Provinciale Staten: zo werken ze

De Provinciale Staten doen meer dan menigeen denkt. Maar hoe werkt dat dan? Wat zijn Gedeputeerde Staten? En wat doet een commissaris van de Koning eigenlijk?

Gedeputeerde Staten: dagelijks bestuur

Om bij die laatste vraag te beginnen: Gedeputeerde Staten (GS) zijn te vergelijken met de burgemeester en wethouders in een gemeente. Kijken we naar de landelijke politiek, dan zijn de Gedeputeerde Staten min of meer te vergelijken met de ministers. De Gedeputeerde Staten worden geleid door de commissaris van de Koning. De Provinciale Staten controleert de Gedeputeerde Staten – in feite is dat te vergelijken met de controlerende rol van de Tweede Kamer in Den Haag. In de provincies zijn de Gedeputeerde Staten verantwoordelijk voor het dagelijks bestuur. 

Provinciale Staten: controlerende rol

De leden van de Provinciale Staten worden door het volk verkozen. De Gedeputeerde Staten worden op hun beurt weer door de Provinciale Staten verkozen. Leden van de Provinciale Staten kunnen geen zitting hebben in de Gedeputeerde Staten: de controlerende rol (Provinciale Staten) en de uitvoerende rol (Gedeputeerde Staten) zijn strikt gescheiden. Ook dat is vergelijkbaar met het landelijk bestuur: een minister kan geen zitting hebben in de Tweede Kamer. Net als een wethouder of een minister heeft iedere gedeputeerde een eigen takenpakket of portefeuille. Verder controleert het college van Gedeputeerde Staten de financiën van de gemeenten. Het college van Gedeputeerde Staten komt veel vaker bij elkaar dan de Provinciale Staten. Dat is ook logisch: in feite zijn de Gedeputeerde Staten de uitvoerders van het bestuur van de provincie. 

Aantal leden

Hoeveel leden een Provinciale Staten telt, is afhankelijk van het aantal inwoners van de provincie. De kleinste provincies hebben 39 Statenleden, de grootste provincies hebben er 55. 

Van de Gedeputeerde Staten zijn er altijd minimaal drie en maximaal negen – afhankelijk van het aantal inwoners van de provincie. Zoals u hierboven al las, worden de Gedeputeerde Staten gekozen door de Provinciale Staten, voor een periode van vier jaar. 

Commissaris van de Koning

De commissaris van de Koning is voorzitter van zowel Gedeputeerde Staten als Provinciale Staten. Stemrecht heeft hij (of zij) echter alleen in de Gedeputeerde Staten. De commissaris van de Koning wordt benoemd door de minister van Binnenlandse Zaken. In het algemeen volgt de minister daarbij het advies van de Provinciale Staten in kwestie. De zittingstermijn van de commissaris is zes jaar, met de mogelijkheid van herbenoeming. Naast zijn rol als voorzitter van Gedeputeerde en Provinciale Staten heeft de commissaris ook bijzondere bevoegdheden in het kader van handhaving van de openbare orde. Verder is hij betrokken bij de sollicitatieprocedure voor burgemeesters.