Werkt kokosolie tegen Alzheimer?

Als de diagnose Alzheimer is gesteld, wil je alles doen om die ziekte een halt toe te roepen of te vertragen. Geen wonder dat mensen op zoek gaan naar alternatieve therapieën of supplementen. Het gebruik van kokosolie is daarvan een voorbeeld.

Voeding voor de hersenen

Waarom denken mensen dat kokosolie kan werken bij Alzheimer? Omdat het mogelijk een energiebron kan zijn voor de hersenen. Normaal gesproken is suiker (glucose) de belangrijkste bron van energie voor de hersenen. Maar er zijn aanwijzingen dat glucose minder goed kan worden benut bij mensen met de ziekte van Alzheimer. Soms wordt Alzheimer daarom wel “diabetes type 3” genoemd. Een alternatieve bron van energie voor de hersenen zijn dan ketonlichamen of ketonen. Deze stoffen worden in het lichaam aangemaakt bij vasten, of bij een streng koolhydraatbeperkt dieet. Maar: ketonen kunnen mogelijk ook worden aangemaakt uit de vetten in kokosolie, en dan met name uit het vetzuur caprinezuur. Dit vetzuur kan door ons lichaam worden omgezet in ketonlichamen en zo misschien een bron van energie vormen voor de hersenen.

Kokosolie?

Kan kokosolie, of een supplement met alleen caprinezuur, dus de hersenfunctie van iemand met Alzheimer verbeteren? Het klinkt mooi, maar het is nog niet bewezen. Er zijn nog maar weinig onderzoeken naar gedaan. Als er al studies zijn gedaan, dan waren ze kort van duur en maar bij weinig patiënten. Meestal werd dan een supplement met caprinezuur gebruikt. Kokosolie bevat ongeveer 1 gram caprinezuur per eetlepel van 15 gram, en in een studie werd 20 gram caprinezuur gebruikt. Als je die hoeveelheid in de vorm van kokosolie wil binnenkrijgen, moet je 20 eetlepels kokosolie per dag gebruiken, iets dat al ruim 2000 kilocalorieën per dag levert en praktisch dus niet haalbaar is. De resultaten van de studies zijn totaal niet overtuigend. Soms is er helemaal geen resultaat gevonden, soms is er een klein positief resultaat, maar dat werd dan niet in vervolgonderzoek bevestigd. Zoals Alzheimer Nederland stelt: 'Op basis van het bestaande onderzoek is het onwaarschijnlijk dat voedingssupplementen met caprinezuur een (groot) positief effect hebben op de ziekte van Alzheimer. Dat kokosolie effect heeft, is nog minder waarschijnlijk.'

Ketogeen dieet?

Geen bewijs voor kokosolie dus. Neemt niet weg dat het mogelijke werkingsmechanisme wel interessant is. Als de hersenen van iemand met Alzheimer minder goed “draaien” op glucose, zou een ketogeen dieet (met heel weinig koolhydraten) dan kunnen werken? Of kan vasten mogelijk heilzaam zijn? Ook hier wordt onderzoek naar gedaan. Maar ook hiervoor zijn nog lang geen sluitende bewijzen. Daarbij komt nog dat een ketogeen dieet niet eenvoudig is. Er is hulp van een diëtist nodig om het voedingskundig correct uit te voeren en tekorten te voorkomen. Het dieet heeft bovendien als bijwerking dat het de eetlust vermindert. Voor ouderen met Alzheimer kan dit zorgen voor gewichtsverlies en misschien ook ondervoeding. Datzelfde geldt voor perioden van vasten. Kortom: ook dit is nog niet afdoende bewezen, het is lastig uit te voeren en het levert mogelijk nieuwe gezondheidsrisico’s op.

Dit is wél bewezen

Gelukkig zijn er maatregelen die wel afdoende zijn bewezen. Zo is het bewezen dat een gezonde leefstijl de ziekte van Alzheimer kan helpen voorkomen, maar ook het verloop van de ziekte kan afremmen. Gezond eten is belangrijk, net zoals afvallen bij overgewicht. Ook lichaamsbeweging, bewust ontspannen en voldoende slaap zijn factoren die meetellen. Verder zijn mensen met diabetes type 2 en Alzheimer erbij gebaat om hun diabetes goed in te stellen en te behandelen. Dat geldt ook voor hoge bloeddruk. Alle leefstijlmaatregelen die het hart en de bloedvaten ondersteunen, helpen mee om de gezondheid van het brein te verbeteren.

Meer weten over dementie? Luister naar onze podcast Gezond Gesprek over dementie met Marcel Olde Rikkert, hoogleraar Geriatrie en hoofd van het Radboud UMC Alzheimer Centrum in Nijmegen.