Reizigers naar IJsland ontdekken hier een bijzondere cultuur die gevormd is door een rijke geschiedenis, isolatie en extreme natuurkrachten. We laten u kennismaken met dit bijzondere land en zijn inwoners.
Hoewel de meeste IJslanders zullen zeggen dat ze afstammen van de Vikingen, waren de eerste bewoners Ierse monniken. Zij werden verdreven door de Vikingen, die het eiland vanaf de 9de eeuw koloniseerden. In de eeuwen daarna vestigden veel verschillende nationaliteiten – waaronder veel Noren en Ieren – zich op IJsland, maar de invloed van de Vikingen is duidelijk aanwezig gebleven.
Bijvoorbeeld in de taal, die grotendeels ongewijzigd is gebleven. De oude saga’s en de Edda – het bekendste middeleeuwse werk – kunnen nog redelijk goed gelezen worden. Het IJslands heeft veel weg van het Noors, maar kent ook letters die in geen enkele andere taal voorkomen.
Maar ook in de gezichtsbeharing zijn de oude invloeden nog goed terug te zien: waar baarden pas weer een paar jaar hip zijn in Nederland, dragen veel mannen in IJsland – van jong tot oud – al generaties lang volle, Vikingachtige snorren en baarden.
Religie
Een groot deel van de IJslandse bevolking is aanhanger van de Evangelisch-Lutherse Kerk, maar ook is een deel van de bevolking een volgeling van de Ásatrú-godsdienst, een voortzetting van het Germaanse heidendom. Daarmee is IJsland een van de weinige landen waar deze godsdienst in stand is gebleven.
Tradities en vooruitstrevendheid
In IJsland gaan historie en tradities hand in hand met moderne opvattingen en vooruitstrevendheid. Het isolement van het eiland maakte dat families van oudsher op elkaar aangewezen waren en die hechte familiebanden zijn er nog steeds. Bijgeloof komt veelvuldig voor en ook houdt men vast aan de volksverhalen waarin trollen, elfjes, reuzen en geesten een rol spelen. Deze geesten zouden in oude boerderijen en huizen wonen en in veel tuinen staan elfenhuisjes.
Tegelijkertijd is het een modern land, waarin een groot deel van de vrouwelijke bevolking buitenshuis werkt, waarin het homohuwelijk algemeen geaccepteerd en gelegaliseerd is en waarin mensen ongedwongen en informeel met elkaar omgaan.
Toch zijn niet alle tradities even mooi en leuk. Waar de walvissen in de koude wateren rond IJsland jaarlijks duizenden toeristen trekken, zijn ze ook nog op een andere manier een bron van inkomsten: de walvisvaart. IJsland is daarmee een van de weinige landen ter wereld die deze traditie in stand houden.
De IJslandse keuken
De IJslanders houden er – voor ons – bijzondere tradities op na als het gaat om eten. Het traditionele IJslandse gerecht heet Þorramatur en wordt vooral gegeten in de Vikingmaand þorri, het huidige januari en februari. Het is in feite een verzamelnaam voor een aantal bijzondere gerechten. Bijvoorbeeld kæstur hákarl, gefermenteerd vlees van de Groenlandse haai, een vissoort die normaal gesproken giftig is, maar door het speciale rottings- en bereidingsproces eetbaar wordt. Andere gerechten van de Þorramatur zijn Súrsaðir hrútspungar – een taart van ramstestikels in gelei – Svið – verschroeide, gekloofde en gekookte schapenkoppen waarvan de ogen een ware delicatesse zijn – en Blóðmör of slátur – een bloedpudding.
Klinkt heerlijk, toch? Voor ieder die alleen al gruwelt bij de gedachte aan deze gerechten, zijn er gelukkig ook tal van ‘normale’ gerechten verkrijgbaar, zoals gezouten lamsvlees en gebakken of gerookte vissoorten.
Festiviteiten
Hoewel IJslanders harde werkers zijn, houden ze ook wel van een feestje op z’n tijd. De tegenwoordige feestdagen en festivals zijn een combinatie van moderne opvattingen en tradities. Zo vieren IJslanders nog steeds de oude Vikingmaanden en het begin van de winter en zomer – vroeger had IJsland maar twee seizoenen. Een kleine greep uit de vele feestdagen en festivals die een bezoekje meer dan waard zijn:
- Het jaarlijkse bierfestival.
- Het Winter Lights Festival.
- Rainbow Reykjavik.
- Sumardagurinn fyrsti, de eerste dag van de IJslandse zomer, op de eerste donderdag na 18 april.
- Sjómannadagurinn, de dag van de zeevaarders.
- Fyrsti vetrardagur, de eerste dag van de IJslandse winter.
