Virtual Reality tegen sociale fobie

Er komt een man op het toneel. Angstig kijkt hij de zaal in. Naar het publiek dat vol verwachting is over wat er komen gaat. "Hoi, ik ben Wim Jansen, en vandaag wil ik jullie vertellen hoe ik mijn sociale angsten overwin", stottert hij. Zijn toehoorders knikken uitnodigend en Wim vindt de moed om verder te vertellen. Alleen is Wim een mens van vlees en bloed, en is het publiek een computergestuurde projectie. Computers die u helpen om socialer te worden? Het lijkt tegenstrijdig, maar is het niet.

Confrontatietherapie

Wim is proefpersoon in een experiment om sociale angst te behandelen met Virtual Reality. Omdat sociale angst een soort fobie is, kan Wim baat hebben bij confrontatietherapie. Dat is gebaseerd op het feit dat een fobie is aangeleerd. U kunt met uw angsten om leren gaan door u in die situatie waar u bang voor bent, te begeven. Dat gaat stapje voor stapje. Als iemand bang is voor spinnen, begint het met een kleine huisspin. Dat is dan heel eng, maar geleidelijk went het. Uiteindelijk durft de patiënt de spin zelfs aan te raken zonder in paniek te raken.

Virtual Reality biedt uitkomst bij sociale fobieën. Met deze digitale techniek kan iedere situatie in scène worden gezet. Een ruimte met spinnen, publiek, een bergtop, een feestje: de mogelijkheden zijn eindeloos.

Digitale helm

heenkijkt, beweegt alles mee. De computer volgt uwU komt in de virtuele wereld door een Head Mounted Display op uw hoofd te zetten. Op het eerste gezicht lijkt dit ding op een helm, maar het heeft van binnen beeldschermen voor het beeld en boxjes voor het geluid. Als u om u bewegingen en laat de bijbehorende beelden zien. Als Wim opkomt, kan hij om zich heen kijken en de mensen een voor een aankijken en zien hoe ze reageren. Andersom volgt het publiek hem ook.

Sinds 1994 wordt Virtual Reality gebruikt bij fobieën zoals hoogtevrees en vliegangst. Als u vliegangst hebt, kunt u in een vliegsimulator leren met de angst om te gaan. Met hoogtevrees werkt het ongeveer hetzelfde, alleen staat u dan op een toren. Bovenop een virtuele toren kunt u omhoog kijken naar de hemel, om u heen en naar beneden. Iemand met hoogtevrees krijgt dezelfde klachten als op een echte toren. Hij gaat zweten en trillen. Hij wordt dus bang. Natuurlijk gebeurt er verder niets en dat verklaart het succes van confrontatietherapie. Het lichaam leert dat angstreacties overbodig zijn en daarom blijven die de volgende keer op een andere toren achterwege.

Positieve resultaten

Maar werkt dit ook bij sociale fobie? Veelbelovend zijn de eerste wetenschappelijke studies wel. In de Verenigde Staten hebben onderzoekers een groep mensen met sociale fobie behandeld. Daar moesten ze, net als Wim, meerdere malen een toespraak houden voor een virtueel publiek. Deze mensen hebben een ander leven gekregen. Tegenwoordig zijn ze leraar of manager, banen waarbij ze te maken hebben met veel andere mensen. Voor de therapie durfden ze niet te dromen om ooit te solliciteren op dit soort werk.

Toekomstmuziek?

Ook in Nederland wordt onderzocht of Virtual Reality werkt bij mensen met een sociale fobie. Onderzoeker Gero Lange, van Radboud Universiteit Nijmegen, vindt het niet tegenstrijdig dat een simulatie de plaats inneemt van een echt publiek. Lange legt uit: "Het lichaam lijkt het voor echt aan te zien en reageert hetzelfde. Het lichaam went aan de situatie en het feit dat deze niet bedreigend is. Bij herhaaldelijke confrontatie neemt de lichamelijke reactie geleidelijk af."

Momenteel onderzoekt Lange of mensen met sociale angst meer lichamelijke afstand houden tot anderen. Als u dit aan ze zou vragen, zouden ze zeggen dat het niet zo is. Maar in een laboratorium kan dat gewoon gemeten worden. Hopelijk draagt zijn onderzoek bij tot het gebruik van Virtual Reality bij confrontatietherapie tegen sociale fobie in Nederland.

Literatuur:
Anderson, P. L., Zimand, E. Hodgesm L. F. & Rothbaum, B. O. (2005). Cognitive Behavoiral Therapy for public-speaking anxiety using virtual reality for exposure. Depression and Anxiety 22, 156-158