Interview met psycholoog Thijs Launspach
Door de coronacrisis zijn we meer aan huis gekluisterd: we werken vaak nog thuis en veel mensen vieren dit jaar ook nog eens vakantie in hun eigen huis. Hoe zorg je voor een goede privé-werkbalans zonder veel stress? En hoe krijg je een vakantiegevoel, als je gewoon thuis bent? Gezondheidsnet vroeg het aan psycholoog Thijs Launspach.
In jouw boek geef je tips om je werkdag stressvrij te houden. Hoe houd je het hoofd koel in alle drukte?
"Om te beginnen, is het niet het doel om helemaal stressvrij te zijn. Dat kan ook niet, een beetje stress is zelfs ook gezond, weten we uit onderzoek. De truc is om die chronische stress - stress die niet weggaat - door bijvoorbeeld zorgen die je hebt, geldstress of doordat je niet op je plek zit op je werk, zoveel mogelijk buiten de deur te houden.
Maar het hoofd koel houden in de dagelijkse drukte, doe je door heel goed te weten van jezelf wanneer het eigenlijk te veel is. Wat zijn je 'gele vlaggen'? In de Formule 1 betekent een gele vlag dat er een gevaarlijke situatie aankomt. Gele vlaggen kunnen zijn: geïrriteerd doen naar anderen, als je aan het einde van je werkdag zo moe bent dat je eigenlijk niets meer kan, hoofdpijn hebben en slecht slapen. Als je dit weet van jezelf, dan kun je er vervolgens naar handelen. Dat is de eerste stap.
De tweede stap is weten wat je mentaal aankan. Jouw fysieke gezondheid heeft ontzettend veel invloed op je mentale gezondheid dus het is belangrijk om fysiek gezond te blijven. En dat betekent een gezond slaap- en voedingspatroon, genoeg bewegen en uitkijken met alcohol en drugs. Ook is het goed om momenten in je dag te hebben waarop je een beetje kunt 'spelen' en op andere momenten juist zo min mogelijk prikkels te hebben."
Hoe werk je effectief thuis?
"Het grote probleem bij thuiswerken is dat dingen door elkaar gaan lopen. Je bent ineens thuis aan het werk terwijl je daar altijd je vrije tijd besteedt en dat kan verwarrend zijn. Dus wat je het beste kunt doen om effectief thuis te werken, is zorgen dat je je werk toch zoveel mogelijk gescheiden houdt van de rest van je leven. Zoek een plek uit waar je alleen maar aan het werk bent, en als je daar niet zit, zorg dan ook dat je niet aan het werk bent. En zorg dat je heel goed met jezelf afspreekt wanneer je werkdag begint en wanneer deze stopt, anders kan de neiging te groot zijn om toch nog even door te werken of dat ene mailtje te doen. Voordat je het weet, ben je veel te lang aan het doorwerken.
Je kunt verder niet de hele dag geconcentreerd zijn, dus zorg dat er in ieder geval een uurtje op een dag is dat je je goed kunt focussen. Dat je geen (online)vergaderingen hebt en dat je kinderen even wat anders aan het doen zijn, waardoor je in dat ene uurtje volledige aandacht voor je werk hebt. En voor de rest kun je dan best een beetje gestoord worden af en toe, want dat is ook de realiteit van thuiswerken."
Hoe laat je je werk los als je vrij bent, nu het thuiswerken bij veel mensen zorgt voor een onduidelijke scheiding van werk en privé?
"Dat doe je door heel duidelijk het einde van je werkdag te markeren. Door een soort ritueeltje te hebben, bijvoorbeeld door je laptop in te klappen en in je tas te stoppen, dat 'ie niet de hele tijd aanstaat op je tafel. Je kunt ook een 'braindump' maken, zoals ze dat noemen. Dat je alle losse eindjes die je nog in je hoofd open hebt staan opschrijft, zodat je ze uit je hoofd kunt laten en dat je er de volgende keer dat je aan het werk gaat mee door kunt gaan. Op zulke manieren kun je echt je werkdag afsluiten, zodat je als je niet aan het werk bent ook echt vrij bent."
Veel mensen blijven dit jaar thuis. Hoe zorg je toch voor een vakantiegevoel?
"Het nadeel is als je thuis vakantie probeert te vieren, dat je je eigen huis al bent gaan associëren met werken. Je kan dan toch geneigd zijn om nog iets te doen. Dat gaat dus ook weer over het scheiden van werk en privé: je moet voor jezelf beslissen dat je thuis bent, maar wel degelijk vakantie hebt en dus niet gaat werken. Daar moet je met jezelf harde afspraken over maken, bijvoorbeeld door niet te reageren op mails, notificaties en dergelijke. Dat is veel makkelijker voor je hoofd.
Bij het krijgen van een vakantiegevoel gaat het vooral over lief voor jezelf zijn. Voel je niet schuldig als je niets nuttigs aan het doen bent. Je kunt best af en toe wat nuttigs doen, zoals achterstallige klusjes, maar zorg ook dat je momenten hebt dat je jezelf ‘trakteert’ op iets leuks. Er zijn ook veel dingen die je nog wél kunt doen: in je tuin of op je balkon liggen met je boek, lekker eten bestellen bij een restaurant om thuis op te eten of een goede fles wijn opentrekken. Je moet alleen wel een paar manieren bedenken om het een beetje feestelijk te maken. Dat gaat niet meer automatisch."
Thijs Launspach is psycholoog en expert op het gebied van stress en burn-out. Hij schreef de boeken 'Werk kan ook uit', 'Werken met Millennials' en 'Fokking druk'. Zijn nieuwste boek 'Werk kan ook uit' gaat over hoe je stress op je werk en in je leven tegengaat, met een extra hoofdstuk over effectief thuiswerken. Verder heeft Thijs elke week een column in het Algemeen Dagblad en maakt hij de podcast 'Het Rustburo'. Daarnaast is hij docent aan The School of Life.
