Mantelzorger? U staat er niet alleen voor

Er verandert nogal wat in de zorg. Wie hulp nodig heeft, moet vanaf 1 janua­ri 2015 eerst in de eigen ­fami­­lie- en vriendenkring op zoek naar iemand die het huis kan stofzuigen, het eten kan klaarmaken of een ritje naar het ziekenhuis wil maken. Daar sta je dan als dochter, zoon, partner of vriend. Je wilt helpen, maar waar haal je de tijd vandaan? Denk dan eens aan al die diensten die het leven van mantel­zorgers makkelijker maken.

Getty Images

Extra handen aan het bed

Je hoeft niet alles alleen te doen. Voor ondersteuning bij de verpleging en verzorging kun je bijvoorbeeld een particulier bureau inschakelen. Is dat duur? Soms wel, bijvoorbeeld als je fulltime persoonlijke verpleging en verzorging wilt. Maar soms vallen de kosten mee. En er zijn alternatieven.

Van studenten geneeskunde
In Amsterdam loopt een proef met ‘Zorg on demand’. Heeft iemand onverwacht even hulp nodig, dan hoeft niet zoon, dochter of buurvrouw gebeld te worden, maar wordt er op de ‘zorgknop’ gedrukt. Binnen een half uur staat er een student geneeskunde aan de deur, om maximaal een uur te helpen met zaken als steunkousen aantrekken, het toilet bezoeken of een maaltijd bereiden. De kosten? Dat valt mee: per oproep €25.
www.mantelaar.nl

Van commerciële bureaus
Bureaus voor particuliere thuiszorg kunnen vrijwel alle zorg leveren die je maar wenst: verpleging thuis, hulp na een operatie, terminale zorg, slaap- en waakdiensten… De kosten? Tussen de €20 en €30 per uur.
www.zusterjansen.nl
www.pluszorg.nl
www.wecare-thuiszorg.nl
www.familiae.nl

Van au pairs
Iemand nodig die 24 uur per dag zorgt en verzorgt? Dan is er de zorg-au-pair voor ouderen. Veel bureaus werken met Oost-Europese krachten. De maandelijkse kosten? Tussen de €2000 voor een buitenlandse au pair en €7000 voor een ­Nederlandse.
www.zorgzondergrenzen.eu
www.stichtingdezorghulp.nl

Van buurtgenoten
In een aantal gemeenten in Nederland ontstaan nu ­zorgcoöperaties: buurt­bewoners die voor elkaar klusjes in en om het huis doen, voor vervoer naar het ziekenhuis zorgen en boodschappen doen. Initiatieven in Austerlitz, Schaijk en ­Amsterdam Zuid zijn bekende voorbeelden.

Getty Images

Verlichting voor mantelzorgers

Zorgen voor iemand die chronisch ziek is of dement, gaat je niet in de koude kleren zitten. Veel mantelzorgers raken op den duur oververmoeid. Dan is het fijn als iemand anders de taken overneemt. Respijtzorg heet dat, wettelijk geregelde mantelzorgvervanging.

Door de dagopvang
De meest bekende vorm van respijtzorg is de dagopvang. Die biedt de ­patiënt een verzetje ­buiten de deur zodat de mantelzorger even op adem kan komen. Voor dagopvang moet je bij de gemeente zijn.

Door het logeerhuis
In een respijthuis of logeerhuis kan iemand die ziek is langere tijd logeren, zodat de mantelzorger op vakantie kan of in ieder geval even vrij is van het zorgen. Het aantal respijthuizen is jammer genoeg nog heel beperkt. Het bekendste respijthuis staat in Alkmaar (www.respijt huis-alkmaar.nl).

Door het zorgcentrum
Soms kan iemand logeren in een zorgcentrum. Thuiszorgorganisatie Vivent bijvoorbeeld heeft logeerkamers voor respijtzorg bij vijf van haar zorgcentra in en rond Den Bosch. De financiering? Kijk daarvoor op www.respijtwijzer.nl

Door vrijwilligers
Verlichting kan ook betekenen: wat minder zorgtaken. Wellicht zijn er vrijwilligers die iets kunnen overnemen. Voor de dichtstbijzijnde vrijwilligerscentrale: www.mezzo.nl/adresindebuurt

Er zíjn vrijwilligers die je tijdelijk álle zorg uit handen kunnen nemen, bijvoorbeeld als je zelf moet worden opgenomen in het ziekenhuis, of als je er even tussenuit wilt. Handen-in-Huis zoekt dan een vrijwilliger die de 24-uurszorg van je kan overnemen: www.handeninhuis.nl

Door professionals
Ook professionals van bijvoorbeeld de thuiszorgorganisatie kunnen tijdelijk taken van mantelzorgers overnemen. Je hebt dan wel een zorgindicatie nodig. De huisarts of de thuiszorgorganisatie helpt bij het aanvragen daarvan.

Pffft, even vrij

Als degene voor wie je zorgt eropuit kan, heb je zelf ook even vrij. Dankzij subsidies, giften en de inzet van vrijwilligers hoeft zo’n minivakantie niet veel te kosten.

• Vier het Leven biedt theater-, bioscoop- en muziekvoorstellingen waarbij de bezoekers worden opgehaald en begeleid. www.4hetleven.nl
• Voor zo’n €30 per uur huur je een professionele begeleider in, die met degene voor wie je zorgt gaat wandelen of naar een concert gaat. www.dekompanen.nl en www.vertroeteljeouders.nl
• Er worden vakanties georganiseerd voor zelfredzame en hulpbehoevende ouderen. www.allegoedsvakanties.nl en www.hetvakantiebureau.nl
• Een dagje strand of een boottochtje? Het Nationaal Ouderenfonds biedt betaalbare uitstapjes. www.ouderenfonds.nl
• Juist met elkaar op vakantie? In een zorg­hotel nemen deskundigen de zorg over, zodat je écht vrijaf hebt. www.opkracht.nl

Getty Images

Digitale ondersteuning

Als degene voor wie je zorgt een computer of tablet heeft, kun je ook digitaal contact houden. Zo hoef je niet altijd lijfelijk aanwezig te zijn voor het beantwoorden van vragen of het controleren van ­bijvoorbeeld het medicijngebruik. En hoe handig is het als de zorgvrager even met de huisarts kan skypen!

Dankzij beeldbellen
Seniorenorganisatie Unie KBO heeft speciaal voor ouderen een tablet ontwikkeld waarmee heel eenvoudig te mailen, surfen en beeldbellen is (www.uniekbo.nl). Sommige thuiszorg­organisaties geven hun cliënten een tablet in bruikleen, zodat de verpleegkundige met één druk op de knop ­bereikbaar is en op afstand even kan meekijken.

Dankzij ’t online logboek
“Wie kookt morgen voor vader?” “Wat heeft de dokter nu ook alweer precies gezegd, vorige week?” Caren is een gratis internetprogramma dat het moge­lijk maakt een logboek en een gezamenlijke agenda bij te houden. www.carenzorgt.nl

Dankzij de alzheimer-assistent
Alzheimer Nederland heeft voor mantelzorgers van dementie­patiënten een app voor de tablet ontwikkeld. De app bevat informatie, praktische tips en verhalen van lotgenoten. Ook kun je via de app ervaringen delen. Kijk op www.alzheimerassistent.nl

Getty Images

Hulp in de keuken

Lang achter het fornuis staan of een zware pan afgieten: het kan zijn dat het opeens niet meer gaat. Als mantelzorger hoef je dan niet meteen de keukenprinses te gaan uithangen.

Via de supermarkt
De meeste supermarkten hebben een uitgebreid assortiment kant-en-klaarmaaltijden: verse salades, magnetronmaaltijden, ovenschotels en diepvriesmaaltijden. Nadeel is dat deze maaltijden nogal eens te zout zijn, maar er zijn ook maaltijden met minder dan 2,5 gram zout. Kijk op het etiket!

Via de maaltijdservice
In bijna elke gemeente is een maaltijdservice voor ouderen (meestal onder de naam Tafeltje-dek-je), die tegen een kleine vergoeding warme maal­tijden bezorgt.

Supermarkt Spar heeft sinds kort de Maaltijd­service ‘Eet smakelijk’. De maaltijden zijn volgens de richtlijnen van het Voedingscentrum samen­gesteld. Er zijn ook zoutarme maaltijden en maaltijden voor mensen met een slikstoornis. www.spar.nl/eetsmakelijk

Via het ouderenwerk
Veel ouderenwerk­organisaties hebben vrijwilligers die af en toe samen met een oudere koken. Zoek op internet op ‘ouderenwerk’ en de naam van de eigen ­gemeente.

Via de thuiskok
Bij ‘Thuis afgehaald’maken enthousiaste thuiskoks een lekkere maaltijd die voor een redelijk bedrag bij hen thuis af te halen is. www.thuisafgehaald.nl

Voor alle vragen is er op werkdagen van 9 tot 13 uur de Mantelzorglijn: T 0900-202 04 96. Veel informatie over mantelzorg is te vinden op www.plusonline.nl/mantelzorg. En in ­januari 2015 publiceert Plus Magazine een Gids voor Mantelzorgers (€9,95). In deze gids staan honderden tips die het leven van mantelzorgers kunnen verlichten.

Anke Bijlsma* (69) uit Amsterdam over haar reddende engel:

"Als ik op de zorgknop druk, is Jeroen binnen een half uur bij me. ­Jeroen is een aar­dige, behulpzame ­jongen die geneeskunde studeert. En soms komt er een andere geneeskundestudent. Door een zeldzame ziekte kan ik de ene dag ­alles, de andere dag niks. Moet er dan dringend iets worden gedaan, bijvoorbeeld de boodschappen omdat ik op dat moment niets in huis heb, dan ben ik ver­zekerd van een ­reddende engel.”

Laura Vloet* (81) uit Sint Anthonis over het gemak van haar tablet:

"Als mijn iPad geluid be­gint te maken, weet ik dat het Thuiszorg Pantein is. Ik druk op de knop en dan zie ik een dame die informeert hoe het met me gaat. Ik heb parkinson en zal in de toekomst vaker hulp nodig hebben. Dan is het fijn dat via de iPad extra contact mogelijk is. Moeilijk is zo’n apparaat niet. En ik ontdek ook steeds meer leuke dingen. Ik speel graag patience en mail veel met mijn zus in Canada.”

Hetty Lagarde (71) uit Boxmeer over de dagopvang van haar man:

"Twee jaar geleden is bij mijn man vasculaire dementie ontdekt. Dat heeft mijn leven ingrijpend ver­anderd. Al het werk in huis kwam op mij neer, plus de zorg voor mijn man. Ik raakte oververmoeid en prikkelbaar: signalen van overbelasting. Het gaat stukken beter met me sinds mijn man twee dagen per week naar de ­dagopvang gaat. In die dagen kom ik weer op kracht. Ik kan dan iets doen zonder onder­broken te worden of ik kan iets leuks ondernemen. Zonder gewetenswroeging bovendien, want ik weet dat mijn man gezellig aan het biljarten is.”

Anne de Rooij* (58) uit Waddinxveen over het gemak van de maaltijdservice:

"Mijn hoog-bejaarde schoonouders hebben de puf niet meer om zelf te koken. Ze aten vaak te weinig, terwijl het juist zo belangrijk is om goed te eten. Ik ben toen maaltijden voor ze gaan halen bij de Spar. Ongeveer eens per week breng ik een voorraadje bij ze langs, want de maaltijden zijn twee weken houdbaar. Ze kunnen uit wel 75 maaltijden kiezen en ze eten nu goed en gezond; een hele geruststelling.”

*De namen met een ster zijn op verzoek van de geïnterviewden gefingeerd.