Jeroen Krabbé: 'De laatste jaren durf ik te zeggen dat ik een schilder ben die acteert'

Krabbé zoekt Matisse is de zesde in een reeks. Waarom nu pas die zoektocht naar uw favoriete schilder?

“Juist omdat hij mijn favoriet is, ben ik niet met hem begonnen. Die vorige vijf schilders durfde ik wel aan, maar bij Matisse voelde ik een soort onmacht, ik was een beetje bang voor hem. Hij is zo groot! De grondlegger van het fauvisme, de keizer van de westerse schilderkunst. Matisse staat op dezelfde hoogte als Picasso – de tovenaar van de 20ste eeuw omdat hij alles kon – maar bij Matisse is er minder fanfare.”

De laatste jaren durf ik te zeggen dat ik een schilder ben die acteert

Wat voor man was hij?

“Ogenschijnlijk een charmante, keurige burgerman, een soort professor in een witte jas die tijdens het schilderen niet gestoord wenste te worden. Hij was keurig getrouwd met Amélie, een ontzettend leuke vrouw, die voor mij een stoel in de hemel verdient. Zij heeft hem in alles ­gesteund, terwijl ze niet veel ophad met de schilderkunst en nooit met een schilder of een roodharige man had willen trouwen. Matisse was het allebei. Ze waren een geboren koppel, maar het huwelijk hield niet stand, vanwege zijn vermeende liefdesrelaties met jongere vrouwen.”

Wat heeft u nog meer ontdekt?

“Zijn vader wilde dat hij in zijn zaadhandel zou werken. Matisse kon en wilde dit niet en lag met langdurige psychosomatische klachten in het ziekenhuis. Daar gebeurde een wonder: naast hem lag een man met een schilderkistje. Bij Matisse thuis hingen geen schilderijen, hij had er nog nooit een gezien. Hij werd gestimuleerd om het ook eens te proberen en zo is alles begonnen. Later beschreef hij hoe het voelde toen hij van zijn moeder zijn eigen kistje kreeg: dit ben ik! Echte magie. Hij wist dat dit zijn bestemming was. Maar hij werd verguisd, bespot, vernederd, beschimpt door de critici, en het publiek verachtte hem. Zijn gezin heeft op de rand van uithongeren gestaan. Dan verkocht hij maar een jas, ging zitten schilderen op Montmartre en dronk met drie vrienden één glaasje wijn, ieder een slok. Maar hij was ongelooflijk koppig en heeft het daardoor gered. Hij ging onverstoorbaar door en ontwikkelde zich tot een universeel geliefd en bewonderd icoon.”

Altijd volgde ik mijn intuïtie en bijna altijd schoot ik raak

Bent u als schilder door hem beïnvloed?

“Hij heeft de schilderkunst steeds meer vereenvoudigd en daar streef ik ook naar. Vaak, als ik vastzit met een schilderij, bekijk ik zijn werk om te zien hoe hij dat heeft opgelost. Van Matisse leren we: ga altijd door, laat je niet klein krijgen en laat alle hoon van je afglijden. Het advies dat ik ook weleens krijg van mijn vrouw Herma.”

Hoe kijkt u op dit avontuur terug?

“Het was de meest vermoeiende speurtocht van alle. We waren in Frankrijk, Corsica, Tahiti, Marokko en Amerika en hadden eigenlijk te weinig tijd. Elke serie kost me twee jaar dagelijks werk. Het is enorm leuk, maar ik weet niet of ik het nog eens ga doen.”

In december wordt u 80. Dit wordt al flink ingeluid deze weken. Op 13 november verschijnt uw biografie, er komt een documentaire en – heel bijzonder – een tentoonstelling van acht nieuwe schilderijen.

“Het is eigenlijk te veel. Die schilderijen staan symbool voor ieder ­decennium van mijn leven. Het idee ontstond tijdens de serie die we maakten over Frida Kahlo. Alles heeft ze geschilderd: ongelukken, ziektes, operaties, foute liefdes… Ik ben gaan graven in mijn archieven en plakboeken, met het idee om op mijn manier vertellingen te maken over de dingen die mij in mijn leven overkomen zijn.”

Wat was het belangrijkste?

“Herma, die ik op mijn 9de ontmoette. Zij werd de grote basis van mijn leven. En de geboortes van de kinderen en kleinkinderen zijn belangrijker dan wat dan ook. Ik heb ze allemaal afgebeeld.”

Beschouwt u zichzelf nu als acteur of als schilder?

“De laatste jaren durf ik te zeggen dat ik een schilder ben die acteert. Ik werd door mijn vader opgeleid omdat hij zag dat ik goed kon tekenen. Maar dankzij mijn moeder, die filmvertaalster was, ontdekte ik een ander wit doek met mooie mensen die bewogen en spraken. Op mijn 6de wilde ik filmster worden. In Hollywood… Maar toen ik acteur werd, voelde ik dat ik iets had laten liggen en ben ik naar de Rijksacademie gegaan. En toen begon die buitenlandse filmcarrière. Zo’n moment moet  je erkennen en grijpen. Maar altijd had ik mijn schilderkistje bij me.”

U heeft beide ambities weten waar te maken.

“Ik volgde mijn intuïtie en schoot bijna altijd raak. Ik heb op het toneel ­gestaan, over de hele wereld gefilmd, jarenlang succesvol geëxposeerd in een gerenommeerde galerie in Londen, maar heb dat nooit als bijzonder ervaren.”

Uw boek opent met de zin: ‘Succes is een station waar je niet moet uitstappen’. Om het rond te maken: ook als ‘speurder’ bent u succesvol; Krabbé zoekt… wordt hooggewaardeerd. Maakt succes gelukkig?

“Ik was verbijsterd door dat enorme succes, maar beschouw het als een ­bijvangst van iets wat ik enorm leuk vind om te doen. Mijn werk heb ik nooit als dusdanig beschouwd. Ik ben gek op reizen, ik houd van schilderkunst en deze programma’s zijn een ideale combinatie. Dus eigenlijk maak ik deze zoektochten voor mezelf.”

CV 

Jeroen Krabbé (79) speelde in meer dan honderd films en bouwde een rijk oeuvre op als beeldend kunstenaar. Dit jaar wordt hij 80; dat vormde de aanleiding voor een reeks van acht zeer persoonlijke schilderijen over zijn leven, voor elk decennium één. In het Cobra Museum (Amstelveen) zijn ze vanaf 15 november te zien.

In Krabbé. Een biografisch portret (uitgever Rubinstein) beschrijft Rosa Koelemeijer de alleskunner aan de hand van deze acht schilderijen. Krabbé zoekt Matisse is vanaf 3 november om 20.00 uur te zien bij AVROTROS, NPO2.

Op Plusonline.nl bieden we iedereen de kans gratis kennis te maken met Plus Magazine. Hét maandblad bomvol informatie en inspiratie. Maar deze artikelen, dossiers en columns maken kost veel tijd en geld. Wilt u meer? Overweeg dan ook een abonnement op Plus Magazine.