Het portret: Koning Willem-Alexander

“Willem IV staat naast koe Bertha in de wei.” Dat zei Willem-Alexander op tv vlak voor zijn inhuldiging. Woorden die een nieuw tijdsgewricht in de monarchie inluidden. Nog nooit had een Nederlandse monarch zoiets joviaals gezegd in een officieel interview. De nieuwe koning wilde met deze verklaring duidelijk maken waarom hij zijn eigen voornaam wilde houden en niet ‘Willem de vierde’ genoemd wilde worden.

Maar er werd meteen nog iets anders duidelijk: na de afstandelijke Beatrix kreeg Nederland een spontaan, gewoon staatshoofd. Het was 1-0 voor Willem-Alexander. Binnen de kortste keren was hij even populair als zijn moeder na 33 jaar regeren. Willem-Alexander lijkt een belangrijke les van zijn 18de-eeuwse voorvader stadhouder Willem V naar de 21ste eeuw te hebben vertaald. Die luidde dat de Oranjes zich in het openbaar uiterst nederig en bescheiden moesten opstellen jegens hun van oorsprong republikeinse onderdanen. Vrij vertaald zei Willem V: “Je kunt alles met de Hollanders doen, als je maar gewóón doet.”

De Oranjefan:

‘Het leukste aan hem vind ik dat hij zo gewoon is.’

‘Gewoon’ is een woordje dat koning Willem-Alexander opvallend graag in de mond neemt. “Het is gewoon het genieten van het samen zijn”, zei hij ooit tegen een journalist over zijn huwelijk: “De functie die we samen mogen vervullen maakt ons gewoon tot een gelukkig paar.” En ja, de koning is op zijn best als hij als vrijwilliger zwoegt in kinderboerderij Het Akkertje in Rijswijk. Of als hij de intocht van Sinterklaas
bijwoont met een dochter op zijn schouders. Volkszanger René Froger is een persoonlijke vriend. Op Koninginnedag in Thorn riep hij “Ik hou van jou, schat” tegen Cora van Mora en met Sint-Maarten gaat Alex, zoals zijn vrienden hem noemen, langs de huizen met zijn jongste dochter Ariane om liedjes te zingen.

Maar op zo’n moment blijkt natuurlijk ook onvermijdelijk dat hij hele maal niet gewoon is, al doet hij nog zo zijn best. Want wie het koninklijk gezin al zingend op zijn stoep aantreft, praat daar de rest van zijn leven over na. Gewone Nederlanders is het niet gegeven om gastheer te zijn van alle internationale regeringsleiders, zoals Willem-Alexander tijdens de nucleaire top in 2014. Op de officiële foto van dit evenement op Huis ten Bosch komen Barack Obama en Angela Merkel naast hem haast in de verdrukking. Wie van een andere planeet komt, zal op grond van dit beeld concluderen dat Willem-Alexander en zijn vrouw de belangrijkste mensen ter wereld zijn. Terwijl uitgerekend zij de enigen op de foto zijn die niets voor hun positie hebben hoeven doen.

Willem-Alexander over zijn huwelijk:

‘De functie die we samen mogen vervullen, maakt ons gewoon tot een gelukkig paar.’

Gewone Nederlanders verkeren ook niet op voet van gelijkheid met internationale royals, zoals Willem-Alexander. Een van zijn beste vrienden is zijn leeftijdgenoot Frederik van Denemarken, met wie hij min of meer is opgegroeid. Frederik: “We deden de dingen die jongens doen. Sinds onze jeugd hebben we deels dezelfde belangstelling, zoals sport. Tegenwoordig bespreken we onderwerpen die verband houden met onze titels, maar ook doodgewone (!) dingen, onze families, onze kinderen.” Hoewel zijn gewoonheid een illusie is, slaagt hij er desalniettemin in om over te komen als een man die heel dicht bij het volk staat. Dat is een vast compliment van onderdanen die hem persoonlijk hebben ontmoet. “Het leukste aan hem vind ik dat hij zo gewoon is”, zegt Oranjefan Rita Van der Meer (54) uit Eindhoven. “Hij zegt gewoon hallo, legt een arm om de mensen heen.” Helaas heeft Willem-Alexander een achilleshiel die al een paar keer een lelijke kras heeft veroorzaakt op zijn zorgvuldig geconstrueerde imago: hij kampt met een hang naar luxe. Net als zijn opa Bernhard is hij een snelheidsduivel met een voorkeur voor peperdure auto’s en boten. En dat valt niet goed bij de zuinige Nederlanders.

Willem-Alexander over Máxima:

‘Ik wist pas dat wij voor elkaar bestemd waren toen zij me wees op mijn tekortkomingen.’

Bernhard kon het zich veroorloven omdat de pers zich uiterst gedienstig opstelde, terwijl de sociale media nog niet bestonden. Nu ligt het koninklijk leven onder een vergrootglas. Over de vakantiebestedingen van Willem-Alexander is al meer te doen geweest dan over die van de vier vorige staatshoofden bij elkaar. Nadat hij werd gedwongen zijn dure villa in Mozambique op te geven, kwam hij in de problemen bij de aanschaf van een Griekse villa, gelegen naast die van Vladimir Poetin en Sean Connery. De pers ontdekte dat Nederland €461.000 betaalde voor een stukje grond waarop het hek rond de villa zou komen te staan. Journalisten signaleerden het koninklijk gezin op een nieuwe Oyster-speedboat. Ze vonden uit dat de boot ruim zeven ton had gekost: een bedrag waar de écht gewone Nederlander drie huizen van kan kopen. Bernhard had het imago van een halve heilige terwijl hij een jetset leven leidde.

Willem-Alexander moet iets anders bedenken om niet in de valkuil te trappen die hem zijn ‘gewone’ imago kan kosten. Er zijn geen twee Willem-Alexanders van Oranje, er is er maar één. Hield die nou maar heel gewoon van boswandelen en kleiduiven schieten. Dan was er in de toekomst geen wolkje aan de lucht. Die wolkjes ziet hij zelf ook. In het interview waarin hij ‘Koe Bertha’ introduceerde, zei hij: “Ik zal in de toekomst fouten blijven maken. Mijn omgeving is er om me daar op te wijzen.” Daarmee bedoelt hij met name Máxima, zoals hij in een eerder interview zei: “Ik wist pas dat wij voor elkaar bestemd waren toen zij me wees op mijn tekort komingen.”