Op 6 januari is het Driekoningen. Wat houdt die dag nu eigenlijk in? Wie wáren deze drie koningen en wat is hun verhaal? Wij hebben het voor u uitgezocht!
Wanneer Jezus Christus precies werd geboren, is onduidelijk. Sommigen beweren dat het rond 25 december was, maar anderen denken dat ergens in het voorjaar waarschijnlijker is. Hoe het ook zij, Jezus is volgens de overlevering geboren in een kribbe in een stal in Bethlehem, omringd door dieren. Hij kreeg bezoek van herders, die een ster volgden naar de plek van de geboorte. Ook een groep koningen (of wijzen, of magiërs, afhankelijk van de vertaling) besloot op kraamvisite te komen. Deze drie koningen brachten elk een geschenk mee.
Herdenking van een heilige tocht
Op 6 januari wordt deze reis herdacht. Tijdens dit katholieke feest staat men stil bij de tocht die de drie heren maakten om Jezus in Bethlehem te vinden. Hun namen waren Caspar, Balthasar en Melchior, en ze kwamen ''uit het Oosten''. Zij hadden blijkbaar veel kennis over astronomie en de sterren, en konden mogelijk de toekomst voorspellen.
- Balthasar, afkomstig uit Azië, gaf mirre, en was een 40-jarige jongeman
- Melchior, afkomstig uit Europa, gaf goud, en was een 60-jarige witte man met baard
- Caspar, afkomstig uit Saba (Ethiopië), gaf wierook, en was een 20-jarige zwarte man met baard
De drie koningen hebben ook in het Grieks namen gekregen: Apellius, Amerius en Damascus, en in het Hebreeuws: Galgalat, Malgalat en Sarathin.
De cadeaus voor Jezus
Wierook bestaat uit aromatische stoffen die kunnen worden aangestoken en dan een kruidige geur verspreiden. De naam komt van wijrook: rook om te wijden. Wierook werd al vaker gebruikt als reukoffer (aan de goden) en het hielp bij het verdrijven van rottingslucht (bijvoorbeeld bij het offeren van dieren). Ook wierook was een kostbaar offer, omdat het onbetaalbaar was voor de gewone mensen.
Mirre is een geurige gomhars. Na verwerking is het een dikke lichtgele olie met een kruidige en zoete geur. Er bestaan twee soorten mirre, namelijk de bittere mirre (mrr) en de zoete mirre (jahwee). Mirre wordt veel gebruikt in tandpasta en gorgelwater of als smaakstof in levensmiddelen. De toepassing in de mond komt door zijn toepassing bij tandvleesontsteking en mondzweren, maar het heeft ook vele andere toepassingen, zoals bij bronchitis, eczeem, aambeien, verkoudheid, et cetera. Mirre was in de Zuid-Arabische landen erg kostbaar, dus een mooi offer.
Goud word ook wel de ''koning der metalen'' genoemd en behoeft verder natuurlijk geen introductie!
Wat gebeurt er op 6 januari?
Driekoningen wordt in Nederland nog maar sporadisch gevierd. In Maastricht, 's-Hertogenbosch, Tilburg en Lierop leeft de traditie echter nog volop voort. In 2012 is het Brabantse Driekoningzingen aan de Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed Nederland toegevoegd.
Tijdens Driekoningen gaan kinderen vaak lang de huizen, getooid met lampionnen en een kroon. Ze zingen een liedje en hopen snoep te krijgen, net als met Sint Maarten en Halloween. De lampionnen zijn een overblijfsel van een oude heidense gewoonte, waarbij men fakkels droeg om boze geesten te verjagen. Het snoep dat wordt uitgedeeld, is ontleend aan heidense offermalen. De Germanen mochten vroeger in de twaalf nachten van de nieuwjaarsfeesten geen peulvruchten (hun hoofdvoedsel) eten en de 'heilige boon' betekende het einde van die vastenperiode.
In bijvoorbeeld Spanje is het feest veel prominenter, nationaal aanwezig. Daar krijgen de mensen er speciaal een vrije dag voor. Er wordt een grote optocht gehouden, net als de tocht van de koningen met hun gevolg, want de hoge heren reisden in die tijd uiteraard niet met zijn drietjes.
Tradities rond Driekoningen
- Bekend is het koningsbrood of de koningentaart die men bakt; er wordt een bruine boon of muntstuk in verstopt en degene die hem vindt is die dag "koning(in)". Een gebruik is dat degene die de koning is, die dag de baas in huis mag zijn. De boon in de koek is ook afgeleid van heidense gebruiken.
- Ook kende men de koningsbrief, zowel in huiselijke kring als op een groot officieel feest. Men kon in een ton papiertjes grabbelen en degene die de koningsbrief trok, werd door iedereen getrakteerd en was de baas.
- Vroeger was het een algemeen gebruik om de kerstboom te laten staan tot Driekoningen. Volgens de overlevering zou het weghalen van de boom vóór Driekoningen, ongeluk brengen.
- De zogenaamde relikwieën van de drie koningen worden in een reliekschrijn bewaard in de dom van Keulen.
- Bij kerken of in het kerkportaal werd rond Driekoningen een toneelstuk opgevoerd met Maria, Jozef, het kindje Jezus, de ezel, de os, Herodes en de Drie Wijzen. In protestantse gebieden gebeurde dit ook binnen in de kerk.
Bron: kunst-en-cultuur.infonu.nl
