Zo herken je de ziekte van Parkinson

Wat is de ziekte van Parkinson?

De ziekte van Parkinson is een zogenaamde progressieve hersenaandoening. De klachten ontstaan geleidelijk en nemen na verloop van tijd steeds verder toe. Deze ziekte is echter behoorlijk complex en verloopt bij iedere patiënt anders. De ziekte van Parkinson ontstaat door een verstoring in de aanmaak van de neurotransmitter dopamine in de hersenen. De hersencellen die hiervoor verantwoordelijk zijn, sterven steeds verder af. Patiënten krijgen daardoor moeite met het aansturen van hun spieren. Dat heeft veel verschillende gevolgen, maar de meest voorkomende zijn vermoeidheid en zwakte, trillende of haperende lichaamsdelen en motorische problemen, bijvoorbeeld bij het schrijven. Deze problemen zullen op den duur verergeren en steeds meer dagelijkse handelingen moeilijker maken.

Oorzaken van de ziekte van Parkinson

In de periode 2015 tot 2040 wordt verwacht dat het aantal mensen met de ziekte van Parkinson met 56 procent zal toenemen. Naast vergrijzing en een toegenomen overleving, zijn er sterke aanwijzingen dat deze groei een relatie heeft met vervuilende stoffen in onze omgeving, zoals pesticiden. Want hoewel de oorzaak nog grotendeels onbekend is,  Epidemiologen zien echter een relatie met giftige stoffen uit de omgeving van mensen, zoals pesticiden, zware metalen of bepaalde drugs, zoals crystal meth. Momenteel is de ziekte van Parkinson niet te genezen. Wel zijn er medicijnen die de klachten kunnen verminderen.

De ziekte van Parkinson ontstaat meestal door een samenspel van factoren uit de omgeving en erfelijke aanleg. Bij de ziekte sterven de hersencellen die de neurotransmitter dopamine produceren. Dopamine draagt bij aan het aansturen van de spierbewegingen. De afname ervan zorgt daardoor voor trager en moeizamer bewegen, maar ook voor vermoeidheid en beven.

Symptomen ziekte van Parkinson

De ziekte van Parkinson uit zich bij iedere patiënt anders, maar veel voorkomende symptomen zijn:

Motorische klachten

• Problemen met normale activiteiten, zoals lopen, aankleden, praten of eten (te weinig of langzaam bewegen)
• Beven van de armen en soms ook benen (trillen)
• Verhoogde spierspanning (stijfheid)
• Moeite met evenwicht bewaren en vallen (balans)

Niet-motorische en mentale klachten

• Pijn
• Langzaam denken en dingen vergeten (dementie)
• Problemen met plannen en het uitvoeren van activiteiten
• Moeite met het inschatten van ruimte
• Slecht slapen
• Heftig dromen, waarbij je met je armen en benen om je heen slaat
• Somberheid, angst en depressie
• Minder goed kunnen ruiken en proeven
• Moeite met slikken
• Problemen met de stoelgang
• Plas- en erectieproblemen

Vaak zijn de eerste tekenen van de ziekte van Parkinson vermoeidheid, beven en trager bewegen. Dit wordt steeds erger en eventueel kunnen andere van de bovengenoemde klachten na verloop van tijd ook optreden.

Bij patiënten die op jonge leeftijd de ziekte van Parkinson krijgen, kunnen de symptomen wat anders zijn. Zij hebben vaak wel moeite met bewegen of overactieve spieren, maar blijven mentaal langer gezond. Ook ontwikkelt de ziekte zich vaak langzamer bij hen dan bij oudere patiënten, al verschilt dit per persoon.

Hoe wordt de diagnose ziekte van Parkinson gesteld?

Herken je de symptomen van de ziekte van Parkinson bij jezelf of iemand in je omgeving? Maak dan eerst een afspraak met de huisarts. Deze kan op basis van je klachten je vermoeden bevestigen of er mogelijk een andere oorzaak voor vinden. Vermoedt de huisarts dat het misschien om deze ziekte gaat, dan moet er meestal een MRI-scan gemaakt worden in het ziekenhuis. Daarmee kunnen andere, vergelijkbare aandoeningen worden uitgesloten. Deze scan kan nog niet aantonen dat het daadwerkelijk om de ziekte van Parkinson gaat. Daarvoor is een DaT-scan nodig. Die kan namelijk een dopaminetekort zichtbaar maken.

Risicofactoren / -groepen

De ziekte van Parkinson begint vaak pas op latere leeftijd, namelijk tussen de 50 en 70 jaar oud. In zo'n 10 procent van de gevallen dienen de eerste verschijnselen zich al op jongere leeftijd aan. Bij zulke zogenaamde 'vroege Parkinson' kan er een erfelijke factor meespelen. Dan komt de ziekte bij meerdere personen in de familie voor. Ook pesticiden hebben invloed op het ontstaan van parkinson. Agrariërs die werken met pesticiden en omwonenden hebben een hoger risico op het krijgen van parkinson. Blootstelling aan bestrijdingsmiddelen treft tevens de voedselketen, waardoor deze middelen ook consumenten bereiken.

Behandeling van de ziekte van Parkinson

De ziekte van Parkinson genezen is momenteel nog niet mogelijk. Heb je de diagnose Parkinson gekregen, dan kom je wel in aanmerking voor verschillende soorten behandelingen die je klachten kunnen beperken. Je zult waarschijnlijk het meeste baat hebben bij een combinatie van voldoende beweging (meestal met ondersteuning van een fysiotherapeut), medicatie en gezonde voeding.

Heb je problemen met spreken, dan kan een logopedist je helpen om deze te verminderen. Een ergotherapeut kan je de ondersteuning bieden die je nodig hebt om zo lang mogelijk zelfstandig te functioneren in je dagelijks leven.

Bovendien zijn er verschillende medicijnen die de symptomen van de ziekte kunnen verminderen, omdat ze het tekort aan dopamine aanvullen of compenseren. Levodopa (ook wel dopa genoemd) vermindert stijve spieren en helpt je soepeler te bewegen. Andere medicatie die wel wordt gebruikt bij de ziekte van Parkinson zijn dopamine-agonisten, anti-cholinergica en selegeline. In een vergevorderd stadium van de ziekte moet de medicatie soms continu worden toegediend via een pomp.

Als de medicatie onvoldoende effect heeft of voor teveel bijwerkingen zorgt, is een hersenoperatie soms een manier om de symptomen te beteugelen. Maar dit voorkomt niet dat de ziekte na verloop van tijd verergert, omdat het een progressieve aandoening is. Vaak heb je ook na een operatie nog medicijnen nodig. Deep Brain Stimulation (DBS) is een techniek die regelmatig wordt gebruikt bij Parkinson-patiënten. De chirurg plaatst dan elektroden diep in je hersenen, die aangesloten zijn op een inwendige stimulator. Deze kan gericht bepaalde symptomen onderdrukken. Deze methode is niet geschikt voor iedere patiënt.

Prognose

Doordat de ziekte van Parkinson een progressieve aandoening is, zal deze in de loop der tijd verergeren, ook als je medicatie gebruikt of een operatie ondergaat. Daardoor kun je steeds minder zelfstandig functioneren. Door een combinatie van voldoende lichaamsbeweging, oefentherapieën, gezonde voeding, medicatie en eventueel een operatie kun je wel beter leren leven met deze ziekte.