Is het dementie of vergeetachtigheid?

Wat is dementie?

Dementie is een verzamelnaam voor meer dan 50 hersenziektes die invloed hebben op het geheugen, het denkvermogen, het gedrag en de emoties. Naast het geheugen, is ook bijvoorbeeld het taalgebruik (afasie), motorische planning (apraxie) en de herkenning van mensen en voorwerpen (agnosie) aangetast. Iemand met dementie heeft last van deze symptomen tijdens normale dagelijkse bezigheden.

Soorten dementie

De achteruitgang kan het gevolg zijn van vele aandoeningen. De meest bekende vormen van dementie zijn:

• de ziekte van Alzheimer
• vasculaire dementie
• Lewy-body-dementie (LBD)
• frontotemporale dementie (FTD)

Symptomen van dementie

De symptomen van dementie kunnen per persoon verschillen, maar er zijn enkele veelvoorkomende tekenen waar u op kunt letten bij uzelf of uw naaste:

• geheugenverlies: moeite hebben met het onthouden van data of met het onthouden van recente gebeurtenissen;
• verminderde denkvaardigheden: moeite hebben met het oplossen van problemen of het volgen van een gesprek;
• desoriëntatie: het niet meer weten waar u bent of wat de dag of het seizoen is;
• verlies van taalvaardigheid: moeite hebben met het vinden van de juiste woorden of het vormen van zinnen;
• veranderingen in persoonlijkheid: veranderingen in de stemming of het gedrag, zoals verhoogde prikkelbaarheid of terugtrekking;
• verlies van interesse: activiteiten die voorheen leuk waren, kunnen minder aantrekkelijk worden.

Lees ook: Hoe herken je dementie?

Oorzaak dementie

Elke vorm van dementie heeft een andere oorzaak in de hersenen. Hier wordt veel onderzoek naar gedaan. De ziekte van Alzheimer is de bekendste en meest voorkomende soort dementie. Bij alzheimer heeft het te maken met de samenklontering van het eiwit amyloïde tussen de hersencellen. Die ophopingen van eiwit worden 'plagues' genoemd. Wetenschappers vermoeden dat amyloïde de belangrijkste oorzaak is van alzheimer. Daarnaast ontstaan er kluwen van eiwitten in de hersencellen zelf ('tangles'). En de hersenen van mensen met alzheimer worden ook steeds kleiner. Dit is een geleidelijk proces en gebeurt niet allemaal tegelijk.

Vasculaire dementie kent bijvoorbeeld een hele andere oorzaak. Deze vorm ontstaat door schade in de bloedvaten van de hersenen en de gebieden om deze bloedvaten heen. Dit komt vaak door een beroerte, meerdere TIA's, een infarct of bloeding. Daarnaast spelen (mogelijk) genetische aanleg een rol en verder leefstijl (roken, overgewicht, ongezond eten, te weinig bewegen), diabetes en hart- en vaatziekten. Zo kent elke vorm van dementie andere oorzaken. 

Diagnose

Om zeker te zijn van een dementie is het verstandig (via een verwijzing van de huisarts) een arts of een geheugenpoli te bezoeken. Zij kunnen met zekerheid vaststellen of het om een dementie gaat en van welk type. Ook kunnen zij andere oorzaken van de problemen uitsluiten. Veel van de symptomen kunnen namelijk ook wijzen op een delirium, normaal geheugenverlies, een depressie of angststoornis. 

Wat is vergeetachtigheid? 

Vergeetachtigheid is iets dat we allemaal weleens ervaren. U kent het vast wel: de sleutels kwijt zijn, vergeten wat u in de supermarkt moest kopen of niet meer weten waar u uw bril heeft neergelegd. Deze vergeetachtigheid is meestal tijdelijk en heeft geen grote impact op uw dagelijks leven. Het kan veroorzaakt worden door stress, vermoeidheid of een drukke agenda. 

Verschillen tussen dementie en vergeetachtigheid

Het is belangrijk om de verschillen tussen dementie en normale vergeetachtigheid te begrijpen, vooral als u zich zorgen maakt over uzelf of een naaste. Op basis hiervan kunt u onderscheid maken in de mate van geheugenproblemen:

1. Ernst van symptomen: vergeetachtigheid leidt meestal niet tot grote problemen in het dagelijks leven, terwijl dementie dat wel doet. 
2. Oorzaak: vergeetachtigheid komt vaak door stress of vermoeidheid, terwijl dementie een medische aandoening is die behandeling en zorg nodig heeft. 
3. Progressie: vergeetachtigheid is vaak tijdelijk en kan verbeteren met (nacht)rust. Dementie daarentegen is een progressieve ziekte, wat betekent dat de symptomen in de loop van de tijd verergeren.
4. Geheugen: bij vergeetachtigheid zijn de meeste herinneringen en vaardigheden nog intact, terwijl bij dementie er vaak een verlies van lange- en kortetermijngeheugen optreedt.

Wanneer moet u zich zorgen maken? 

Als u of iemand in uw omgeving symptomen ervaart die wijzen op dementie, is het belangrijk om contact op te nemen met uw huisarts. Bent u er op tijd bij met een diagnose en behandeling, dan kan dat helpen om de kwaliteit van leven te verbeteren en verdere achteruitgang te vertragen. Artsen kunnen verschillende tests uitvoeren om te bepalen of er sprake is van dementie of andere cognitieve problemen.

Omgaan met geheugenproblemen: 3 tips

Geheugenproblemen hebben veel invloed op het dagelijks functioneren. Drie tips die kunnen helpen:

• Breng structuur aan: een dagelijkse routine kan helpen om dingen beter te onthouden. Probeer taken te plannen en schrijf dingen op.
• Blijf actief: zowel lichamelijke als mentale activiteit is belangrijk. Oefeningen, puzzels en sociale interacties kunnen helpen om de geest scherp te houden.
• Zoek hulp: het is belangrijk om steun te zoeken van vrienden, familie of professionals. Praat over uw zorgen en zoek naar oplossingen.