Wat is een continent urostoma?

De meeste mensen denken bij een stoma automatisch aan een zakje op je buik. Bij een incontinent urostoma, ook wel incontinent urinestoma of Bricker genoemd, is dat inderdaad het geval. Maar er is ook een urostoma waarbij je niet in de weer hoeft met stomazakjes: de continente urostoma (continente urinederivatie). Hierbij wordt de urine niet meer opgevangen in een zakje op het lichaam maar in een reservoir binnen het lichaam. Er zijn hiervoor twee mogelijkheden: de neoblaas (orthotope blaas) of de Indiana pouch.

Wanneer krijg je een continent urostoma?

Je krijgt een continent urinestoma als de blaas is weggehaald of niet meer werkt en je urine het lichaam dus niet meer via de normale weg kan verlaten. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij:

• Blaaskanker
• Een aangeboren afwijking (bijvoorbeeld Spina Bifida)
• Ontsteking van de blaaswand (interstitiële cystitis)
• Een slechte blaasfunctie
• Continue blaaskrampen

De neoblaas

De naam zegt eigenlijk alles al: bij een neoblaas krijg je een nieuwe blaas aangemeten (neo = nieuw). Bij deze operatie wordt een reservoir gemaakt van een gedeelte van je dunne darm. Het reservoir komt op de plaats van de oorspronkelijke blaas. De urineleiders worden aangesloten op deze nieuwe blaas die op de plasbuis wordt vastgemaakt. Je kringspier werkt hierbij nog en zorgt dat je controle houdt over het urineren. Wel anders is de manier van urineren, want in tegenstelling tot een normale blaas kan een neoblaas tijdens het plassen niet samentrekken. Je leegt de neoblaas door middel van het ontspannen van je kringspier en persen via je buik. Niet iedereen komt in aanmerking voor een neoblaas. Wanneer je kringspier en/of plasbuis om medische redenen niet behouden kunnen blijven is zo'n orthotope blaas niet mogelijk. Ook wanneer je onvoldoende darm over hebt na een operatie of wanneer je ernstige nierfunctiestoornis hebt is de neoblaas niet mogelijk.

Voordelen van een neoblaas

• Je urineert via de normale weg.
• Je hebt het urineren zelf onder controle.
• Je uiterlijk verandert niet door een stoma of een stomazakje.
• Je hebt normale bewegingsvrijheid.

Nadelen van een neoblaas

• Als je onvoldoende beheersing over je bekkenbodemspieren hebt, heb je (tijdelijk) ook minder controle over het urineren.
• Als je niet voldoende kracht hebt om je nieuwe blaas volledig leeg te plassen, zul je toch met een katheter aan de gang moeten om de achtergebleven urine af te voeren.

Indiana pouch

Bij een Indiana pouch (voor het eerst in 1987 toegepast in de Amerikaanse staat Indiana) wordt er een nieuwe uitgang gemaakt voor je urine; je urineert daarna niet meer op de normale manier via je plasbuis, maar via een stoma. Omdat er bij deze methode een alternatieve blaas wordt gemaakt, heb je geen stomazakjes nodig. Wel moet dit urineresevoir vier tot vijf keer per dag geleegd worden via de stoma. Dit noem je katheteriseren en daarvoor gebruik je een speciaal soepel slangetje.

Hoe werkt het?

De urineleiders worden van de blaas losgemaakt en aangesloten op een stuk geïsoleerde darm dat als reservoir (pouch) dient. Op deze wijze loopt een voortdurende stroom urine vanuit de nieren naar het reservoir. Voor de pouch wordt de laatste 10 tot 15 centimeter van de dunne darm en de eerste 15 centimeter van de dikke darm gebruikt. Op de overgang van de dunne darm naar de dikke darm zit namelijk de Klep van Bauhini, die het terugstromen van de ontlasting in de dunne darm moet voorkomen. Die natuurlijke klep is belangrijk om lekkage vanuit het urinereservoir te voorkomen. Het uiteinde van dat darmstuk wordt via een opening naar buiten geleid en vastgehecht aan de buikwand.

De plek van een Indiana pouch stoma

De uitgang van dit continent urinestoma wordt meestal in de navel of als vlak stoma in de onderbuik gehecht en is daardoor nauwelijks zichtbaar. Deze vlakke stoma wordt afgedekt met een pleister of een gaasje.

Niet iedereen komt in aanmerking voor een Indiana pouch. Wanneer je een ernstige nierfunctiestoornis hebt of onvoldoende darm kan deze operatie niet uitgevoerd worden.

Voordelen van een Indiana pouch

Je hebt het urineren zelf onder controle, door het katheteriseren.
Je uiterlijk verandert wel door de stoma, maar dit valt minder op omdat je geen stomazakje draagt.
Je hebt normale bewegingsvrijheid.

Nadelen van een Indiana pouch

Je moet het reservoir op tijd legen maar je voelt hiertoe geen aandrang.
Het kan (zeker in het begin) dat je ook 's nachts moet katheteriseren.
Het is misschien nodig (zeker in het begin) om het reservoir te spoelen.
De kans op infecties of blaasstenen is op lange termijn groter dan bij een incontinent urinestoma.
De operatie om het reservoir aan te leggen duurt langer dan bij een incontinente urostoma. De totale opnameduur in het ziekenhuis is vaak ook langer, houdt rekening met een opnameduur van twee weken.
Bij een continent stoma loop je - in vergelijking met een incontinent urinestoma - meer risico dat er nog eens een operatie nodig is aan de stoma of de pouch.

Mitrofanoff-stoma of een stoma volgens Monti

In medische termen wordt er bij een Indiana pouch ook nog onderscheid gemaakt tussen een stoma volgens Monti of een Mitrofanoff-stoma. Bij een Mitrofanoff-stoma wordt het katheteriseerbaar kanaal gemaakt van de blinde darm (appendix). Bij een Monti stoma wordt het gemaakt van de dunne darm. Een verouderde techniek is de Kock-pouch. Deze techniek wordt niet meer toegepast vanwege de vele complicaties.

Urineleiders rechtstreeks naar buiten

De twee urineleiders kunnen ook rechtstreeks naar buiten worden geleid. Er ontstaan dan twee kleine urinestoma’s aan weerszijden van de buik. Soms kunnen beide urineleiders ook in één opening op de buik uitmonden. Dit heet een uretero-cutaneostomie. Deze techniek van urineleiders in de huid wordt zo weinig mogelijk bij volwassenen toegepast vanwege de grote kans op infecties en vernauwingen op de overgang van de urineleider naar de huid. Dit wordt vooral tijdelijk aangelegd bij baby’s met aangeboren afwijkingen van de lage urinewegen, om de nierfunctie voor latere leeftijd zoveel mogelijk te behouden.

Coffey-stoma

De Coffey-stoma (uretero-sigmoidostomie) is een heel oude techniek, die in Nederland bijna niet meer wordt toegepast. Hierbij worden de urineleiders verbonden aan de endeldarm, waardoor urine via de anus het lichaam verlaat. In moslimlanden wordt nog wel veelvuldig gekozen voor deze techniek, omdat daar een stoma onder de navel als onrein wordt beschouwd.