je lichaam. Ieder segment van je wervelkolom is verbonden met een andere spier of orgaan. Als een wervel verkeerd staat of als er op een bepaalde plek spanning in het bindweefsel zit, kun je dat op een andere plek in je lichaam merken, vaak in de vorm van een zeurende pijn of stijfheid.”

Dit maakt voor mij duidelijk dat mijn schouderklachten niet op zichzelf hoeven te staan. Het zou kunnen verklaren waarom lokale behandelingen niet tot blijvend resultaat hebben geleid. Ilona pakt het anders aan. Ze vraagt of ik mijn broek en trui wil uittrekken en observeert mijn lichaam van boven tot onder. “Even naar voren bewegen nu. Zet eens een paar stappen vooruit?” Mijn rechterheup staat iets hoger dan mijn linker, ziet ze. Daarna mag ik op de behandeltafel gaan liggen en onderzoekt ze mijn wervelkolom, buik en nek. Ze gebruikt haar handen om spanning en stijfheid op te sporen en blijft iets langer hangen bij mijn nek. “Dit is een belangrijk gebied”, zegt ze, zonder overhaaste conclusies te trekken.

Dieperliggende oorzaak

Ilona Laarman begon haar carrière als fysiotherapeut, maar ze merkte dat ze in haar vakgebied iets miste. “Als fysiotherapeut moet je een bepaald protocol afwerken. Bij spierstijfheid en gewrichtsproblemen is dat vaak heel succesvol, maar die behandelmethode past niet alles en iedereen. Steeds vaker merkte ik dat ik tegen de grenzen van fysiotherapie aanliep omdat een dieperliggende oorzaak onopgelost bleef. Dat was voor mij de reden om te switchen naar osteopathie.

Mensen denken soms dat het zweverig is. Maar ik heb eerst een vijfjarige basisopleiding gedaan en daarna heb ik me verder gespecialiseerd in de behandeling van baby’s en kinderen.” Ze werkt nu vijftien jaar als osteopaat. “In landen als Amerika en Australië is osteopathie een volledig erkend beroep, maar hier wordt het soms nog gezien als ‘alternatief’. Ik weet nog dat er in het begin voornamelijk mensen bij mij kwamen die op andere plekken waren uitbehandeld of vastgelopen. Zij hadden alle reguliere opties uitgeput en kwamen bij mij als een soort laatste redmiddel. Dat is aan het veranderen, want huisartsen, specialisten en consultatiebureaus sturen tegenwoordig geregeld patiënten door. Vorig jaar is ook de eerste erkende hbo-opleiding osteopathie gestart in Nederland, waardoor we nog meer mensen kunnen helpen.”

Blokkade in de nek

Aan het einde van mijn intake concludeert Ilona dat er een flinke blokkade aan de rechterkant van mijn nek zit. “Ik kan niet eens met mijn vinger in je nek duwen, het is helemaal hard en stijf geworden. Voel je dat? Ik raak de rechterkant van mijn nek aan en snap meteen wat ze bedoelt. “Het zit zó vast dat dit er al jaren moet zitten. Heb je ooit een ongeluk gehad of een harde klap tegen je nek gekregen?” Ik kan het me niet herinneren, hoe diep ik ook graaf. Dat komt vaker voor, stelt Ilona me gerust. “Je hoeft zo’n blokkade ook niet altijd op de plek zelf te voelen, maar hij kan wel voor last gaan zorgen. In je bovenrug bijvoorbeeld, of je arm, schouder of onderrug.”

Een maand later kom ik terug voor de tweede behandeling, waarbij Ilona zich specifiek richt op de rechterkant van mijn nek. Ze gebruikt zacht duwende en masserende technieken, waarbij ze lichte en soms wat heftigere druk uitoefent op specifieke plekken langs mijn nek. “Wij werken niet met harde manipulaties, zoals een chiropractor dat zou doen”, vertelt ze. “Onze bewegingen zijn subtiel en stimuleren het lichaam om zichzelf te herstellen. Normaal gesproken pak ik ook een deel van de wervelkolom mee, maar de blokkade in jouw nek is zo groot dat ik daar de hele behandeling aan ga wijden. Merk je al dat je nek wat losser begint te worden?”

Osteopathie: voor baby's, kinderen en volwassenen

Osteopathie is geschikt voor een breed scala aan mensen en klachten. Ilona behandelt onder meer baby’s met reflux, kinderen met buikpijn en volwassenen met verschillende klachten, variërend van rugpijn en nekklachten tot migraine en spijsverteringsproblemen. Ze ziet ook regelmatig vrouwen met hormonale klachten, zoals menstruatiepijn of problemen na een keizersnee. “Veel mensen hebben verder last van stressgerelateerde klachten, zoals spanningshoofdpijn of pijn in de onderrug. Stress heeft een enorme invloed op je lichaam. Het kan ervoor zorgen dat je spieren constant aangespannen zijn, wat invloed heeft op je houding, je ademhaling en ook je organen.” 

Zo kwam er laatst een vrouw van begin 40 bij Ilona die al jaren last had van rugklachten. “Ze had van alles geprobeerd, niets hielp. Toen ik haar onderzocht, ontdekte ik dat de spanning in haar onderrug afkomstig was van littekenweefsel na een operatie aan haar buik. Door zachte technieken toe te passen op het bindweefsel kon ik de klachten binnen enkele sessies verlichten. Het is afhankelijk van waar iemand last van heeft, maar ik zeg altijd: binnen drie behandelingen moet er iets gebeuren. De pijn kan erger of minder worden, als je maar íets merkt - wat bijna altijd het geval is. Veel mensen zijn verbaasd dat iets wat zo verfijnd aanvoelt zoveel effect kan hebben.”

Kennis en intuïtie

Ilona legt uit dat de effectiviteit van osteopathie te danken is aan de combinatie van kennis en intuïtie. “We kijken niet alleen naar het lichaam, maar ook naar hoe je je voelt en wat je hebt meegemaakt. Alles speelt een rol.” Deze aanpak vraagt om goede kennis van anatomie en fysiologie, maar: “Osteopathie is geen vervanging voor reguliere geneeskunde. Stel: jij komt bij mij met buikpijn. Dan doe ik eerst onderzoeken om uit te sluiten dat het niet bijvoorbeeld een blindedarmontsteking of iets anders is. Als ik vermoed dat er iets medisch aan de hand is, stuur ik mensen altijd door naar een specialist.”

In mijn geval is duidelijk dat het bindweefsel, de fascia, een belangrijke rol speelde bij de blokkade in mijn nek. Na de behandeling van Ilona nam mijn bewegingsvrijheid direct toe. De klachten in mijn rechterschouder werden dus minder, maar aan de linkerkant van mijn lichaam doken nieuwe pijntjes op: stijve nek, zere schouder. Gelukkig ebden die klachten na een paar dagen vanzelf weg. “De linkerkant probeerde de rechterkant een beetje te compenseren”, zegt Ilona terwijl ze de rechterkant van mijn nek opnieuw begint te kneden. “Ik merk dat het al veel losser zit dan de vorige keer. Mijn doel is nu om de blokkade helemaal te laten verdwijnen.”

Soepele nek en schouders door holistische aanpak

De derde behandeling voelt bijna ontspannend, maar ik merk dat Ilona doelgericht werkt. Ze pakt dit keer niet alleen mijn nek aan, maar maakt ook mijn wervelkolom en schouders los. Na ongeveer veertig minuten vraagt ze hoe het voelt. Tot mijn verrassing gaat bewegen nog iets makkelijker dan eerst doordat de blokkade nu volledig verdwenen is. “Mijn keuze voor dit vak is niet alleen professioneel, maar ook persoonlijk”, vertelt Ilona terwijl ik me aankleed. “Ik wil mensen écht helpen, niet alleen tijdelijk verlichting geven. Ik zie het als een roeping om mensen van hun klachten af te helpen. Dat vraagt geduld, aandacht en kennis, maar het is ook ontzettend dankbaar werk.”

Ik merk dat mijn lichaam na drie sessies bij Ilona anders voelt. Mijn nek beweegt soepel van links naar rechts en van mijn rechterschouder heb ik bijna geen last meer, waardoor ik me fysiek vrijer voel. Wat ik vooral waardeer, is dat Ilona verder keek dan de pijn in mijn schouder. Ze behandelde niet alleen de symptomen, ze zocht op waar het misging in mijn lijf. Haar uitleg over de wervelkolom en hoe alles in het lichaam samenwerkt, heeft me inzicht gegeven in hoe complex ons lichaam is. Osteopathie was voor mij een nieuwe ervaring, maar het heeft me laten zien hoe waardevol een holistische aanpak kan zijn. Voor nu én de toekomst.

Een andere versie van dit artikel verscheen eerder in Plus Gezond maart 2025. Abonnee worden van het blad? Dat doe je in een handomdraai.