Vrouwen ouder dan 75 hebben, net als jongere vrouwen, recht op deelname aan het bevolkingsonderzoek op borstkanker (BOB). Dat stellen het Proefprocessenfonds Clara Wichmann en drie dames van boven de 75 die hierover een rechtszaak tegen de Staat aanspanden.
Ze verloren maar zijn tegen de uitspraak in hoger beroep gegaan. Gesteund door de BorstkankerVereniging Nederland.
Alleen vrouwen van 50 tot 74 jaar worden voor de landelijke screening uitgenodigd. Bij het BOB wordt een röntgenfoto (mammografie) van de borsten gemaakt en gekeken naar aanwezigheid van een tumor. De opkomst is hoog: 80 procent doet mee. Bij vier à vijf op de duizend vrouwen wordt zo borstkanker ontdekt.
Vrouwen ouder dan 75 die toch graag een mammografie van hun borsten laten maken, kunnen daar zelf om vragen bij hun huisarts. Die zal daar in de regel aan meewerken en doorverwijzen naar het ziekenhuis.
Minder agressief
Vrouwen boven de 75 mogen niet meedoen aan het bevolkingsonderzoek om tal van redenen. Het zou voor hen te belastend zijn en daardoor de opkomst te laag. Ook zou het er toe kunnen leiden dat een vrouw met een ontdekte, vroege borstkanker onnodig patiënt wordt in de laatste jaren van haar leven terwijl zij misschien geen klachten heeft.
Verder zouden vrouwen van 75-plus eerder aan een andere ziekte dan borstkanker overlijden en dus levert screenen voor de grote groep als geheel weinig op. Tot slot zouden tumoren bij oudere vrouwen langzamer groeien en minder agressief zijn dan bij jongere vrouwen. Het zou daarom minder belangrijk zijn om zo'n tumor vroeg op te sporen. Zo is het standpunt van de Nederlandse overheid. En de rechter nam het over.
Geen wetenschappelijke onderbouwing
Kankerdeskundige prof. dr. Dirk van Bekkum nam het initiatief tot het Clara Wichmann proefproces. Hij blijft ijveren voor afschaffen van de leeftijdsgrens. Van Bekkum vindt dat er sprake is van leeftijdsdiscriminatie en stelt dat géén van de argumenten om oudere vrouwen uit te sluiten, wetenschappelijk is onderbouwd. In de VS worden vrouwen tot op hoge leeftijd op borstkanker gecontroleerd en daar is, volgens Van Bekkum, 'ondubbelzinnig aangetoond' dat door screenen minder oudere vrouwen aan borstkanker sterven dan wanneer dat niet gebeurt.
Ook prof. dr. Jan Willem Leer, radiotherapeut in het UMC St Radboud in Nijmegen, is tegen de leeftijdsdiscriminatie. Net als veel van zijn collega artsen noemt hij het argument van de 'langzame tumorgroei' op oudere leeftijd een 'riskante fabel'. "Het biologisch gedrag van een tumor is bij iedereen anders. De tumorsoort, en niet de leeftijd bepaalt of een tumor snel groeit of niet."
Dat de opkomst bij 75-plussers wel eens erg laag zou kunnen zijn, is volgens Leer evenmin een sterk argument. "Daar is een oplossing voor. Als een vrouw van 74 bij de laatste screening komt, vraag je of ze nog een keer wil komen. En stuur vrouwen geen oproep voor een bepaalde dag en tijd, maar geef ze de kans om zelf een afspraak te maken. Dan komen ze echt wel opdagen."
Informatie en steun
De BorstkankerVereniging Nederland (BVN) geeft informatie over borstkanker. Steun vinden veel vrouwen, zoals mevrouw Hameleers, in de lotgenotengroepen en andere lokale en regionale initiatieven van de BVN. Voor meer informatie, zie www.borstkanker.nl
