Hoe (on)gezond is Chinees eten?

Het Chin. Ind. Spec. Rest.

Sinds de jaren ’70 heeft bijna elk Nederlands dorp wel een (afhaal)chinees. Nederlanders van elke afkomst smullen van de loempia’s, de kroepoek en de grote bakken nasi, babi pangang en gado gado. Het aanbod van deze restaurants is meestal een mengeling van Chinese en Nederlands-Indische gerechten, wat te herleiden is uit de letters Chin. Ind. Spec. Rest. die vaak op de ramen prijken: Chinees Indisch Specialiteiten Restaurant. De gerechten van het Chin. Ind. Spec. Rest. zijn door de jaren heen steeds verder aangepast aan de (blanke) Nederlandse smaak, dus niet te pittig en vaak letterlijk met een Nederlands sausje eroverheen. De gebruikte ingrediënten zijn meestal goedkoop, zodat er flinke porties geserveerd kunnen worden voor weinig geld. Eigenlijk hebben deze gerechten weinig te maken met gerechten die je in een traditionele Chinese keuken eet. Sterker nog, in China zul je tevergeefs zoeken naar het meest populaire Chinese gerecht in Nederland: babi pangang, dat eigenlijk van oorsprongt Nederlands-Indisch is. In de traditionele Chinese keuken vind je geen grote bakken rijst met veel saus, maar veel gestoomde groenten, tofu en zeevruchten. Hoe gezond Chinees eten is, hangt daarom vooral af van wat je kiest.

Frituren of stomen

Wie gezond Chinees wil eten - of je nu afhaalt of eet in het restaurant – kijkt als eerste naar de manier waarop het gerecht bereid is. Veel gerechten bij onze Chinese restaurants zijn in beslag gehuld en gefrituurd of in een grote hoeveelheid olie gebakken. Hierdoor bevatten ze veel vet, zetmeel en calorieën. Kroepoek, wat vaak standaard als voor- of bijgerecht geserveerd wordt, is niets meer dan gefrituurd garnalenmeel. Het hapt makkelijk weg, waardoor je er al snel veel van eet. Bestel liever een goed gevulde groentesoep of kippensoep als voorgerecht. Kies als hoofd- en bijgerechten voor gerechten die kort gebakken, gestoomd of gekookt zijn in een kleine hoeveelheid olie, zoals dimsum, gegrilde garnalen of geroosterde kip.

Kies voor groenten

Populaire Chinese gerechten als bami, nasi en mihoen bevatten veel zetmeel en nauwelijks groenten en zijn daarom geen gezonde keuze. De snelle koolhydraten in zetmeel laten je bloedsuikerspiegel snel pieken en daarna ook weer snel dalen. Groenten en volkoren producten bevatten vitamines, mineralen en vezels, die veel goeds doen voor je lichaam. Bami en nasi worden bovendien gebakken in veel olie. Kies liever voor gerechten met meer groente als tjaptjoi of foe yong hai en eet er een kleine portie (zilvervlies)rijst of mie bij.

Wees zuinig met saus

Sauzen zijn de (goedkope) smaakmakers van gerechten als babi pangang en gado gado, waardoor de porties meestal voorzien zijn van een dikke laag. Deze sauzen zijn aangepast aan de Nederlandse smaak, waardoor hoisin en andere zoetzure smaakmakers gelijk staan aan een flinke schep suiker. Ook het zoutgehalte is vaak hoog, vanwege veelgebruikte ingrediënten als sojasaus, oestersaus en vissaus. Een eetlepel sojasaus of oestersaus bevat bijna 2 gram zout en een eetlepel vissaus ruim 2,5 gram zout.  Een gerecht met saus tikt dus aardig aan wat zout betreft en daarmee zit je al snel aan de aanbevolen maximale dagelijkse hoeveelheid van 6 gram zout per dag. Tip: vraag of de saus apart bij het gerecht geserveerd kan worden, zodat je zelf kunt bepalen hoeveel je ervan neemt.

Verminder de dooreetfactor

Als er iets is waar 'de Chinees' bekend om staat, dan zijn het wel de royale porties waarvan je vaak dagen kunt eten. Heb je een afhaalmaaltijd besteld, eet dan liever niet met alle bakken op tafel. De kans is dan groot dat je dan veel meer eet dan je normaal gesproken zou doen. Schep vooraf een geschikte portie op en bewaar de rest in de koelkast voor later. Let wel op dat je restjes eten op een veilige manier bewaart en opwarmt. Eet je in een Chinees restaurant, bestel dan niet te veel gerechten en een kleine portie rijst, en deel eventueel met tafelgenoten. Eet alleen wat je echt op wilt eten en vraag of je de overgebleven maaltijd mee naar huis mag nemen. Zo voorkom je overeten, maar ook voedselverspilling.

Het Chinees-restaurant-syndroom

Er zijn mensen die na het eten van een Chinese maaltijd klachten krijgen als hoofdpijn, duizeligheid, een stijve nek, overmatig zweten, tintelende vingers en hartkloppingen. Dit wordt het Chinees-restaurant-syndroom genoemd. Langere tijd dachten wetenschappers dat deze klachten veroorzaakt werden door ve-tsin, oftewel mononatriumglutamaat, een smaakversterker die veel in de Chinese keuken wordt gebruikt. Deze stof zit van nature in sojabonen, maar bijvoorbeeld ook in gedroogde ham en oude kaas. In sojasaus en vissaus zitten hoge concentraties mononatriumglutamaat. Ondanks uitvoerig onderzoek is echter nooit een verband aangetoond tussen ve-tsin en de klachten. De onderzoekers concluderen dat mensen die na een Chinese maaltijd dergelijke klachten krijgen, waarschijnlijk overgevoelig zijn voor veelgebruikte ingrediënten zoals garnalen, pinda’s of koriander. 

Dit artikel is geschreven door Sophie Luderer. Sophie is diëtist. Ruim 20 jaar adviseerde ze patiënten in ziekenhuizen en op dialyseafdelingen. Haar missie is iedereen zo goed mogelijk te informeren en ingewikkelde informatie behapbaar maken.