Is het dementie?

Wanneer spreken we van een dementie?

Het woord dementie geeft aan dat er een achteruitgang is in het functioneren van de hersenen. Niet alleen het geheugen is aangetast, maar ook bijvoorbeeld het taalgebruik (afasie), motorische planning (apraxie) en de herkenning van mensen en voorwerpen (agnosie). Iemand met dementie heeft last van deze symptomen tijdens normale dagelijkse bezigheden.

Verschillende soorten dementie

De achteruitgang kan het gevolg zijn van vele aandoeningen. De ziekte van Alzheimer is het meest bekend. Maar ook Parkinson, Creutzfeld-Jakob, Huntington en zelfs AIDS kunnen dementie veroorzaken. Allen hebben tot gevolg dat de patiënt minder goed kan functioneren, maar op welke manier precies, ligt aan de locatie en aard van de dementie.

Verloop

Een beginnende dementie, met name Alzheimer, is zo sluipend dat het vaak onopgemerkt blijft. Mensen met dementie houden hun problemen vaak verborgen en hun partners vangen vaak veel problemen op. Ze helpen met spullen die kwijt zijn en nemen taken over. Hierdoor worden problemen soms pas zichtbaar in onverwachte situaties. Bijvoorbeeld als de partner overlijdt of de patiënt een heup breekt. Aan zo'n nieuwe situatie kan iemand met dementie zich slecht aanpassen. De achteruitgang wordt dan ineens schrijnend duidelijk.

Er kunnen vreemde situaties ontstaan. De bril die al dagen kwijt is, wordt teruggevonden in de diepvries. De koelkast puilt uit met een voorraad melk die elke dag wordt aangevuld. De patiënt vraagt naar mensen die al jaren dood zijn, of weet ineens niet meer hoe hij moet koffiezetten. De eens zo beschaafde man tapt de ene schunnige mop na de ander, in een situatie waarin dat helemaal niet past. Veel mensen raken ook gedesoriënteerd. Dat wil zeggen dat ze niet meer weten waar ze zijn en in welke tijd ze leven. Ze zien hun kind bijvoorbeeld aan voor hun moeder.

Doordat mensen met dementie zelf ook merken dat er iets mis is, kunnen ze achterdochtig worden. Ze denken dat anderen dingen verplaatsen of dat ze voor de gek worden gehouden. Of erger nog; dat andere mensen van hen denken dat ze gek worden. Langzamerhand zullen er zo veel functies uitvallen, dat de patiënten steeds meer hulpbehoevend raken. Ze lopen het risico om contact te verliezen. De wereld om hen heen is niet meer herkenbaar. Ze zitten meer in hun hoofd, met hun eigen herinneringen. Opvallend bij Alzheimer is dat de patiënt vooral moeite heeft met complexe taken. Sociaal gezien blijven mensen met Alzheimer erg vaardig.

Oorzaak

Voor de meeste soorten dementie spelen de genen een grote rol. Deze bepalen hoe de hersenen zich ontwikkelen. Bij Alzheimer uit zich dit in een afwijking in de eiwitproductie. In de hersenen ontstaan eiwitophopingen, zogenaamde tangles en plaques, die de overdracht van informatie bemoeilijken. Andere mogelijke oorzaken, gebrek aan vitamines of blootstelling aan zware metalen, zijn nog steeds niet bewezen.

Diagnose

Om zeker te zijn van een dementie is het verstandig een arts of een geheugenpoli te bezoeken. Zij kunnen met zekerheid vaststellen of het om een dementie gaat en van welk type. Ook kunnen zij andere oorzaken van de problemen uitsluiten. Veel van de symptomen kunnen namelijk ook wijzen op een delirium, normaal geheugenverlies, een depressie of angststoornis. Lees hier wel symptomen een teken kunnen zijn. 

Behandelwijzen

Er bestaat geen geneesmiddel voor dementie. Het is een neurodegeneratieve aandoening. Dit wil zeggen dat het verloop zich niet kan verbeteren, u kunt het hooguit vertragen. Door gezond te leven, zowel geestelijk als lichamelijk, kan het lichaam de gebreken die dementie met zich meebrengt, beter opvangen. Hierdoor zijn bijvoorbeeld de hersenen getraind in het zoeken van informatie en zorgt het hart voor een goede doorbloeding van al die zenuwcellen in het brein.

Ook kan de kwaliteit van leven zo lang mogelijk worden behouden. Geheugensteuntjes of hulpmiddelen in huis kunnen bijdragen aan de zelfredzaamheid. Omstanders kunnen leren hoe ze het beste de dementerende kunnen helpen en benaderen. Begrijpen wat dementie inhoudt, is een belangrijke eerste stap.

Meer informatie over de verschillen tussen dementie en geheugenproblemen vindt u op de site van Alzheimer Nederland.