De notaris legt uit
Wat gebeurt er met een erfenis als je in de bijstand zit? De notaris legt uit.
Wie droomt er niet van een erfenis te ontvangen? Het klinkt als een sprookje, geheel uit het niets hoort u van de notaris dat u erfgenaam bent. Wat gaat u met het geërfde vermogen doen? Wordt het de lang gekoesterde wereldreis of legt u het geld opzij? Mooie vragen, maar als u een bijstanduitkering ontvangt, is de kans groot dat de bijstand ook een graantje wil meepikken.
In veel landen op de wereld geldt: ieder voor zich. Mensen die om welke reden dan ook geen werk hebben, zijn in die landen vaak aangewezen op de liefdadigheid. Een systeem zoals bij ons, waarin (nagenoeg) een ieder recht heeft op een zodanig geldbedrag dat hij verzekerd is van een bestaansminimum is niet overal als vanzelf sprekend. Maar als u het bestaansminimum te boven komt, kan het zo zijn, dat u (een gedeelte van) de ontvangen steun terug moet geven.
Op 3 mei 2011 oordeelde de Centrale Raad van Beroep in een situatie dat een bijstandsgerechtigde op 10 februari 2005 erfgenaam werd; op die dag overleed zijn moeder namelijk. Het duurde echter een dik jaar voordat hij zijn erfenis ontving. Op 23 juni en 8 augustus 2006 maakte de notaris € 15.000 en € 3.500 over naar de bankrekening van ‘onze’ erfgenaam. De erfgenaam vertelde braaf aan het College van Burgemeester en Wethouders (hierna: het College) van zijn woonplaats dat hij een erfenis had ontvangen. Om die reden eindigde vanaf 1 juli 2006 zijn bijstandsuitkering.
Het schoot de erfgenaam echter in het verkeerde geelgat toen het College besloot dat hij de bijstandsuitkering die hij in de periode van 10 februari 2005 tot 1 juli 2006 had ontvangen, terug moest betalen. Het College stelde het terug te betalen bedrag uiteindelijk vast op € 8.600,89.
Ook in hoger beroep (bij de Centrale raad van Beroep) kreeg de erfgenaam te horen dat hij dat bedrag gewoon terug moest betalen.
Dit was heel vervelend voor onze erfgenaam. Hij moest dus bijna de helft van de erfenis weer inleveren. Een schrale troost was dat hij ook niet veroordeeld werd de proceskosten van het College te betalen. De rechter kan namelijk de verliezende partij in een juridische procedure daartoe veroordelen.
Soms word ik door cliënten (vaak: de ouders) benaderd met de mededeling dat zij iemand (vaak: hun zoon of dochter) die in de bijstand zit tot erfgenaam willen benoemen, maar dat zij niet willen dat hun vermogen door de bijstand wordt afgepakt. De gedachte die veelal bij hen leeft, is dat de bijstand uiteindelijk altijd de erfenis kan opeisen. Als oplossing worden dan ingewikkelde en soms ook illegale constructies bedacht. De vreugde is vaak groot als ik hen meld dat zij niet moeilijk hoeven te doen: binnen de grenzen van de Nederlandse wet zijn er mogelijkheden de bijstand op ruime afstand te houden. Maar zij moeten dan uiteraard wel wat regelen. In veel gevallen kan worden volstaan met een goed doordacht en doortimmerd testament.
Aniel Autar is notaris en specialist op het gebied van estate planning. Hij is werkzaam bij Kooijman Lambert Notarissen in Rotterdam
