Laat kleinkinderen erven en bespaar erfbelasting

Testament
Als u wilt dat uw kleinkinderen iets uit uw nalatenschap krijgen, terwijl uw kinderen nog leven, zult u een testament moeten maken. De wet bepaalt namelijk dat (uw echtgenoot en) kinderen als eerst erven. Is het de bedoeling dat uw kleinkinderen een geldbedrag erven, dan moet het testament via een notaris worden opgesteld. Als het gaat om sieraden en andere spullen, dan kunt u een zelf geschreven testament maken (een ‘codicil’).

Veel grootouders willen een geldbedrag aan hun kleinkinderen nalaten. Dat bedrag kan straks gebruikt worden voor een studie of als hun kleinkind op zichzelf gaat wonen. In uw testament dient dan een legaat ten behoeve van uw kleinkinderen opgenomen te worden.

Opeisbaarheidsmomenten

-Direct opeisbaar
In uw testament kunt u bepalen dat uw kleinkinderen recht hebben op een bepaald geldbedrag. Degene die uw nalatenschap afwikkelt, moet dan binnen zes maanden na uw overlijden het geldbedrag aan uw kleinkinderen uitkeren. Desgewenst kunt u ook in uw testament bepalen dat over dit bedrag in de periode tussen uw overlijden en het uitkeren een rente wordt vergoed.

-Opeisbaar bij overlijden van uw partner
Als u een echtgenoot of partner heeft, kunt u er natuurlijk ook voor kiezen in uw testament te bepalen dat dit bedrag pas na het overlijden van uw echtgenoot/partner wordt uitgekeerd aan uw kleinkinderen. Hiermee voorkomt u dat de langstlevende straks niet voldoende (contant) geld heeft of bezittingen moet verkopen om de kleinkinderen te kunnen uitbetalen.

-Opeisbaar bij overlijden van uw kind (èn diens partner)
U kunt een stapje verder gaan door te bepalen dat het geldbedrag pas wordt uitgekeerd na overlijden van uw kind (de ouder van uw kleinkind). Hiermee regelt u dat uw kind met uw nalatenschap kan doen en laten wat hij wilt en een schuld aan uw kleinkind krijgt. Die schuld hoeft hij pas in te lossen als hij (uw kind) overlijdt. Draagt u uw schoonkind ook een warm hart toe, dan kunt u nóg een stap verder gaan door te bepalen dat uw kleinkind pas hoeft te worden uitbetaald als uw kind én zijn partner zijn overleden.

Belastingbesparing
Stel dat uw kind van u erft en een jaar later overlijdt. De erfgenaam van hem (uw kind) is zijn enige kind (uw kleinkind). En stel dat uw kind zijn erfenis van u intact heeft gelaten. Er wordt dan over dat geldbedrag twee keer belasting geheven. Als u uw kleinkind direct had laten meedelen in uw nalatenschap, had u een generatie kunnen overslaan en deze dubbele heffing voorkomen.

Rekenvoorbeelden besparing

Voorbeeld 1
Stel u bent alleenstaand en heeft een eigen woning met een waarde van €400.000,00. En stel dat u een zoon en drie kleinkinderen heeft. U heeft een testament laten opmaken met legaten voor uw kleinkinderen ter grootte van het voor erfbelasting vrijgestelde bedrag. Bij een overlijden in 2017 ontvangen uw drie kleinkinderen ieder €20.209. Samen krijgen zij dus €60.627 belastingvrij. Als u dit niet had bepaald, zou uw zoon over dit bedrag 20% erfbelasting verschuldigd zijn. De belastingbesparing is €12.125.

Voorbeeld 2
Stel u bent gehuwd en heeft gezamenlijk een woning met een waarde van €700.000,00. En stel dat u een zoon en drie kleinkinderen heeft. Uw echtgenoot en u hebben in uw testament uw kleinkinderen het belastingvrije bedrag gelegateerd. In uw testament is bepaald dat het bedrag pas wordt uitgekeerd als u en uw echtgenote zijn overleden.

Bij een overlijden in 2017 krijgt ieder van uw drie kleinkinderen een vordering op hun grootouder van €20.209. Na het overlijden van uw echtgenoot later in 2017 worden de vorderingen opeisbaar. Elk kleinkind heeft daarnaast ook nog recht op €20.209 uit de nalatenschap van uw echtgenoot. Deze ‘constructie’ levert een besparing op van zo'n €24.000. De besparing had nóg hoger kunnen uitvallen als:

• U in uw testament had bepaald dat de kleinkinderen jaarlijks recht op rente hadden, zolang de langstlevende grootouder de ‘schuld’ aan de kleinkinderen niet heeft ingelost. Desgewenst kunt u bepalen dat de rente niet écht betaald hoeft te worden (de rente mag ‘worden bijgeschreven’);
• Als u in uw testament bepaalt dat het geldbedrag pas wordt uitgekeerd na overlijden van uw zoon.

Let er op dat er in het testament speciale clausules opgenomen moeten worden om te voorkomen dat het later toch nog verkeerd gaat.

Kortom, er zijn verschillende manieren waarop u gebruik kunt maken van deze vrijstelling. Een in erfrecht en erfbelasting gespecialiseerde notaris, kan u voorlichten over welke manier(en) het beste bij u past en wat de overige fiscale gevolgen zijn.

Over de auteurs
Aniel Autar en Nienke Hekkema zijn als notaris resp. kandidaat-notaris verbonden aan Kooijman Lambert Notarissen te Rotterdam. Aniel Autar is tevens voorzitter van EPN, de vereniging van in erfrecht en erfbelasting gespecialiseerde notarissen, en doceert aan een aantal opleidingsinstituten. Volg hem op twitter via @anielautar.