In een testament legt u vast wat er moet gebeuren als u er niet meer bent. Maar hoe houdt u de regie over uw leven als u er nog wel bent, maar niet meer kunt beslissen?
Notarissen hebben het er steeds drukker mee: levenstestamenten. Eind 2014 gingen meer dan vierduizend mensen per maand naar de notaris om hun wensen in zo’n bijzonder document vast te laten leggen. Want een levenstestament is anders dan een gewoon testament. In een gewoon testament staan de ‘laatste wensen’: wat iemand wil na het overlijden.
Het levenstestament probeert de zaken te regelen wanneer iemand in leven is, maar niet meer in staat is om zelf beslissingen te nemen. Bijvoorbeeld door ziekte of een ongeval. Als u wilsonbekwaam bent, kunnen anderen bij de rechter een mentor (voor persoonlijke niet-financiële zaken), een bewindvoerder (voor financiële zaken) of een curator (voor beide) aanvragen bij de rechter. Zo kunnen zij namens u handelen. Met een levenstestament bepaalt u zelf wie dat zijn.
Medisch handelen
Het idee niet meer zelf te kunnen beslissen over belangrijke zaken baart veel mensen zorgen, zo blijkt uit Plus-onderzoek (i.s.m. MWM2) onder 1222 50-plussers. Welke zaken? Bovenaan staan de beslissingen over medische handelingen en het levenseinde: respectievelijk 84 en 78 procent van de ondervraagden wil dat bijtijds geregeld hebben. Daarna volgt het kenbaar maken van de wensen met betrekking tot de uitvaart (51 procent), op afstand gevolgd door de verkoop van de woning (22 procent) en het beheer van het vermogen (18 procent).
Misbruik voorkomen
De Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB) wijst op het belang van het tijdig regelen van deze zaken, onder meer om financiële uitbuiting te voorkomen. Een extreem voorbeeld daarvan is de erfenis van de dementerende miljonair Arend Broekhuis. Hij liet 26 miljoen euro na aan het Leger des Heils en de Zonnebloem door zijn testament een jaar voor zijn overlijden te wijzigen en andere nabestaanden, inclusief zijn vrouw, te onterven. Zijn familie stelt nu dat hij te ziek was om dergelijke beslissingen te nemen. En vecht nu bij de rechter voor de erfenis. Op tijd afspraken maken over een volmacht of een levenstestament opstellen kan helpen om misbruik te voorkomen. Deze gevolmachtigde moet dan in elk geval tekenen bij dergelijke beslissingen.
Het is belangrijk om daar niet mee te wachten tot het écht nodig is, maar dat juist vooraf te regelen. Alleen zo houdt u de regie. En mocht er in de tussentijd iets veranderen, dan is dat geen probleem. U kunt een volmacht of een levenstestament later aanpassen of ongedaan maken. Bijna een kwart van de ondervraagden (23%) in ons onderzoek heeft een levenstestament. Dat is meestal niet om misbruik tegen te gaan. Veel eerder om, zoals iemand het zegt, “gerust te zijn over de goede bezorging van mijn spullen in de ruimste zin van het woord”. Of: “Als ik het niet meer kan, moet een ander het doen. En die moet wel mijn wensen kennen.” Anderen geven aan de kinderen niet op te willen zadelen met ‘gedoe’ of ‘onduidelijkheid’.
Gewoon testament
- Werkt ná uw overlijden.
- Regelt de erfenis.
- Benoemt een executeur.
- Vastgelegd in Centraal Testamentenregister (CTR).
Levenstestament
- Werkt gedurende uw leven.
- Regelt de regie bij wilsonbekwaamheid.
- Benoemt één of meerdere -vertrouwenspersonen (of een -levensexecuteur).
- Vastgelegd in Centraal Levenstestamentenregister (CLTR).
Vraag Plus-onderzoek: Heeft iemand die u kent weleens tegen uw wil geprofiteerd van uw bezit? Of u iets afgepakt? Zoals het overmaken van geld of het stelen van spullen. Dit wordt financiële uitbuiting genoemd.
Wel/geen notaris
Het levenstestament is niet meer dan een reeks afspraken die u op papier vastlegt in een ‘akte’. Volgens het Burgerlijk Wetboek ‘een ondertekend geschrift, bedoeld om als bewijs te dienen’. Stelt u zelf zo’n akte op, dan is dat een ‘onderhandse’ akte. Gaat u ervoor naar de notaris, dan is het een ‘authentieke’ of ‘notariële’ akte. U bent niet verplicht om voor een levenstestament naar de notaris te gaan, al heeft dat voordelen. Zo kan de notaris u voorzien van advies op maat en neemt hij u werk uit handen.
Bovendien kan de notaris ervoor zorgen dat het levenstestament in het Centraal Levenstestamentenregister wordt opgenomen. Daar kan een (kandidaat-)notaris navragen of er een levenstestament is opgesteld. In het register is alleen te zien of er een levenstestament is en bij welke notaris deze is opgesteld. De inhoud van het levenstestament staat niet in register. Een standaard-levenstestament kost rond de €300, maar de kosten verschillen per notaris en zijn afhankelijk van uw persoonlijke wensen.
- Plus Magazine
