Beurswaakhond. Wil in 2010 boetes van 2 miljoen euro voor foute banken.
U stond bekend als 'het keffertje van de VVD'...U kijkt bedenkelijk bij die titel?
"Dat is een probleem met interviews. Eén journalist schrijft dat op en het wordt steeds weer uit de kast gehaald."
Terwijl u nu geen keffertje meer bent, maar de beurswaakhond. Bevalt het?
"Nou... Ben ik een waakhond? Ja, ik geloof het toch wel. En dat bevalt me. Begrijp me niet verkeerd: ik had mijn politieke loopbaan niet willen missen. Maar het was tijd voor iets anders en ik verlang niet meer terug naar de politiek. Ik ben een maand na het uitbreken van de crisis als voorzitter begonnen bij de Autoriteit Financiële Markten (AFM) en het is een spannende tijd om hier aan de knoppen te zitten."
Hoe gaat u het verschil maken in 2010?
"De crisis heeft vele oorzaken, maar tekortschietend toezicht is er een van. Dat geldt slechts gedeeltelijk ook voor de AFM. Wij houden namelijk geen toezicht op de financiële gezondheid van banken zelf, terwijl daar een van de belangrijkste oorzaken zit van de crisis. Wel zien we toe op de handel in financiële producten, zoals beleggingen, verzekeringen en leningen. De kwaliteit van de financiële dienstverlening schiet nu eigenlijk op alle terreinen nog tekort. Door een gebrek aan helderheid is het vertrouwen weg. De dienstverlening moet in 2010 beter, om het vertrouwen in de sector te herstellen. Maar ik verwacht dat dit nog jaren zal duren. Daarvoor moeten we eerst terug naar ouderwetse degelijkheid."
Wordt het toezicht strenger?
"Ja. Tot voor kort konden we niets doen tegen beleggingsproducten vanaf €50.000. Terwijl juist daar meer fraude plaatsvindt. Met dank aan de vorig jaar ingevoerde Europese regels, kunnen we in elk geval waarschuwen voor oneerlijke handelspraktijken in dat segment. Ik verwacht dat we dat in 2010 vaker zullen doen. Het afgelopen jaar hebben we toch al veel meer boetes uitgedeeld dan in 2008. Die stijging zet waarschijnlijk door en de boetes gaan flink omhoog. Zo hebben we laatst een boete van €30.000 gegeven aan een bank die klanten onvoldoende had geïnformeerd. Volgens de nieuwe regels zou dat een boete van €2 miljoen worden. Die kleine boetes stellen voor de grote spelers niet zoveel voor en eindigen op pagina 17 in de krant. Met een hogere boete geef je een veel duidelijker signaal."
Dat klinkt alsof u in 2010 graag uw tanden wilt laten zien.
"We zijn inderdaad graag zichtbaar, want de AFM moet zich bewijzen in de markt. Stevige boetes kunnen daar zeer zeker bij helpen. Nu wordt er bij wijze van spreken nog te veel door rood licht gereden. Dat stopt niet vanzelf, daar moeten we tegen optreden. In een ideale situatie zijn zulke maatregelen niet meer nodig. Dan weet de markt precies wat wel en niet mag en gaan alle spelers zich daar ook naar gedragen. Zover is het dus nog niet."
Moeten financiële producten simpeler worden?
"Ik hoop dat het simpeler wordt en om het vertrouwen te herstellen, is dat ook nodig. We dachten jarenlang dat de markt zichzelf wel zou redden, maar dat werkt niet. Financiële producten zijn ingewikkeld, je zit er lang aan vast en je koopt ze misschien een of twee keer in je leven. Daarom zijn er juist in deze sector meer regels en toezicht nodig om de consument te beschermen. Het moet gewoon beter. Kijk naar de pensioenen. Ik kreeg net een glashelder pensioen-overzicht: als u 65 wordt krijgt u dít en als u voor uw 65ste overlijdt, krijgt uw vrouw dát."
De toezichthouder zelf snapt het...
"Inderdaad. Nu weet ik wel iets van geldzaken, maar ik had het nog nooit zó goed gezien. Die helderheid is een voorbeeld voor alle andere financiële producten. Maar vergeet niet: dit is niet spontaan totstandgekomen. We hebben het afgedwongen met regels en toezicht."
Zouden te ingewikkelde producten niet gewoon verboden moeten worden?
"Ik denk er wel over na hoe ver dat moet gaan. Is transparantie afdwingen voldoende, of moet je toch verder gaan? Zo hebben we pas nog onderzoek gedaan naar de hoge provisies tot wel 80 procent bij sommige koopsompolissen. Vanaf dit jaar zijn partijen verplicht om consumenten duidelijk te informeren over deze kosten. Transparantie maakt dan direct duidelijk dat zo'n product niet deugt. Niemand trapt er dan nog in. Helemaal verbieden gaat erg ver. Want wat voor de een te ingewikkeld en risicovol is, kan voor de ander wel geschikt zijn. Daarom is het zo belangrijk dat aanbieders verplicht zijn om vooraf de wensen van de consument in kaart te brengen, de producten daar op af te stemmen en de klanten goed te informeren. Ook in 2010 blijven we er streng op toezien of dat goed gebeurt."
Wat kunnen consumenten zelf doen om in 2010 een verschil te maken?
"Als klant heb je recht op duidelijke informatie over financiële producten. Neem de tijd om die te verzamelen en vergelijk meerdere aanbieders. Dwing helderheid af door nooit iets te tekenen wat je zelf niet snapt. Wie twijfelt of een bepaalde partij zich wel aan de regels houdt, kan misstanden melden bij ons Meldpunt. We behartigen geen individuele belangen, daarvoor is een apart klachteninstituut, het Kifid. Maar we kunnen wel onderzoeken of een aanbieder deugt en optreden als het nodig is."
